Książę Janusz Dobry ostatni Piast opolski (ok. 1455/1460 - 27 marca 1532)

Autor: Artur Łojek

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 624

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 15,0 cm x 21,1 cm

Janusz (lub Jan) Dobry (ok. 1455/1460 – 27 marca 1532) był ostatnim przedstawicielem linii Piastów opolskich. Inaczej niż jego młodszy brat i współwładca Mikołaj II, którego porywcze cechy charakteru zaprowadziły w 1497 r. na szafot, książę Janusz jawił się jako człowiek łagodny, spokojny, opanowany i przewidywalny – takim też go widzieli nowożytni kronikarze śląscy. Obraz ten potwierdza zachowany materiał dyplomatyczny.
Unikając uwikłania w konflikty zbrojne, Janusz dał się poznać jako dobry gospodarz swego księstwa, dzięki czemu pozytywnie zapisał się w historii. Udało mu się zjednoczyć większość ziem rozdrobnionego politycznie w XIV i XV w. Górnego Śląska, na koniec przyłączając w 1521 r. do swego władztwa Racibórz. Ukoronowaniem jego działalności była kodyfikacja miejscowego prawa górniczego w postaci Ordunku Gornego z 1528 r., którego był współautorem, a przede wszystkim spisanie zagadnień ustrojowych księstw opolskiego i raciborskiego w wielkim przywileju ziemskim z 1531 r.

Niniejsza praca jest pierwszą naukową monografią dotyczącą Janusza Dobrego. Autor oparł swe badania na szerokiej bazie źródłowej, co umożliwiło weryfikację wielu obiegowych opinii na temat ostatniego piastowskiego władcy Opola i Raciborza.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp /9

Rozdział I. Opolskie dziedzictwo do połowy XV w.  /23

Rozdział II. Środowisko rodzinne i genealogia księcia /37

Najbliżsi krewni /37
Data urodzenia /41
Jan czy Janusz? /46
Liczba porządkowa /64
Przydomek /66
Kwestia domniemanego ożenku  /72
Data i miejsce śmierci  /76
Tytulatura i pieczęcie  /78

Rozdział III. Dzieciństwo i dorastanie Janusza Dobrego pod rządami Mikołaja I opolskiego  /91

Rozdział IV. Rozwój terytorialny posiadłości Janusza Dobrego i Mikołaja II  /120

Rozdział V. Polityka zewnętrzna  /149

Relacje zewnętrzne książąt opolskich Janusza i Mikołaja II w latach 1476–1497  /149
Janusz Dobry i Mikołaj II a Maciej Korwin   /149
Relacje zewnętrzne książąt opolskich w latach 1490–1497  /171
Tragiczny zjazd w Nysie z 1497 roku  /179
Janusz Dobry jedynowładcą w księstwie  /190
Pierwsze lata samodzielnych rządów Janusza opolskiego  /190
Relacje zewnętrzne Janusza Dobrego po roku 1506. Sprawa sukcesji opolskiej  /204

Rozdział VI. Polityka wewnętrzna Janusza Dobrego  /264

Gospodarka  /264
Sprawy finansowe  /274
Beneficjenci  /291

Miasta księstw opolskiego i raciborskiego w polityce wewnętrznej opolskiego władcy  /298

• Opole  /299
• Głogówek  /306
• Krapkowice  /311
• Biała  /312
• Prudnik  /314
• Niemodlin  /318
• Strzelce  /322
• Olesno  /326
• Lubliniec  /328
• Gliwice  /334
• Toszek  /340
• Bytom  /343
• Tarnowskie Góry  /348
• Koźle  /350
• Racibórz  /354
• Rybnik  /359
• Żory  /360

Podsumowanie  /364
Ordunek Gorny  /370
Wielki przywilej ziemski  /381
Mecenat artystyczny  /393

Rozdział VII. Kościół  /399

Janusz Dobry a instytucje kościelne /399
Janusz Dobry a reformacja  /415
Dokument dla kolegiaty opolskiej z 1531 r.  /427

Rozdział VIII. Otoczenie polityczne  /439

Administracja, struktura urzędów i ich obsada  /439
Kancelaria  /477
Pozostali przedstawiciele otoczenia  /488

Podsumowanie  /515
Zakończenie – próba portretu księcia /521
Wykaz skrótów  /535
Bibliografia  /537
Summary. Duke Janusz Dobry [the Good]. The last Piast of Opole (ca. 1455/1460 – 27 March 1532)  /599
Zusammenfassung. Fürst Janusz Dobry [der Gute]. Der letzte Piast von Oppeln (ca. 1455/1460 – 27. März 1532)  /603
Ilustracje  /607