Królewskie dwory żon Zygmunta Augusta. Organizacja i składy osobowe

Autor: Agnieszka Marchwińska

Rok wydania: 2008

Liczba stron: 277

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

(Uwagi: okładka z zatarciami, brzegi stron przybrudzone)

Książka opowiada o organizacji i ludziach renesansowych dworów królowych: Elżbiety Habsburżanki (1543-1545), Barbary Radziwiłłówny (1548-1551) i Katarzyny Habsburżanki (1553-1566, dwór polski). Jest dopełnieniem znanego już obrazu dworu króla Zygmunta Augusta o część przynależącą do jego małżonek. Wyniki badań oparte są przede wszystkim na materiałach archiwalnych przechowywanych w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie oraz w Haus-, Hof- und Staatsarchiv w Wiedniu. W kolejnych rozdziałach przedstawia: strukturę dworów, urzędników królowych, dworzan konnych, służbę dworską i dwór żeński, czyli fraucymer. Pełny wykaz osób służących w otoczeniu królowych zawierają osobne spisy członków i członkiń poszczególnych dworów.

Spis treści:

Wstęp /7

Rozdział I. Struktura dworów

Podstawowe źródła dotyczące organizacji dworów /15

Podział dworów według płci - curiae musculinum et feminei sexus /18

Dwór męski - dworzanie i konni salariati /18

Familia ex domibus /20

Hierarchia i kategorie dworu męskiego /21

Dwór żeński i jego wewnętrzny podział /23

Rozdział II. Urzędnicy królowych

Status urzędników dworu królowej /27

Ochmistrzowie, czyli marszałkowie dworu /30

Sekretariat i urzędnicy zarządu dworu /38

Urzędnicy stołu królowej /50

Urzędnicy czy słudzy? /59

Ochmistrzynie i inne przełożone fraucymeru /63

Rozdział III. Dworzanie konni

Najważniejsza grupa dworzan /73

Sposób służby i poczty konne /77

Aulici królowych a aulici króla /86

Obowiązki aulicios królowych /89

Pauzy w służbie dworskiej /93

Awanse i kariery /94

Rozdział IV. Służba dworska

Służba pokojowa /99

Słudzy duchowni /107

Służba medyczna /113

Krawcy i inni słudzy garderobiani /118

Kuchnia, piwnica i kredens /122

Woźnice i czeladź stajenna /128

Rozdział V. Dwór żeński

Funkcje i zadania fraucymeru /133

Matrony, czyli damy dworskie /136

Dworki - najważniejsza kategoria fraucymeru /140

Karlice i błaźnice /149

Panny służebne i służące /151

Praczki /154

Zakończenie /157

Spisy członków i członkiń dworu /163

Dwór Elżbiety Habsburżanki (1543-1545) /169

Dwór Barbary Radziwiłłówny (1548-1551) /181

Dwór Katarzyny Habsburżanki (1553-1566)  /211

Bibliografia /243

Zusamenfassung /253

Santrauka /259

Indeks osób /263