Kresowego Pokucia początek. Ormianie

Autorka: Monika Agopsowicz

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 450

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,5 cm

„Dzięki Monice Agopsowicz mamy niepowtarzalną okazję zobaczyć ten dawno miniony świat Ormian z kresowego Pokucia. Autorka nie sili się na skomplikowane analizy i rozważania tak chętnie snute przez historyków. Dyskretnie odsuwa szybę swojego wehikułu czasu, pozwalając dostrzec to, co w trakcie naukowych dysput często umyka wzrokowi – życie codzienne. Podczas lektury przed oczami staje korowód barwnych obrazów i dźwięków. Spośród gęstych tumanów kurzu dostrzegamy stada ryczących wołów pędzonych od mołdawskiej granicy i jadący w przeciwną stronę sznur skrzypiących wozów karawany kupieckiej, zmierzającej po wschodnie towary do Imperium Osmańskiego”. Drugi tom ukazał się w 2014 roku pod tytułem: Kresowe Pokucie. Rzeczpospolita ormiańska. Fragment z przedmowy Marcina Łukasza Majewskiego do obecnego, pierwszego tomu książki.

Monika Agopsowicz (ur. 1961) interesuje się historią Ormian na dawnych południowo-wschodnich kresach Polski i zajmuje się popularyzacją wiedzy na temat tej mniejszości narodowej. Współpracuje z Fundacją Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich przy tworzeniu i prowadzeniu portalu Wiki.Ormianie, Wirtualnego Archiwum Polskich Ormian oraz wydawaniu czasopisma ormiańskiego „Awedis”. Jest współautorką albumu-monografii Ormiańska Warszawa. Wraz z mężem, Władysławem Deńcą, założyła i przez pięć lat wydawała gazetę „Lokalna”. „Za działalność na rzecz budowy społeczeństwa obywatelskiego i przybliżania kultury i tradycji polskich Ormian” małżonkowie otrzymali Nagrodę Fundacji Polcul.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa /5

Od Autorki

Rozdział I. PRZYBYSZE. PRZED PAMIĘTNYM 1672 – Z WOŁOCH DO JAZŁOWCA

Depozyt Oskihady i Jakuba Seferowiczów   /21

W obronie Jazłowca i Kamieńca Podolskiego przed najazdami tatarsko-kozackimi  /27

Handel silniejszy od wojen  /32

Seferowicze i Minasowicze  /34

„Za odebraniem Jazłowca da Pan Bog”. Hudretka Minasowiczowa /38

Rozdział II. Z POLSKĄ NA DOBRE I NA ZŁE   /45

1672 rok. Nawała turecka   / 45

Niewola nie tylko tatarska i turecka    /50

Rozdział III. ORMIAŃSKA WSPÓLNOTA KRWI I SUMIEŃ   /59

Egzulanci kamienieccy  /59

Eliberowanie Kamieńca z rąk pogańskich. Butachowicz  /74

Rozdział IV. ORMIAŃSKI STANISŁAWÓW  /79

Forteca stanisławowska   /79

Samorząd ormiański 1677-1787  /84

Kościół ormiański  /93

Wiara w cuda, przesądy i karę Bożą  /102

Bractwa    /110

Rozdział V. Z ŻYCIA POKUCKIEGO ORMIANINA   /115

Manug, syn Giragosa i brat Oskihady    /115

Handel i honor kupiecki    /117

Konflikty, wyzwiska, bijatyki    /136

Zapach zwierzęcych skór - rzemiosło    /141

Opryszkowie    /150

Krorąk „według staroormiańskiego zwyczaju”    /154

Testament i matah     /162

Z Tyśmienicy do Stanisławowa. Nasz wójt, Krzysztof Jakubowicz  /167

Ormiański Łysiec  /176

Niedole Hankiewiczów Chaso  /177

Rywalizacja rodzin     /182

Rozdział VI. STO TRZYDZIEŚCI LAT OD ZAŁOŻENIA STANISŁAWOWA  /187

Zanikanie ormiańskości miasta  /187

Rodziny ormiańskie   /196

1794. Rekruci – ostatni akord     /210

Panowie wyzinarze  /219

Handel bydłem i końmi   /223

Rozdział VII. OD KUPCÓW DO ZIEMIAN  /233

Pokuckie nabytki Ormian  /233

Smutna historia Mikołaja Hasso Agopsowicza  /246

Kariera Grzegorza Michała Hasso Agopsowicza  /256

Majątek Kułaczkowce z przyległościami  /263

Stany Galicyjskie /263

Kajetan Hasso Agopsowicz – poseł sejmu krajowego Galicji  /271

Rozczarowanie Antoniego  /277

Tablice prezentujące powiązania rodzinne niektórych potomków Ormian występujących w książce /285

Ilustracje - uzupełnienie do tablic  /326