Krakowska rada miejska w średniowieczu

Autor: Marcin Starzyński

Rok wydania: 2010

Liczba stron: 408

Okładka: twarda z obwolutą

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Uwaga - przetarta, zarysowana okładka; przybrudzony grzbiet i okładka

Marcin Starzyński omawia radę stołecznego i zarazem największego miasta późnośredniowiecznej Polski, będącego jej głównym ośrodkiem politycznym, gospodarczym i kulturalnym. Jest to nie tylko pierwsze syntetyczne ujęcie tytułowego zagadnienia - recenzenci podkreślają zgodnie, że autor znacznie poszerza tu wcześniej uwzględnianą bazę źródłową i umiejętnie z niej korzysta, bezsprzecznie wzbogacając dotychczasowy stan wiedzy na omawiany temat. Tekst publikacji został podzielony na dwie główne części. Pierwsza obejmuje historię rady w okresie od powstania do 1312 r. (okres wójtowski), natomiast druga - lata 1312-1500 (czas jej dominacji w samorządzie miasta). Omówiona została tu m.in. dyskusja nad genezą rady, zasady nominacji na urząd, zagadnienia związane ze składem osobowym, w tym kwestię dożywotności urzędu rajcy oraz „liczby zamkniętej" rajców i rolę burmistrza, rozwój przysługujących jej uprawnień, kontakty, politykę handlową oraz udział w życiu politycznym państwa od XIII po koniec XV w. Tekst systematyzują dodatkowo obszerne zestawienia w formie tabel. Część analityczną dopełnia świetnie aneks prozopograficzny, zawierający chronologiczny wykaz rajców krakowskich w XIII-XV w. (ponad 330 pozycji), poprzedzony osobnym wstępem. Książkę zamyka zestawienie indeksowe i streszczenie anglojęzyczne. Krakowska rada miejska w średniowieczu ukazuje się jako trzeci tom serii Maiestas - Potestas - Communitas.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp /7

Część I. Powstanie i najstarsze dzieje rady miasta do 1312 roku. Okres wójtowski  /21

1. Lokacja a samorząd  /23

2. Dyskusje nad powstaniem rady miejskiej. Źródła a literatura /29

3. Nominacje i skład osobowy  /45

4. Pierwotny zakres kompetencji  /55

Część II. Ad reginen civitatis. Rada miasta w latach 1312-1500  /59

1. Nominacje i skład osobowy  /61

Von hercogen Vladizlas gebote. Panowanie Władysława Łokietka /61

Panowanie Kazimierza Wielkiego i ordynacja królewska z roku rzekomo 1368  /66

Wilkierz o składach rady miejskiej na lata 1405-1407, sprawa Andrzeja Wierzynka i wystąpienia antyżydowskie  /70

Kolegium szesnastu mężów (1418)  /77

Numerus clausus rady miasta i dożywotność urzędu rajcy w XV wieku. Fakt źródłowy czy konstrukcja historiografii?  /80

Burmistrz w Krakowie w XIV i XV wieku  /86

Czy w drugiej połowie XV wieku doszło w Krakowie do wymiany elit władzy? Rada miasta a sprawa Andrzeja Tęczyńskiego  /89

2. Kompetencje  /97

Rada a ława  /97

Rada a wójt  /99

Kodyfikacje statutów miejskich w Krakowie w XIV i XV wieku  /100

Najstarsze wilkierze krakowskie z lat 1336 i 1342 a uprawnienia rady  /105

Nadzór i organizacja rynku wewnętrznego  /110

Administracja miasta (budownictwo, przepisy porządkowe i przeciwpożarowe)  /116

Nadzór nad organizacją cechową /120

Ekskurs 1: Zabiegi o patronat nad kościołem Mariackim  /126

Ekskurs 2: Rada miasta a odnowienie Uniwersytetu  /131

3. Kontakty i polityka handlowa  /133

Podarunki jako instrument sprawowania władzy  /133

Zabiegi o przywileje handlowe  /145

Opieka nad kupcami  /166

4. Rola polityczna. Między samodzielnością a instrumentalizmem  /171

Wójt dziedziczny a stanowisko polityczne Krakowa w Polsce dzielnicowej  /171

Pożyczki na potrzeby władcy i państwa. Udział rady w polityce Piastów i Jagiellonów  /175

Udział w reformie monety  /187

Udział w sejmach i zjazdach miast  /190

Rada wobec sukcesji Andegaweńskiej i zabiegów Jagiellonów o następstwo tronu w Polsce  /192

Gwarant dokumentów traktatowych Polski z Zakonem Krzyżackim  /200

Zakończenie /207

Aneks I. Chronologiczny spis rajców krakowskich XIII-XV wieku. Materiały  /211

Aneks II. Średniowieczne wilkierze krakowskie  /303

Aneks III. Długi rady miasta Krakowa zaciągnięte na potrzeby władcy i państwa (APKr., rkps nr 1358)  /337

Bibliografia  /343

Wykaz skrótów  /379

Indeks osob i nazw geograficznych  /385

Summary  /403