Korespondencja i literatura okolicznościowa w kręgu magnaterii Wielkiego Księstwa Litewskiego

Autorka: Mariola Jarczykowa

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 272

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Uwaga! Nieznaczne zarysowania okładki

Książka poświęcona jest listom i utworom okolicznościowym z XVII wieku, które powstały w rodzinnym kręgu magnatów litewskich - głównie Radziwiłłów i Sapiehów. Omawiane, nieznane teksty rękopiśmienne i drukowane zostały wydobyte z polskich i zagranicznych bibliotek i archiwów. W poszczególnych rozdziałach ukazano nie tylko prywatne piśmiennictwo związane z  wydarzeniami rodzinnymi (narodziny, śluby, pogrzeby), ale także przybliżono sporne kwestie różniące rywalizujących ze sobą magnatów. Dzięki listom sługi księcia Krzysztofa - Piotra Kochlewskiego można poznać różne aspekty funkcjonowania Kiejdan, prywatnego miasta Radziwiłłów, natomiast wymiana epistolografii między sławnym poetą, jezuitą Maciejem Kazimierzem Sarbiewskim a synem przywódcy różnowierców na Litwie - Januszem Radziwiłłem ukazuje w ciekawym świetle zagadnienia tolerancji religijnej. 

Wiersze okolicznościowe omówione w drugiej części pracy wskazują na emocjonalny stosunek ówczesnych autorów do głównych bohaterów książki - w panegirykach wychwalano ich zasługi, wyrażano radość z powodu powiększenia się rodzin i  zwycięstw na bitwnych polach, a także smutek związany ze śmiercią hetmana wielkiego litewskiego. W paszkwilach piętnowano natomiast uczestników tumultu wileńskiego oraz opowiadającego się za Szwedami księcia Janusza Radziwiłła. 

Omówienie listów i utworów okolicznościowych uzupełniono o zagadnienia związane z edytorstwem tych form piśmienniczych. 

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wprowadzenie  /7

Część I. Epistolografia

Z problemów edytorstwa staropolskiej korespondencji  /13

Listy z XVI i XVII wieku w obiegu czytelniczym  /33

Familijne pisania  /51

Narodziny, chrzest, dzieciństwo /51

Swaty,wesele, pożycie małżeńskie  /57

Choroby, śmierć, pogrzeby  /69

"Uszczypliwe skrypty" szwagrów  /79

"Niesmaczne pisania" Krzysztofa Mikołaja Dorohostajskiego  /79

Korespondencja Krzysztofa Radziwiłła i Lwa Sapiehy w okresie walkio buławę hetmana wielkiego litewskiego  /85

Listy Macieja Kazimierza Sarbiewskiego i Janusza Radziwiłła  /103

Kiejdany w epistolografii Piotra Kochlewskiego  /113

Część II. Utwory okolicznościowe

Wydawanie literatury okolicznościowej - zarys problematyki edytorskiej  /137

Wierszowany i oratorski komentarz do elekcji Zygmunta III Wazy  /147

Dymitriada w utworach okolicznościowych  /161

Epitalamium i paszkwile - obraz Radziwiłów i Sapiehów w piśmiennictwie XVII wieku  /173

Rodzina Radziwiłłow birżańskich w utworach sylwicznych  /185

Genetliakony  /186

Wiersze imieninowe  /196

Wiersze żałobne dla Krzysztofa Radziwiłła  /200

Obraz Janusza Radziwiłła w literaturze okolicznościowej  /221

Zakończenie  /231

Bibliografia  /237

Nota bibliograficzna  /251

Wykaz skrótów nazw archiwów i bibliotek  /253

Indeks osobowy  /255

Summary  /267