Konrad II (990-1039). Cesarz trzech królestw

Autor: Herwig Wolfram

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 394

Okładka: twarda

Format: 17 cm x 24 cm

W czasach panowania Konrada II (1024-1039) idea Rzeszy święciła największe triumfy, a "wspaniałość niemieckiego cesarstwa" osiągnęła punkt szczytowy. Konrad dołączył do Rzeszy Burgundię, zostając w ten sposób pierwszym cesarzem trzech królestw. Jednocześnie rozszerzył wewnętrzne podstawy władzy cesarza, a polityką wobec Kościoła umocnił swoją pozycję w stosunku do papieża, duchowieństwa i opatów. Takiej zadziwiającej politycznej siły przebicia nie posiadał żaden z cesarzy późnego średniowiecza.

W jego biografii Herwig Wolfram prezentuje przyczyny sukcesów pierwszego władcy z dynastii salickiej. Ten renomowany mediewista uważa Konrada za niemal nowoczesnego polityka, który posiadał talent do wykorzystywania istniejących państwowych i społecznych struktur do realizowania swoich celów i marginalizowania opozycji. Konrad i jego żona Gizela, którą Wolfram przedstawia jako najbliższą i najbardziej wpływową doradczynię cesarza, nabierają w niniejszej pracy nowych, a jednocześnie poufnych rysów. W oparciu o doskonałą znajomość źródeł i umiejętność przekazania ich zawiartości autor opowiada historię cesarza i jego wspaniałej epoki.

Herwig Wolfram jest emerytowanym profesorem historii średniowiecza, dawniej był natomiast dyrektorem Instytutu Badań Historii Austrii na Uniwersytecie Wiedeńskim. Jest autorem licznych książek i artykułów, m.in. wydanych w Polsce prac Germanie i Historia Gotów.

Spis treści:

Przedmowa autora /5

Wstęp
Początek naszej historii /17

Część pierwsza
z Wormacji do Bazylei /29

I. Konrad II /29

1. Początki (12 lipca 990 r. - 1016/1017) /29
2. Konrad "Bękart" /46

II. Gizela /48

1. Początki (11/13 listopada 989/990 r. - 1016/1017) /48
2. Konrad i Gizela przed koronacją (1016/1017 - wrzesień 1024 r.) /57

III. Elekcja Konrada II na króla Niemiec /60

IV. Koronacja, początek panowania i objazd państwa /63

1. Koronacja (8 września 1024 r.) /63
2. Początek panowania i powstanie królewskiego dworu /68
3. Objazd państwa (wrzesień 1024 - czerwiec 1025 r.) /73
4. Podsumowanie /85

Część druga
Konflikty i ich rozwiązywanie /87

I. Więzy rodzinne albo opozycja krewnych /87

1. Konrad Młodszy /90
2. Ernest Szwabski /93
3. Adalbero II z Eppenstein /101
4. Gebhard III z Ratyzbony /105

II. Przewlekanie konfliktów:
spór o Gandersheim (1025-1030/1031) /106

III. Rozwiązywanie konfliktów: Włochy (1026-1027) /112

1. Pierwsza wyprawa włoska aż do koronacji na cesarza /112
2. Konrad w Rzymie /120
3. Poppon z Akwilei, Grado, Wenecja /124
4. Po koronacji cesarskiej /129

IV. Cesarz w Niemczech w 1027 roku: zjazdy nadworne, synody, poufne rozmowy, kompromisy /132

V. Rozwiązywanie konfliktów: Włochy (1036-1038) /134

1. Powstanie valvassores (1035-1037) /137
2. Wyprawa Konrada II do Włoch (późna jesień 1036 - maj 1037) /139
3. Constitutio de feudis: 28 maja 1037 r., podczas oblężenia Mediolanu /145
4. Fatalny cud w CorbetcieL 29 maja 1037 r. /147
5. Druga połowa 1037 r. /148
6. Południowowłoska przygoda 1038 r. /149

Część trzecia
Rzesza /155

I. Władca /155

1. Powstanie dynastii i zabezpieczenie następstwa /55
2. Królewskie insygnia władzy Konrada II /158
3. Prezentacja publiczna i osobista religijność /168

II. "Lud" /183

1. Warstwa średnia: milites et servitores - wolni wasale i niewolni służebnicy /183
2. Warstwa najwyższa: książęta, margrabiowie i hrabowie /191
3. Posiadłości Rzeszy czy władcy /206

Część czwarta
Polityka zagraniczna /213

I. Dyplomacja bilateralna: cesarskie poselstwo do Konstantynopola (1027-1029) /213

II. Od Holsztyna do górnego Adriatyku: polityka Konrada II na północnej i południowej granicy Rzeszy /220

1. Północna granica Rzeszy /225
2. Czechy i Morawy /241
3. Węgry, Wenecja i Chorwacja /245

III. Zdobycie Królestwa Burgundii (1032-1038) i porozumienie z Francją /256

Część piąta
Kościół /265

I. Polityka Konrada II wobec Kościoła /265

1. Rozważania ogólne /265
2. "System" /267
3. Polityka personalna /268

II. Sześć niemieckich arcybiskupów /269

1. Niezagrożone przodownictwo Moguncji /269
2. Kolońskie przeciwieństwo /278
3. Niekompletne przeciwieństwo: Hamburg-Brema /280
4. Salzburg, Trewir, Magdeburg: nic nowego na obrzeżach Rzeszy /283

III. Najważniejsze biskupstwa na północ od Alp /285

1. Strasburg: wielki biskup, a potem już tylko wuj cesarza /285
2. Brat cesarza Brunon z Augsburga (1007-1029), a po nim personalna pomyłka /287
3. Szwagier cesarza Teodoryk II z Metzu (1005/1006 - 1047) /288
4. Wormacja, czyli jak się robi karierę /289
5. Eichstatt i Spira: blisko cesarza za życia i po śmierci /293
6. Wurzburg albo udawany strach przed antykiem /295
7. Hildesheim: wiarygodny reformator bez godnego następcy /297
8. Ratyzbona: brat cesarza potrzebuje pomocy /298
9. Paderborn: małe biskupstwo z wielkimi biskupami /299
10. Toul: przyszły papież jako biskup /301
11. Konstancja: bracia Warmund (1026-1034) i Eberhard (1034-1046) /302
12. Halberstadt i jego odważni biskupi /303

IV. Konflikty z biskupami /305

1. Egilbert z Fryzyngi (1005-1039) /307
2. Poppon z Akwilei (1019-1042) /307
3. Nieprzejednani aż do śmierci: konflikt z lombardzkim i burgundzkim episkopatem /308

V. Polityka Konrada II wobec klasztorów /309

1. Hersfeld, Niederalteich i Monte Casino /313
2. Tegernsee i Benediktbeuren /315
3. Echternacht i Saint-Ghislain /319
4. Limburg, St. Gallen i St. Maximin /321

VI. Kwestie kościelno-prawne /323

1. Symonia /323
2. Synody /326

VII. Podsumowanie /329

Część szósta
Epilog /333

I. Osobowość a polityka /333

1. Osobowość a imię /334
2. Sentencje, przemówienia, rozmowy /335
3. "Samowola" i "bezwzględność" Konrada /341
4. "Brak koncepcji" i "szczęście" Konrada /343
5. Prawo a polityka /345
6. Cesarz trzech królestw /351

II. Śmierć cesarza: Utrecht, 4 czerwca 1039 roku /353

Drzewo genealogiczne pierwszych Salijczyków /359

Bibliografia /363

Indeks postaci historycznych /389