Klimat religijny w diecezji pomezańskiej u schyłku XIV i w pierwszych dziesięcioleciach XV wieku

Autor: Stefan Kwiatkowski

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 292

Okładka: twarda

Format: 14,5 cm x 21,0 cm

Seria: Ecclesia clerusque temporibus medii aevii 


Wydanie II

„Ustalenia S. Kwiatkowskiego zawarte w monografii Klimat religijny w diecezji pomezańskiej u schyłku XIV i w pierwszych dziesięcioleciach XV wieku nie utraciły swej wartości. Praca wciąż zachowuje metodologiczną świeżość, imponuje interdyscyplinarnym podejściem oraz szeroką podstawą źródłową. Zawarte tutaj konkluzje nie zdezaktualizowały się, a nowsza historiografia ‒ poprzez uwzględnianie nowych kategorii źródłowych i stawianie kolejnych pytań ‒ wzbogaca nakreślony obraz życia religijnego i duchowego mieszkańców Powiśla i Żuław. Dlatego w treść rozprawy ingerowaliśmy w niewielkim stopniu, gdyż wyszliśmy z założenia, że niniejsze wprowadzenie oraz posłowie prof. Mariana Dygo w wystarczającym stopniu spełnią rolę uzupełniającą i wyjaśniającą. Wszelkie uzupełnienia w przypisach oraz w bibliografii zostały zaznaczone w nawiasach kwadratowych.
W nowym wydaniu zamieszczono również ilustrację przedstawiającą kartę z anonimowego traktatu z 1426 r. oraz dwie mapy pozwalające umiejscowić w przestrzeni geograficznej wywody Autora”. 

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wprowadzenie (Rafał Simiński, Radosław Biskup) / 9

Stefan Kwiatkowski. Klimat religijny w diecezji pomezańskiej u schyłku XIV i w pierwszych dziesięcioleciach XV wieku (wydanie drugie)

Wstęp / 29

CZĘŚĆ I

Rozdział 1. Pobożność ludowa w diecezji pomezańskiej / 43

1.1. Uwagi wstępne / 43
1.2. Biologiczne realia egzystencji ludzkiej / 47
1.3. Pobożność ludowa w kręgu rodziny / 49
1.4. Świat i środowisko społeczne w pobożności ludowej / 56
1.5. Eschatologia i wyrzeczenie się świata / 58
1.6. Wizja grzechu i szatana / 61
1.7. Nauczanie Kościoła w opinii ludu / 65
1.8. Sceptycyzm wiernych / 69
1.9. Chrystocentryzm ludowy / 74
1.10. Między indywidualnością pobożności i nadzorem społecznym. Modlitwa ludu / 76
1.11. Uwagi końcowe / 83

Rozdział 2. Społeczne procesy kształtowania się wiedzy i wyobrażeń religijnych / 85

2.1. Proces kwidzyński i jego świadkowie / 85
2.2. Test zależności źródła wiedzy od przynależności do grupy społecznej / 95
2.3. Duchowieństwo / 98
2.3.1. Kler wyższy i średni / 98
2.3.2. Plebani / 101
2.3.3. Kler niższy / 103
2.4. Świeccy / 108
2.4.1. Gdańszczanie / 108
2.4.2. Kwidzynianie / 110
2.4.3. Wieśniacy / 111
2.5. Duchowni a świeccy / 115
2.6. Uwagi końcowe / 121

Rozdział 3. Sanktuaria i ośrodki pątnicze biskupstwa pomezańskiego / 123

3.1. Uwagi wstępne / 123
3.2. Katedra pomezańska / 125
3.2.1. Katedra jako pierwszy kościół diecezji / 125
3.2.2. Więź społeczna z katedrą i ośrodkiem biskupstwa / 128
3.2.3. Zasięg przestrzenny i społeczny kultu Doroty z Mątowów jako wyznacznik oddziaływania katedry / 130
3.3. Kaplica Mariacka na Zamku Wysokim w Malborku / 134
3.4. Kult Najświętszej Marii Panny przy Bramie Przewozowej w Malborku / 142
3.5. Kaplica grunwaldzka / 145
3.6. Ośrodki pątnicze wiernych diecezji pomezańskiej / 153
3.6.1. Diecezja chełmińska / 153
3.6.2. Diecezja włocławska / 155
3.6.3. Diecezja warmińska / 158
3.6.4. Ośrodki pątnicze położone poza granicami państwa zakonnego / 159
3.7. Uwagi końcowe / 162

CZĘŚĆ II

Rozdział 4. Epizod Konrada von Wallenrode / 167

4.1. Uwagi wstępne / 167
4.2. Śmierć Konrada von Wallenrode / 168
4.3. Wizja potępienia wielkiego mistrza / 175
4.4. Stosunek Doroty z Mątowów do schizmy papieskiej / 179
4.5. Sprawy inflanckie a problem obediencji papieskiej / 182
4.6. Lęk o prawowierność na początku XV w. / 187
4.7. Uwagi końcowe / 189