Kapliczki Warmii południowej

Autor: Janusz Hochleitner

Rok wydania: 2004

Liczba stron: 172

Okładka: miękka 

Format: 16,5 cm x 23,5cm 

[...] Badaniem objęto tu południową częśćhistorycznej Warmii. W większości obszar ten do 1772 r. należał do komornictwa olsztyńskiego i barczewskiego, częściowo dobromiejskiego, jeziorańskiego i reszelskiego. Wyróżnikiem, który wydawaćsię może w tym podziale najistotniejszy jest język mieszkańców. Poprzez język społeczność lokalna przynależy do określonego kręgu kulturowego [...].

Pragniemy ukazać wielowątkowość znaczeniową warmińskich kapliczek. Artefakty te są świadectwem konkretnej kultury materialnej, którą identyfikujemy po analizie materiału budowlanego, czy charakterystycznych elementów towarzyszących, w postaci chorągiewek, inskrypcji czy przedstawień ikonograficznych znajdujących się na nich obiektów sztuki. Bliższe zapoznanie się z tymi detalami, składającymi się na badane obiekty, upoważnia do wyciągania wniosków na temat świadomości twórców i zleceniodawców, a także odbiorców i użytkowników tych przydrożnych pozostałości po dawnej kulturze religijnej Warmii.

(ze Wstępu)

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział I. Podstawowe zagadnienia kultury religijnej i ludowej Warmii w epoce nowożytnej  /21

1. Kult Trójcy Świętej  /22

2. Kult Matki Bożej /25

3. Kult świętych  /30

4. Społeczne znaczenie duchowieństwa  /33

5. Pielgrzymki warmińskie jako stymulator rozwoju sztuki ludowej  /34

6. Kultura ludowa Warmii południowej  /37

Rozdział II. Przydrożne obiekty kultu religijnego  /42

1. Geneza  /42

2. Próba typologii  /48

Krzyż /49

Figura przydrożna  /54

Kapliczka  /56

Kaplica  /61

3. Bogactwo poznawcze wybranych obiektów  /63

Materiał budowlany  /63

Wyposażenie   /64

Inskrypcje  /67

Rozdział III. Kapliczki z najbliższym otoczeniem jako miejsca społecznej organizacji życia religijnego  /73

1. Modlitwa Anioł Pański a rytmika dzwonienia w kapliczkach  /75

2. Okolicznościowe i okresowe nabożeństwa  /80

Dzień św. Marka oraz Dni Krzyżowe  /80

Nabożeństwo majowe  /81

Procesje na Boże Ciało  /83

Nabożeństwo czerwcowe  /83

Miejsca postoju pielgrzymów  /84

Nabożeństwa październikowe  /88

3. Zawiadomienie o śmierci i pogrzebie mieszkańca wsi  /89

4. Kapliczki jako zapowiedź fundacji kościołów  /94

Rozdział IV. Dzwonki kapliczek w systemie komunikacji o charakterze sakralnym  /99

Dzwony w kulturze materialnej i duchowej  /102

Dzwonki w społecznościach parafialnych  /108

Chłopska percepcja dźwięku  /110

4. Warmińsie obiekty kultu wyposażone w dzwonki  /111

Ludowe dzwonniczki  /113

Dzwonki na konarach drzew  /115

Kapliczki z dzwonkami  /117

Kaplice z sygnaturkami  /121

Rytm dzwonienia /123

Rozmieszczenie badanych obiektów  /125

Współczesne praktyi dzwonienia w warmińskich kapliczkach  /130

Zakończenie  /136

Aneks źródłowy  /141

Wykaz wywiadów wykorzystanych w opracowaniu  /143

Bibliografia  /145

Wykaz stosowanych skrótów  /159

Indeks miejscowości  /160

Zusammenfassung  /163

Ilustracje /165