Józef Weyssenhoff - polityk, prawnik, legislator czasów oświecenia

Autor: Wojciech Szafrański

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 574

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Józef Weyssenhoff (1760–1798) – jeden z najmłodszych posłów na Sejm Czteroletni, uznawany za świetnego mówcę sejmowego, jednocześnie zasiadający i aktywnie pracujący w wielu ważnych komisjach sejmowych. Był swoistym ekspertem powoływanym ad hoc do przejrzenia projektów sejmowych, ich poprawienia oraz rozstrzygania wątpliwości posłów na sesjach plenarnych. Jako współdecydent obozu reformatorskiego, a później jeden z przywódców emigracji po upadku dzieła Sejmu Wielkiego cieszył się zaufaniem nie tylko oświeconych elit stanu szlacheckiego, ale i miejskiego. Rolę swoistego łącznika stanów realizował jako sejmujący zajmujący się kwestią miejską, ale także kandydat na stanowisko pierwszego prezydenta Warszawy. Droga życiowa Weyssenhoffa to przykład awansu społecznego dzięki przymiotom umysłu i wszechstronnemu wykształceniu do elity ówczesnej Rzeczpospolitej –możliwego w epoce Oświecenia. Z posła reprezentującego niewielką obszarowo część Rzeczpospolitej, jaką ówcześnie były Inflanty, stał się znaczącą postacią życia publicznego. W publikacji został ukazany na tle epoki, kompanii, reform ustrojowo-prawnych, procesów ustawodawczych, sytuacji Rzeczpospolitej po upadku dzieła Sejmu Wielkiego i z tego punktu widzenia praca dostarcza odpowiedzi także na pytania o ruch klubowy, formy zrzeszania sejmowego i pozasejmowego, powstawanie stronnictw i innych organizmów o charakterze często ponadstanowym i powiązanych z nimi pytań o charakter ewolucji elit i zapatrywań dzisiejszych na tzw. ludzi Oświecenia. Porusza także problem wolności słowa i druku w teorii i praktyce działania, a tym samym o ożywienie ruchu wydawniczego jako elementu akcji politycznych czy budowania niezależności myślenia i nowej siły opiniotwórczej, ale także rozwijania działalności prasowej jako dochodowego przedsięwzięcia. Książka stanowi także nowe spojrzenie na funkcjonowanie organów sejmu i etapy procesu prawodawczego czasów Sejmu Wielkiego, ale nie jedynie ukazywane przez pryzmat ustaw go normujących, ale przede wszystkim o praktykę działania. Tym samym odpowiada na pytanie, jak praktyka tworzenia prawa – będąca przecież efektem pracy konkretnych osób składających się na zbiorowości takie jak komisje sejmowe czy izba poselska – wpływała na jej późniejsze unormowania. Badania nad projektami prawnymi i innymi pracami Józefa Weyssenhoffa pozwalają na ocenę nie tylko pracowitości, ale przede wszystkim ukazania oryginalności lub inspiracji a tym samym swobody przenikania myśli w duchu humanitarnym, kameralistycznym czy szerzej – oświeceniowym.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Problem i pytania badawcze  /7

Część I. Działalność polityczna Józefa Weyssenhoffa

Rozdział 1. Pochodzenie, wykształcenie, początek kariery  .19

Rozdział 2. Na drodze do powstania nowoczesnych stronnictw politycznych  /38

Rozdział 3. Weyssenhoff jako mówca sejmowy  /76

a. Zdobywanie rozpoznawalności (1788-lipiec 1789)   /76

b. Działania w ramach taktyki sejmowej (wrzesień 1789-maj 1792)   /112

Rozdział 4. Wolność słowa i druku w pismach, projektach i działalności Józefa Wyssenhoffa  /136

Część II. Józef Weyssenhoff jako prawnik i legislator  - działalność w komisjach sejmowych 

Rozdział 1. Deputacje sejmowe - uwagi wstępne  /177

Rozdział 2. Deputacje do Formy Rządu   /192

Rozdział 3. Deputacja do spraw Sejmików  /244

Rozdział 4. Deputacja do spraw Kurlandii i Semigalii   /275

Rozdział 5. Deputacja Konstytucyjna (Sejmowa)   /289

Rozdział 6. Deputacja Kodyfikacyjna (litewska). Brissot de Warville czy Weyssenhoff jako prawnik humanitarysta?  /353

Rozdział 7. Deputacja do redakcji praw  /448

Rozdział 8. Deputacje jako sposób usprawniania sejmowania - konkluzje   /454

Część III. Prace emigracyjne Józefa Wessenhoffa

Rozdział 1. Memoriał dla króla Stanisława Augusta - S. Piattoli, I. Potocki, H. Kołłątaj, J. Weyssenhoff   /465

Rozdział 2. O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 maja i domniemywanym współautorstwie J. Weyssenhoffa   /490

Rozdział 3. Akt insurekcji kościuszkowskiej  /500

Rozdział 4. Historia Sejmu Wielkiego  /509

Wyodrębnienie  /519

Wykaz skrótów   /533

Bibliografia   /534

Spis rycin   /551

Spis tabel   /552

Aneksy  /553

Józef Weyssenhoff - politician, lawyer, lehislator of the Enlightenment times (summary)   /573