Innowiercy w opiniach prawnych uczonych polskich w XV wieku. Poganie, żydzi, muzułmanie

Autor: Wojciech Świeboda

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 424

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,0 cm x 23,5 cm

Uwaga! Okładka posiada wgniecenie na rogu oraz nieznaczne zarysowania, nieznacznie przybrudzone kartki od dołu

Praca została podzielona na trzy części. Pierwsza z nich, stanowiąca tło historyczne dla zasadniczej części, omawia ogólnie stanowisko chrześcijaństwa wobec odmienności religijnej od czasów najdawniejszych, a także sytuację prawną innowierców w krajach chrześcijańskich do końca XV w., ze szczególnym uwzględnieniem państwa polskiego. W rozdziale prezentującym ogólne stanowisko uczonych zachodnich względem innowierców cytuję jedynie syntetyczne opracowania, natomiast do źródeł sięgam w kolejnych rozdziałach, przy omawianiu konkretnych zagadnień. Druga część ma na celu ukazanie argumentów uczonych i dyplomatów polskich użytych w pismach powstałych pod wpływem różnych wydarzeń politycznych, jak konflikt z zakonem krzyżackim czy organizowanie krucjaty przeciwko Turkom. Powyższe zagadnienia są dość dobrze znane w literaturze, dlatego staram się uwypuklić jedynie kwestie dotyczące spraw niechrześcijan. Ostatnia, trzecia część służy ukazaniu poglądów uczonych krakowskich wobec problemów prawnych związanych z innowiercami, rozsianych po różnego rodzaju dziełach teologicznych i prawniczych. Dokonany przez mnie podział pism nie zawsze ściśle odpowiada ogólnie przyjętej typologii. Taki zabieg, mam nadzieję, umożliwi jednak jaśniejsze uchwycenie toku poszczególnych wywodów. W aneksie znajduje się spis tych dzieł uczonych polskich - ułożony alfabetycznie według autorów - w których poruszane są kwestie prawne dotyczące ludności niechrześcijańskiej, wraz z podaniem źródła lub edycji.

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Wstęp /9

Część I. Innowiercy w państwach chrześcijańskich

Uwagi wstępne  /31

Rozdział I. Stosunek chrześcijaństwa do innowierców w średniowieczu /39

1. Misje wśród pogan /43
2. Żydzi w państwach chrześcijańskich /46
3. Problem muzułmanów /54
4. Wyprawy krzyżowe przeciwko innowiercom  /59

Rozdział II.Innowiercy w przepisach prawnych chrześcijan  /69

1. Konstytucje soborowe i ustawodawstwo papieskie  /71
2. Ustawodawstwo cywilne  /78
3. Średniowieczni uczeni wobec praw innowierców  /80

Rozdział III. Sytuacja innowierców na ziemiach polskich w średniowieczu  /91

1. Chrystianizacja Polski,Litwy i Żmudzi /92
2. Żydzi i Karaimi w państwie polskim  /97
3. Sytuacja prawna ludności muzułmańskiej /103
4. Obraz innowierców w polskich źródłach narracyjnych  /105

CZĘŚĆ II. Sprawa innowierców w czasie konfliktu z zakonem krzyżackim oraz na tle zagrożenia tureckiego i tatarskiego

Uwagi wstępne  /113

Rozdział I. Przebieg sporów polsko-krzyżackich w XV wieku  /125

Rozdział II. Sojusze z innowiercami i prawa niechrześcijan  /141

1. Sojusz z niewiernymi w wojnie sprawiedliwej - poglądy Stanisława ze Skarbimierza  /143
2. Nota Revocaur in dubium /156
3. Prawa innowierców w mowach i pismach procesowych Andrzeja Łaskarzyca  /160

Rozdział III.Obrona praw innowierców na soborze w Konstancji i w latach następnych  /169

1. Sprawa pogan w mowach, kazaniach i pismach dyplomatycznych /170
2. Pisma PawłaWłodkowica  /175
3. Polemiki z pismami Pawła Włodkowica i odpowiedzi uczonego  /199
4. Kwestia innowierców po soborze w Konstancji  /213

Rozdział IV. Idea przedmurza chrześcijaństwa w mowach dyplomatycznych /221

1. Mikołaj Lasocki  /223
2. Tomasz Strzępiński  /226
3. Jan Lutek z Brzezia i nieznany poseł  /227
4. Jakub z Sienna  /234
5. Jan Ostroroga  /235

CZĘŚĆ III. Innowiercy w komentarzach teologicznych, prawniczych i opiniach prawnych w XV wieku

Uwagi wstępne  /243

Rozdział I. Komentarz Benedykta Hessego do Ewangelii św. Mateusza  /249

1. Kontakty z innowiercami i stosunek do niechrześcijan  /255
2. Małżeństwa z innowiercami  /258
3. Tolerancja wobec innych wierzeń  /263
4. Prawo i władza a innowiercy  /264
5. Pogrzeby  /266

Rozdział II.Traktaty teologiczne Jakuba z Paradyża i innych autorów  /269

1. Jakub z Paradyża /270
2. Anonimowe kwestie z komentarza do Listu św. Pawła do Rzymian  /277
3. Anonimowe kwestie teologiczne do Księgi Rodzaju  /281
4. Kwestie z zakresu prawa kanonicznego i teologii moralnej w rękopisie Piotra z Kościana  /285

III. Komentarze do prawa kanonicznego  /289

1. Lectura super II libro Decretalium - BJ rkps 347  /291
2. Lectura super Decretalium libro II - BUWr rksp II F 19  /293
3. Lectura super IV libro Decretalium - BJ rkp 397  /294
4. Lectura super Clementinas - BK rkps 51  /301

IV. Consilia uczonych polskich /309

1. Mateusz z Krakowa: kontakty z żydami  /310
2. Kontaktowanie się ze schizmatykami i innowiercami - quaestiozBJ rkps 1595  /317
3. Mikołaj z Kozłowa: ofiarowanie szat zdobytych na niewiernych  /319
4. Jan Elgot: niewolnicy-neofici na służbie innowierców  /322

V. Mowy uniwersyteckie i memoriały  /329

1. Stanisława ze Skarbierza mowa o złych studentach  /330
2. Monumentum pro Reipublicae ordinatione  /333

Zakończenie /339

Aneks  /347

Wykaz skrótów  /367

Bibliografia /369

Indeks nazw osobowych i geograficznych /399

Summary  /419