Imperium szamba, ścieku i wychodka. Przyczynek do historii życia codziennego w starożytności

Autor: Andrzej Wypustek

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 224

Oprawa: miękka

Format: 16,5 cm x 21,0 cm

Pośród imponujących budowli, które dokumentują wielkość antyku, archeolodzy na obszarach cesarstwa rzymskiego odnajdują także pozostałości toalet i latryn. Nie wspomina się o nich w opracowaniach typu „życie codzienne”, a przecież to właśnie grecko-rzymskie miasta, jako pierwsze w historii, zostały wyposażone w zadziwiająco zaawansowane systemy sanitarne, niedoścignione w swych wyrafinowanie skutecznych rozwiązaniach aż do XIX i XX wieku.

Nie tylko innowacje technologiczne budzą nasze zdumienie. Oto toalety były w Rzymie rzeczywiście „publiczne”, bowiem jedna osoba siedziała obok drugiej, bez żadnej intymności! Umawiano się tu na spotkania ze znajomymi i nic nie zakłócało ożywionych rozmów, toczących się w otwartych latrynach.

Możemy zajrzeć do tych miejsc ustronnych, ponieważ czynności wykonywane w toalecie stały się zarówno przedmiotem mniej lub bardziej subtelnych żartów i kpin, jak i tematem uczonych zaleceń i porad służących zdrowiu. Refleksy jednych i drugich znajdujemy nie tylko na murach toalet, lecz także m.in. w dziełach ateńskiego komediopisarza Arystofanesa czy „arbitra elegancji” Petroniusza, którego znamy choćby z Sienkiewiczowskiego Quo vadis.

Spis treści:

Wstęp  /7

Zanim przybyli Rzymianie  /17

- Najstarsze cywilizacje: luksus dla wybrańców  /17

- Doły i gnojowiska archaicznej i klasycznej Grecji  /21

- Rozwój kanalizacji i toalet domowych  /29

Grecko-rzymska rewolucja: rozpowszechnienie się latryn publicznych w epoce hellenistycznej  /34

- Najstarsze greckie latryny  /34

- W świecie rzymskich akweduktów i kanałów ściekowych  /37

- Nowy porządek, nowa ideologia - Cesarstwo Rzymskie  /41

Latryny w świecie rzymskim  /48

- Przemilczane inicjatywy, zasługi i nakłady  /48

- Od hellenistycznych wzorów po "luksusowe" latryny (II-III wiek n.e.)  /54

- Standardy konstrukcji i instalacji  /62

- Blaski i cienie kanalizacji  /68

Toaletowy imperializm  /76

- "Globalizacja" higieny intymnej  /76

- Żydzi i esseńczycy  /82

- Między asymilacją a konfrontacją  /87

- Cicha rebelia "obsrańców"  (cacatores)  /93

Toalety domowe  /104

- Rozwój i zróżnicowanie  /104

- W świecie kloacznych dołów  /111

- Domownicy i lokatorzy  /119

- Cesarskie rezydencje i arystokratyczne trony  /124

Socjologia latryn i toalet  /130

- Masowość, dostępność, koedukacja  /130

- Między plebsem a elitą  /136

- Formy i świadectwa socjalizacji  /140

- Dole i niedole wypróżniania się  /146

- Toaletowe graffiti  /152

Higiena intymna  /159

- Nocniki  /159

- Dla dzieci i dla dorosłych  /166

- Obsługa nocników  /173

- Publiczne urynały  /179

- Kamienie, skorupy, papirusy i gąbki  /183

- Zagadka "gąbki na kiju"   /188

Zakończenie - upadek antyku i długie średniowiecze higieny  /197