Homo Sanctus. Wzorce świętych w Europie Łacińskiej w średniowieczu

Autor: Wojciech Mruk

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 366

Oprawa: miękka

Format: 14,0 cm x 20,0 cm

Książka przedstawia wzorce świętości wypracowane w chrześcijaństwie łacińskim w średniowieczu. Autor na przykładzie wybranych postaci ukazuje nam różne kategorie świętych m.in. męczenników, pustelników, biskupów, zakonników, a nawet władców. Bohaterowie książki wywodzili się z różnych stanów społecznych – mieszczaństwa, rycerstwa, arystokracji i rodzin królewskich, reprezentowali rozmaite rejony średniowiecznej Europy – Italię, Hiszpanię, Francję, Germanię, Anglię, Szkocję, Czechy, Węgry oraz Polskę. Poznamy barwne, a niekiedy przerażające historie: nieustraszonych męczenników za wiarę – świętej Perpetuy i świętego Wawrzyńca, doskonałego pustelnika Pawła tebańskiego, wielkiego biskupa Marcina z Tours, wybitnego opata Benedykta z Nursji, pobożnego króla Stefana Węgierskiego, także ważnych dla dziejów Polski świętych – Wojciecha i Stanisława, oraz wielu innych.

Kim byli święci z opowieści hagiograficznych? Dla wiernych pragnących zbawienia byli wzorami, ideałami, a czasem wręcz legendarnymi bohaterami. Wiedli doskonałe życie, o jakim zwykły człowiek mógł tylko marzyć, czynili cuda, zasłużyli na nagrodę w niebie i szacunek śmiertelników. Modlono się do nich, proszono ich o opiekę, wstawiennictwo, a ich dzieje opowiadano sobie z wypiekami na twarzy jak najciekawszą baśń. Dla władców i biskupów mogli być doskonałym instrumentem polityki. Każdy liczący się ośrodek życia religijnego i politycznego pragnął mieć własnego świętego – opiekuna, a także postać przyciągającą tłumy wiernych, a – co za tym idzie – strumień pieniędzy. Pielęgnowanie legendy i kultu świętego było więc bardzo ważnym zadaniem ówczesnych elit.

Autor opisuje, jak wraz z przemianami cywilizacyjnymi, społecznymi i kulturalnymi zmieniało się wyobrażenie świętości, jakie były typy pobożności, wzorcowe życiorysy. Przywołuje teksty hagiograficzne, które ukazują nam koloryt epoki. W żywotach świętych jak w zwierciadle odbijały się nie tylko programy ewangelizacyjne formułowane przez duchownych, plany polityczne i społeczne wyznaczane przez rządzących, lecz także wielkie oczekiwania wiernych.

Spis treści:

Wstęp  /7

I. Narodziny kultu świętych  /15

II. Święta Perpetua i święty Wawrzyniec, czyli o nieustraszonych męczennikach za wiarę  /25

III. Święty Paweł tebański, czyli o doskonałym życiu pustelników  /47

IV. Święty Marcin z Tours, czyli o wielkich biskupach wczesnego średniowiecza  /73

V. Święty Benedykt z Nursji, czyli o opatach prowadzących swych uczniów o raju  /97

VI. Święta Leoba, czyli o doskonałym życiu mniszek i mnichów  /115

VII. Święty Winfryd-Bonifacy i święty Wojciech, czyli o misjonarzach męczennikach  /151

VIII. Święty Stefan i święta Małgorzata Szkocka, czyli o tym, że władcy też mogą zostać świętymi  /185

IX. Święty Stanisław i święty Tomasz, czyli o biskupach broniących swobód Kościoła  /205

X. Święci rycerze czyli o tym, jak aniołowie zabrali duszę hrabiego Rolanda do raju  /227

XI. Święty Godryk i święty Homobonus, czyli o tym, że i kupiec może zostać świętym  /247

XII. Święty Franciszek i święty Dominik, czyli o tym, że zakonnik może żyć wśród świeckich  /251

XIII. Święta Katarzyna czyli o tym, jak król Dawid grał przy zaślubinach córki farbiarza ze Sieny  /287

XIV. Święta Maryna, święty Eustachy i Jan Paulus, czyli o tym, że teksty hagiograficzne można czytać z wypiekami na twarzy  /317

Zakończenie  /337

Bibliografia  /345

Indeks osób  /355

Spis ilustracji  /363