Historyk z Inflant Polskich. Gustaw Manteuffel (1832-1916)

Autor: Radosław Budzyński

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 536

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,5 cm

Książka Radosława Budzyńskiego Historyk z Inflant Polskich. Gustaw Manteuffel (1832–1916) jest pierwszą próbą monograficznego spojrzenia na postać zasłużonego historyka. Jednocześnie stanowi ona interesujące studium tożsamości polsko-inflanckiej. Zwrócono w niej też uwagę na wątpliwości, jakie pojawiają się w wypadku badania polskiego dziedzictwa na rubieżach dawnej Rzeczypospolitej. Opracowanie to w dużej mierze bazuje na źródłach nieznanych lub pomijanych, pochodzących ze zbiorów publicznych i prywatnych, co jest niewątpliwą wartością dla czytelnika. Publikacja jest bogato ilustrowana, co znakomicie uzupełnia jej treść. Książka nagrodzona w XIII edycji konkursu im. Władysława Pobóg-Malinowskiego na Najlepszy Debiut Historyczny Roku w zakresie historii najnowszej.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp    /13

Uzasadnienie zakresu badań    /15

Uwagi metodologiczne    /22

Stan badań    /27

Struktura publikacji    /48

Podziękowania    /51

Okres drycańsko-mitawski (1832-1851)    /53

Kraj Inflanty – europejskie dzieje miejsca    /53

Rodzina wieloetniczna na ziemi wielokulturowej    /56

„Mętne kanały genealogicznej próżności”    /56

Historia rodowa w „Spisie chronologicznym”    /67

Charakterystyka pierwszego okresu życia Gustawa Manteuffla    /99

Okres popowstaniowy w domu Manteufflów    /100

Konie, polowania i jeźdźcy    /105

Sielankowe życie w Inflantach    /106

Służba u państwa    /109

Domowa kindersztuba   /112

Mitawskie gimnazjum Źródła do dziejów edukacji szkolnej Gustawa Manteuffla    /115

Nowe tropy wczesnej edukacji szkolnej Gustawa Manteuffla    /116

Mitawskie gimnazjum i grono pedagogiczne    /120

Listy do Czesława Jankowskiego    /122

Gustawa Manteuffla związki z mitawskim kościołem    /125

O polskim towarzystwie w Mitawie    /127

Kurlandzka socjeta niemiecka    /128

Mitawskie wątki korespondencji z Lubomirem Gadonem    /130

Edukacja szkolna Gustawa Manteuffla w listach od Marii Manteufflowej    /135

Czasy mitawskie Manteuffla w „Spisie chronologicznym”    /137

Podsumowanie     138

Okres dorpacko-inflancki (1852-1873)      /141

Źródła do okresu studiów i podróży    /141

Caesarea Universitas Dorpatensis albo Kaiserliche Universität zu Dorpat    /143

Stowarzyszenia studentów    /148

Konwent Polonia w Dorpacie    /149

„Spis kolegów dorpackich”    /154

Maria Manteufflowa do syna, studenta prawa dyplomatycznego w Dorpacie    /158

Wspomnienia z Dorpatu Gustawa Manteuffla w monografii i innych tekstach    /171

Wojna krymska 1853-1856    /174

Podróż do Poznania w Wielkopolsce    /178

Tajemniczy okres podróży    /181

„Kropla rosy” – życiowe credo Gustawa Manteuffla    /183

Powstanie styczniowe w Inflantach z perspektywy polskiej – centralnej    /191

Powstanie styczniowe w Inflantach widziane z bliska    /196

Początki prac lettonistycznych    /207

Celina Platerówna i Lettische Volkslieder    /213

Początek znajomości z Józefem Ignacym Kraszewskim   /217

Podsumowanie    /221

Okres ryski (1874-1916)   /225

Znaczenie miejsca Ryskie adresy    /225

Spis polskiej szlachty zamieszkałej w Rydze w drugiej połowie XIX w   /232

Znajomość z Józefem Ignacym Kraszewskim do 1879 r. Kulisy wydania Inflant Polskich w Poznaniu    /236

Znajomość z Józefem Ignacym Kraszewskim po 1879 r.    /241

Pierwszy Zjazd Historyków Polskich w Krakowie w 1880 r.    /246

Współpraca z redakcjami polskich wydawnictw    /250

Współpraca z „Kwartalnikiem Historycznym” w świetle korespondencji Oswalda Balzera    /251

Współpraca z „Kwartalnikiem Historycznym” w świetle korespondencji Aleksandra Semkowicza   /277

Listy do redaktora Wielkiej Encyklopedii Ilustrowanej Józefa Peszkego    /283

Gustaw Manteuffel a petersburski „Kraj” w zbiorze korespondencji Czesława Jankowskiego   /289

Archeologiczne pasje Gustawa Manteuffla    /301

Rola duchowieństwa katolickiego w biografii dziejopisa    /310

Album Terra Mariana    /319

Manteuffel w świetle „Dzienników” biskupa Franciszka Albina Symona    /331

Eliza Orzeszkowa i kwestia żydowska    /348

Henryk Sienkiewicz w zapiskach Gustawa Manteuffla   /360

Historyk z Drycan – mecenas, patron, ofiarodawca    /364

Pomnik Adama Mickiewicza w Krakowie    /371

Znaczenie Akademii Umiejętności dla dziejopisa    /376

Losy wydania Zarysów z dziejów krain dawnych inflanckich    /380

Gustaw Manteuffel w świetle źródeł intymistycznych    /384

Ruch młodołotewski    /395

Bonifaców    /397

Post mortem    /401

Wnioski    /404

Podsumowanie   /413

Aneksy   /425

Bibliografia    /462

Wykaz skrótów    /490

Summary    /491

Kopsavilkums    /501

Indeks osobowy    /510

Indeks geograficzny   /529