Historiej starych czytanie. Człowiek i świat w Chronografii albo Dziejopisie żywieckim Andrzeja Komonieckiego

Książka przybliża treść mało znanej kroniki napisanej przez żywieckiego wójta Andrzeja Komonieckiego (1659-1729), obejmującej wydarzenia, które rozegrały się w latach 1400-1728, głównie w Żywcu i okolicach, ale także w dalszych rejonach Rzeczpospolitej i poza jej granicami. Na kartach Chronografii uwiecznieni zostali zarówno wielcy tego świata – władcy, biskupi, dziedziczni panowie, jak i pospolici obywatele, a nawet ludzie z marginesu społecznego. Autor ukazał ich życie w wielu różnych aspektach. Podobny klucz został wykorzystany w tej książce. Zasadniczym celem podjętych w niej rozważań było odtworzenie realiów życia mieszkańca małej miejscowości (przede wszystkim Żywca, ale również okolicznych wsi oraz miasteczek) w dobie pierwszej Rzeczpospolitej. Jako centralny obiekt badawczego zainteresowania jawi się w niej człowiek, którego los zdeterminowany jest przez cztery potężne siły: przyrodę, chorobę (i śmierć), religię oraz prawo. W obrębie każdej z tych sfer zarejestrowane zostały przede wszystkim wydarzenia spektakularne i ekstremalne, odbiegające od rutyny dnia powszedniego i burzące przewidywalną codzienność. Treść żywieckiej Chronografii ukazano w kontekście innych tekstów źródłowych z badanego okresu, osadzono na tle staropolskiej tradycji kronikarskiej, a także skonfrontowano z wynikami współczesnych badań naukowych.

Spis treści:

Wstęp /7

Rozdział pierwszy

Człowiek i przyroda /13

Pory roku /14

Susza /20

Deszcz, grad, powódź /25

Burza, pożar, wiatr /35

Kometa /46

Słońce i Księżyc /52

Zwierzęta /56

Rozdział drugi

Człowiek i zdrowie /71

"Morowe powietrze" /72

"Od nagłej i niespodziewanej śmierci zachowaj nas Panie!" /89

Dolegliwości fizyczne /99

Zaburzenia psychiczne /110

Wypadki /115

Narodziny dziecka /123

Opieka medyczna /128

Rozdział trzeci

Człowiek i religia /141

Fundacje /143

Bractwa religijne /153

Pielgrzymki /159

Kult obrazów słynących cudami /165

Powołania zakonne i kapłańskie /175

Konflikty międzywyznaniowe /181

Rozdział czwarty

Człowiek i prawo /193

Morderstwa, zabójstwa /198

Kradzież /209

Zbójectwo /213

Przestępstwa na tle seksualnym /224

Czary /228

"Z Archiwum X" /233

Zakończenie /241

Bibliografia /245

Indeks osobowy /257

Streszczenia /265