Historia zdrowia i choroby. Praktyki sanitarne od średniowiecza do współczesności

Autor: Georges Vigarello

Rok wydania: 2011

Liczba stron: 450

Okładka: miękka

Format: 12,00 cm x 19,00 cm

Uwagi - okładka z nieznacznymi zabrudzeniami, brzegi stron pożółknięte

 

Francuski historyk Georges Vigarello (ur. 1941) jest dziś prawdziwym kronikarzem historii naszej troski o ciało. Jego książki o rozumieniu zdrowia, czystości, urody czy bezpieczeństwa ciała są nie tylko opowieścią pełną fascynujących, czasem aż niewiarygodnych szczegółów z ostatniego tysiąclecia, lecz stawiają także na tej podstawie diagnozę czasom najnowszym. Epopeja ciała opisywanego przez Vigarella przebywa różne etapy. W średniowieczu zdrowie ma zapewniać pełna zgodność z siłami kosmicznymi, w oświeceniu – z mechanizmem, współcześnie – z własną organiczną strukturą cielesną jednostki. Odpowiednio do tego zmieniają się strategie zabiegów o zdrowie i o ochronę przed chorobą: mówiąc najprościej – od ucieczki do ataku, od izolacji mającej chronić przed wrogimi siłami do medycznej ofensywy przeciw źródłom niedomagań i do "promowania" zdrowego ciała. Dziś już zdrowia nie strzeże się jak z góry danego dobra, lecz się pracuje nad jego "doskonaleniem". Oczywiście ta ewolucja rozumienia ciała znajduje wyraz polityczny, a zarazem polityka i ideologia wpływają na to rozumienie. "Projekt zdrowie" stał się domeną publiczną.

Spis treści:

Przedmowa  /5

Wstęp  /9

Część I.  Słuchać kosmosu (XIII-XVI wiek)

Rozdział 1. Siła kontaktu  /15

1.Choroba wzorcowa  /16

Od choroby rozpoznawalnej do choroby tajemnej  /16

Analogia ze zwłokami  /18

Ciałem zawiadują humory  /20

2. Klejnoty zdrowia  /22

Kontakt ochronny  /24

Sproszkowane perły i napoje na złocie  /27

3. Przyprawy i aromaty /28

Przyprawa a oczyszczanie   /29

Wydźwięk mityczny  /32

Siła smaku  /34

Nadzwyczajny napój  /36

Waloryzacja społeczna  /38

Rozdział 2. Porządek świata  /41

1. Dieta i gwiazdy  /41

Umiar i wybór pożywienia  /42

Odniesienia kosmiczne  /44

Zalety obżarstwa  /48

Dwa bieguny obronne: nasycenie i oczyszczenie  /51

2. Plagi i otwarte ciała  /53

Trucizna  w powietrzu  /54

Pory w ciele   /57

Rozdział 3. Przeciwko kosmosowi, dieta  /61

1. Powietrze czy zarażenie?  /61

Pierwsza zasada zarażenia  /62

Wybór powietrza  /66

2. Głód złagodzony?  /68

Nie przybierać zbytnio na wadze  /68

Pożywienie traci na znaczeniu  /70

2. Umiar i radość życia  /72

Niepokój i przemijanie  /73

Wstrzemięźliwość świecka  /75

Przestrzeganie diety jako wzoru  /78

Samoleczenie  /80

1. Dieta ubogich?  /83

Wizerunek biedaka  /83

Odrażające pokarmy  /85

5. Drogi wyzwolenia  /87

Podważanie mocy klejnotów  /87

Wyswobodzenie z kosmosu  /91

6. Analogie "mechaniczne"  /92

Alembik i destylacja  /93

"Republika" ciała  /95

Część II. Usunąć humory (XVII wiek)

Rozdział 1. Mechanika ciała i usuwanie humorów  /99

1. Regulacja mechaniczna  /100

Dieta czy wydalanie?  /100

Siła a upuszczanie krwi  /103

Maszyna i jej regulowanie  /106

2. Przepływy bardziej różnorodne i mniej uchwytne  /108

Różnorodność przepływów  /109

Niewidzialne wydaliny  /111

Od eliksirów do białej bielizny  /114

3. Skala chorób  /118

Epidemia i jej "nieruchomy" obraz  /119

Różne składy powietrza  /122

Wapory  /124

4. Oczyszczanie się ubogich  /127

Zdrowie w almanachach  /127

Model myślenia  /131

Ciężar życia  /132

Rozdział 2. Rośliny oczyszczające i używki  /135

1. "Słabsze" aromaty /136

Kompoty i syropy  /136

Rozmaitość zapachów  /139

2. Rośliny duchowe  /140

Ziarno Lewantu  /141

Tytoń - palenie i "zażywanie"  /144

Skutek ważniejszy niż smak  /147

3. Od lekarstwa do przyjemności  /149

Konsumpcja zorganizowana  /149

Środek pobudzający i towarzyskość  /151

Część III. Odporność i zahartowanie (XVIII wiek)

Rozdział 1. Siła włókien  /155

1. Potrzebna odwaga  /156

Wizerunek choroby  /157

Spór o zaszczepianie i prozelityzm  /159

Czyn-symbol  /161

2. Ciało zbudowane z włókien  /163

Włókno i humory  /164

Nerwowe postaci niepokoju  /167

Rozdział 2. Hartowanie  /171

1. Wzmacnianie się i postęp  /172

Wydalanie i osłabianie się  /171

Przyroda i zimno  /173

Zwyrodnienie i postęp  /175

Ćwiczenia i włókna  /178

2. Proste pożywienie  /180

Roślinożercy i mięsożercy  /181

Rośliny mączne dla biednych  /184

3. Pedagogika reaktywna  /186

Stopniowe wzmacnianie ciała  /186

Lata i życie  /188

Rozdział III. Zasoby powietrza  /193

1. Odnawianie powietrza  /193

"Wygody"  /194

Oddech tłumów  /196

2. Zapobiec chorobie płucnej  /198

Niepokojąca budowa ciała  /199

Powietrze chroniące przed suchotami  /201

3. Triumf przestrzeni i powietrza  /202

Zróżnicowanie miejsc  /203

Medycyna profilaktyczna  /205

Medycyna społeczna  /208

Powietrze, które "przedłuża życie"  /210

4. Zabezpieczenia i przewidywania  /211

Obliczyć ryzyko  /211

Ubezpieczenie i robotnik  /177

Część IV. Siła własna, siła innych (XIX wiek)

Rozdział 1. Przestrzeń prywatna i przestrzeń publiczna  /217

1. "Państwo przemysłowe" i inicjatywa publiczna  /218

Decyzje rządowe  /218

Szczepionka ospowa i sieć  /221

2. Siła witalna i praca  /225

Siła mieszkańców miast  /226

"Siła organizmu"  /228

3. Pierwsze oznaki komfortu  /230

Pierwsze przedmioty znamionujące "komfort"  /230

Cywilizacja i "siła" z pożywienia  /232

Zdrowie romantyczne  /234

Rozdział 2. Wynalezienie energii  /239

1. Widmo zwyrodnienia  /240

Obciążenia dziedziczne  /241

Plagi degenerujące i moralność zapobiegawcza  /244

Ochrona własna, ochrona państwa  /247

Od moralizowania do wychowywania  /251

2. Chroniąca energia  /254

Pożywienie, płuca, energia  /255

Praca i mięso końskie  /257

Metamorfozy oddechu  /261

Zasada "totalna"  /264

3. Energia, miasto, praca  /266

Drenowanie miasta  /267

Od pracy zregenerowanej do pracy "chronionej"  /269

4. Archaizm eliksiru  /273

Reklamowane napoje  /273

Dwuznaczność napojów wzmacniających  /275

Rozdział 3. Od higieny miejsc do higieny umysłowej  /279

1. "Choroby, których można uniknąć"  /280

Niewidzialne niebezpieczeństwo  /281

Inwazja?  /283

Drobnoustroje i obyczaje  /286

2. Przestrzeń sanitarna  /289

"Inżynieria sanitarna"  /289

Mieszkanie i inicjatywy publiczne  /292

1. "Cherlak" i "grubas"  /295

Szczupłość i obnażanie ciała  /296

"Szczyty zdrowia"  /300

Pomoc i słabeusz  /303

4. Konkurencja i solidarność, psychologia schyłku wieku  /306

Ubezpieczenie od choroby  /307

Sieć coraz gęstsza  /310

Konkurencja i profilaktyka psychologiczna  /313

Część V. Lepsze samopoczucie? (XX wiek)  

Lepsze samopoczucie?  /319

1. AIDS, zapobieganie, odpowiedzialność  /320

Scenariusz wielkiej plagi  /320

"Uczynić ludzi odpowiedzialnymi"  /324

Wychowywać  /326

Sfery cienia  /327

2. Zdrowie "nieokreślone"  /332

"Poddaj się samokontroli"  /332

Od czynników ryzyka do indywidualizacji genetycznej  /334

"Konsumowanie" zdrowia  /336

Wymagania "lepszego samopoczucia"  /338

Połączenie wzorów  /341

3. Wyzwanie polityczne  /345

Konflikt wolności  /345

Odnawianie się zagrożeń i odpowiedzialność  /348

Konflikt solidarności  /350

Procesy, reformy, odpowiedzialności. Pytania na dziś   /355

1.Nowe sprawy, dawne wzorce  /356

2. Od sanitarnych „katastrof” do sądowego galimatiasu  /360

3. Wydatki na zdrowie: niemożliwa reforma?

4. Kultura pozbawiona jedności  /366

Zakończenie  /369

Przypisy  /375