Historia starożytnych Greków tom II

Autorzy: Benedetto Bravo, Marek Węckowski, Ewa Wipszycka, Aleksander Wolicki

Rok wydania: 2009

Liczba stron: 768 +36 str. z fotografiami

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Uwaga! Okładka posiada z tyłu zagięcie oraz inne nieznaczne zagięcia z przodu, brzegi kartek są przykurzone/przybrudzone

 

Czwórce autorów udało się razem stworzyć syntezę epoki klasycznej, od końca wojen perskich po śmierć Filipa II. Były to czasy ważne, decydujące o kształcie cywilizacji greckiej, która w istotny sposób wpłynęła na to, co nazywamy cywilizacją zachodnią.

Spis treści:

Wykaz skrótów  /13

Wstęp (Ewa Wipszycka)  .19

1. Chronologiczne granice wykładu  /19

2. Zasięg terytorialny  /20

3. Sposób budowania narracji  /20

4. Czego brak w tomie II  /21

5. Zadania dla rozdziałów "Sprawy dyskusyjne"  /22

6. Charakterystyka rozdziałów "Źródła" i "Bibliografia"  /22

7. Co to są czasy klasyczne?  /23

CZĘŚĆ I. Sztuka wojenna czasów klasycznych (E. Wipszycka)  /25

Wstęp  /27

Źródła  /28

1. Hoplici i falanga. Zmiany w okresie klasycznym  /31

2. Lekkozbrojni  /39

3. Jeźdźcy  /43

4. Flota  /47

5. Najemnicy  /52

6. Innowacje w sztuce oblegania miast  /53

Bibliografia  /59

CZĘŚĆ II.  Wiek V (Aleksander Wolicki)  /61

I. Pięćdziesięciolecie (Pentekontaetia)  /63

Źródła  /63

1. Sprawy dyskusyjne: ekskurs Tukidydesa o Pięćdziesięcioleciu  /65

2. Periodyzacja Pięćdziesięciolecia  /66

3. Świat grecki po najeździe Kserksesa  /67

4. Zagospodarowywanie zwycięstwa. Grecja właściwa  /69

5. Kampania roku 479/8. Początek greckiej rekonkwisty  /72

6. Odwrót Spartan  /74

7. Powstanie I Związku Morskiego  /76

8. Ateny i Związek Morski do połowy lat sześćdziesiątych  /78

9. Sprawy dyskusyjne: początki ateńskiego imperializmu  /80

10. Izolacjonizm spartański. Sparta i Peloponezyjczycy wobec wzrostu ateńskiej potęgi  /82

11. Powstanie helotów  /86

12. Ateny w wojnie na dwa fronty: wyprawa egipska i tzw. I wojna peloponeska (460-446/5)  /87

13. Sprawy dyskusyjne: "pokój Kalliasa"  /90

14. Pokój trzydziestoletni (446/5)  /93

15. Od pokoju trzydziestoletniego do sprawy Epidamnos  /96

Bibliografia  /98

II. Imperium ateńskie  /100

Źródła  /101

1. Symmachia a imperium. Problemy pojęciowe i terminologiczne  /103

2. Geografia polityczna arche  /104

3. Składka członkowska (phoros)  /107

4. Flota związkowa)  /113

5. Organizacja imperium  /115

Prawodawstwo  /115

Sądownictwo  /118

6. Formy kontroli  /121

7. Kolonie i kleruchie /125

8. Eksploatacja imperium  /128

9. Sprawy dyskusyjne: popularność imperium  /133

Bibliografia  /138

III. Wojna peloponeska /140

Źródła  /140

1. Periodyzacja i terminologia  /142

2. Marsz ku wojnie  /144

3. Sprawy dyskusyjne: przyczyny wybuchu wojny peloponeskiej  /148

4. Bilans otwarcia /153

Potencjał Aten i Sparty  /155

Strategia  /161

5. Wojna archidamijska (431-421)  /164

Rok 1 (431/0)  /164

Rok 2 (430/29) /168

Rok 3 (429/8)  /171

Rok 4 (428/7)  /173

Rok 5 (427/6)  /175

Rok 6 (426/5)  /178

Rok 7 (425/4) /181

Rok 8 (424/3)  /185

Rok 9 (423/2)  /188

Rok 10 (422/1)  /190

6. Pokój Nikiasa. Grecja właściwa w latach 421-414  /191

7. Pierwsza wyprawa sycylijska (427-242)  /197

8. Wielka wyprawa sycylijska (415-413)  /199

9. Wojny dekelejska i jońska (413-404)  /209

Początek wojny jońskiej. Bunt miast związkowych  /211

Przewrót oligarchiczny w Atenach. Rządy Czterystu  /216

Wojna o Hellespont (411-408)  /218

Perska dyplomacja, Lizander i klęska Aten /223

10. Bilans zamknięcia  /229

Bibliografia  /232

CZĘŚĆ III. Wiek IV (E. Wipszycka)  /235

Źródła  /237

I. Aktorzy greckiej sceny politycznej od końca wojny peloponeskiej  /240

Wstęp  /240

1. Sparta  /240

2. Ateny: Trzydziestu Tytanów i powrót demokracji  /243

3. Persja  /244

4. Cypr  /247

5. Egipt  /248

6. Teby  /250

7. Tessalia  /252

8. Macedonia  /255

Kraj i ludność /257

Historia Macedonii przed połową IV w.  /259

Stosunki wewnętrzne w Macedonii przed dojściem Filipa II do władzy  /262

9. Poleis Półwyspu Chalkidyckiego  /264

10. Poleis wybrzeży trackich  /265

11. Tracja  /266

Bibliografia  /269

II. Historia polityczna poleis basenu Morza Egejskiego od końca wieku V do końca lat sześćdziesiątych wieku IV /271

Wstęp  .271

1. Wyprawa Cyrusa Młodszego  /271

2. Sparta w walce o utrzymanie swego imperium  /274

3. Pokój królewski, czyli pokój Antalkidasa  /278

4. Ateny: próby odbudowy imperium. Powstanie II Związku Morskiego  /280

5. Droga Teb do hegemonii w Grecji  /285

6. "Pokój powszechny" (koine eirene)  /290

Bibliografia  /291

III. Macedonia Filipa II. Walka o hegemonię w świecie greckim  /292

1. Początki panowania Filipa II  /292

2. Przemiany wewnętrzne w Macedonii za czasów Filipa II  /293

3. Armia Filipa II  /295

4. Styl prowadzenia wojen i podejmowania decyzji  /301

5. Wojny Filipa II. Jego strategia w latach pięćdziesiątych i czterdziestych IV w.  /302

6. Ateny przeciwko Filipowi II  /308

7. Ostatnia faza walki o hegemonię w Grecji właściwej. Związek Koryncki  /313

8. Początki wojny z Persją  /316

9. Sprawy dyskusyjne:

śmierć Filipa II  /317

Filip II a Demostenes  /319

Bibliografia /322

CZĘŚĆ IV. Ateny i Sparta - instytucje polis w epoce klasycznej  /323

I. Sparta w czasach klasycznych. Społeczeństwo i instytucje państwa spartańskiego (E. Wipszycka)  /325

Wstęp  /325

Źródła /325

1. Struktura państwa spartańskiego  /327

2. Instytucje polityczne Spart epoki klasycznej  /328

3. Sprawy dyskusyjne: spadek liczby obywateli w V i IV w.  /332

4. Zmiany ekonomiczne i społeczne wśród Równych  /335

5. Konsekwencje przemian społecznych dla armii /338

6. Periojkowie i heloci  /340

7. Bunty i spiski  /342

Bibliografia  /344

II. Demokracja ateńska w epoce klasycznej (M. Węcowski)  /345

CZYM BYŁA  ATEŃSKA DEMOKRACJA?  /345

Wstęp  /345

Specyfika źródeł do dziejów i struktur ateńskiej demokracji  /345

Problemy pojęciowe i terminologiczne, chronologia  /350

1. Demokratia i demokracja /352

2. Chronologia demokracji ateńskiej i periodyzacja jej dziejów  /353

3. Próba ujęcia diachronicznego. Przemiany demokracji ateńskiej do końca V w.  /355

Początki demokratyzacji sytemu Klejsthenesa (506-462)  /355

Reformy Efialtesa (462/1)  /360

Rozkwit demokracji epoki Peryklesa (462-429)  /363

Demokracja czasów wojny peloponeskiej (432-404)  /367

4. Próba ujęcia diachronicznego. Odnowienie i przemiany demokracji wieku IV /375

"Okres założycielski" demokracji wieku IV (403/2-355)  /376

Okres środkowy demokracji wieku IV (355-338)  /379

Okres końcowy demokracji wieku IV (338-322)  /381

5. Sprawy dyskusyjne: jedna czy dwie demokracje?  /383

6. Próba ujęcia synchronicznego. Cechy podstawowe ateńskiej demokracji  /389

Bibliografia /390

PRAKTYKA DEMOKRACJI  /393

1. Topografia ateńskiej demokracji  /393

Pnyks i Areopag /393

Agora - serce ateńskiej polis  /396

Teatr Dionizosa i Odeon  /401

2. Najważniejsze instytucje  /402

Rada Pięciuset (Boule) i prytanie (pritaneiai)  /403

Zgromadzenie Ludowe (Ekklesia)  /408

Urzędnicy ateńskiej demokracji  /413

Rada Areopagu (Areopagitis Boule)  /419

3. "Sądokracja" - ateński Sąd Ludowy: Heliaja (Heliaia)  oraz dikasteria (dikasteria)  /420

Sprawy dyskusyjne: geneza demokratycznego systemu sądownictwa  /420

Organizacja i funkcjonowanie dikasteriów  /422

Kompetencje Sądu Ludowego - dikai i graphai  /425

Sprawy dyskusyjne: diety sędziowskie i skład społeczny dikasteriów  /428

4. Mechanizmy obronne demokracji: procedury kontrolne i zabezpieczające  /432

Mechanizmy kontroli urzędników  /432

5. Służba wojskowa i efebia  /440

6. Demokracja ateńska w działaniu  /442

Obywatel demokratycznej polis - status, prawa i obowiązki  /442

Politycy i obywatele - aktorzy sceny politycznej  /454

Obywatele i demy. Polityka lokalna  /467

Sprawy dyskusyjne:

heterie i mechanizmy politycznego działania /471

sens i działanie ostracyzmu  /473

prawo Peryklesa o obywatelstwie  /479

7. Rytuały ateńskiej demokracji  /482

Pogrzeby państwowe  /482

Czy istniała ateńska religia demokratyczna?  /483

Bibliografia  /488

ATENY I IDEA DEMOKRACJI  /490

1. Ideologia ateńskiej demokracji /490

Problemy badania ideologii ateńskiej demokracji  /490

Najważniejsze motywy ateńskiej ideologii epoki klasycznej  /491

Ateny Peryklesa, czyli monumentalizacja ateńskiej demokracji  /500

Ideologiczna "arystokratyzacja" ateńskiego demosu  /507

2. Demokracja ateńska i jej wrogowie (prawdziwi i domniemani)  /509

"Ideały podstawowe"  /510

Ateński spór o demokrację /513

Demokracja i ideał "ustroju przodków"  /516

3. Demokracja ateńska a grecka polis epoki klasycznej  /519

4. Demokracja a imperializm - próba bilansu  /523

Bibliografia  /529

CZĘŚĆ V. Kultura w polis okresu klasycznego (B. Bravo)  /531

1. Od kultury archaicznej do kultury klasycznej  /533

Wspólnota obywatelska a twórczość poetów w okresie archaicznym  /533

Filozofia córką polis?  /536

Pitagorejczycy (VI/V w.)  /538

Heraklit (VI/V w.)  /538

Parmenides (VI/V w.)  /539

2. Filozofia w wieku V  /540

3. Sofiści  /543

4. Kultura w Atenach w drugiej połowie V w.  /548

Nowe i stare  /548

Polis ateńska jako organizator kultury  /549

Sofokles, Eurypides, Arystoteles  /550

Herodot i Tukidydes  /553

Sokrates  /557

5. Wielki zwrot  /558

6. Retoryka i historiografia w wieku IV  /559

Isokrates (436-338)  /559

Mowy sądowe i polityczne  /561

Historycy  /562

7. Komedia Średnia /565

8. Filozofia i nauka  /568

Platon (ok. 429-348)  /568

Eudoksos z Knidos (ok. 391-338)  /572

Arystoteles (384-322)  /573

Bibliografia  /578

CZĘŚĆ VI. Grecy poza światem egejskim (E. Wipszycka)  /581

I. Grecy na zachodzie  /583

Wstęp i charakterystyka geograficzna Sycylii  /583

Źródła  /585

1. Podłoże konfliktów w świecie Greków sycylijskich  /588

2. Sycylia w latach interludium demokratycznego (466-405)  /591

3. Konflikt z Kartaginą  /593

4. Pierwsze dziesięciolecia władzy Dionizjosa I  /598

5. Charakter władzy Dionizjosa I  /599

6. Wielka Grecja na przełomie wieków. Działania Dionizjosa I na jej obszarze  /601

7. Dionizjos II, Dion i Platon  /604

8. Lata działalności Timoleona  /606

Bibliografia /608

II. Grecy nad Morzem Czarnym  /609

Charakterystyka geograficzna regionu  /609

Źródła  /610

1. Świat barbarzyński po zachodniej i północnej stronie Morza Czarnego  /613

2. Poleis i Scytowie  /614

3. Ateńczycy nad Morzem Czarnym  /617

4. Państwo Bosporańskie  /618

5. Grecy na wybrzeżach wschodnich i południowych  /621

Bibliografia /623

CZĘŚĆ VII. Gospodarka (E. Wipszycka)  /625

Źródła /627

1. Sprawy dyskusyjne:

modele ekonomiki świata greckiego  /629

problematyka demograficzna /635

2. Rolnictwo  /641

3. Hodowla  /645

4. Rybołówstwo  /646

5. Transport  /648

6. Produkcja rzemieślnicza  /649

7. Kopalnie  /650

8. Handel zbożem  /652

9. Handel innymi towarami  /655

10. Metojkowie  /659

11. Nadzór poleis nad wymianą  /661

12. Pieniądz  /662

Bibliografia  /664

CZĘŚĆ VIII. Niewolnictwo (E. Wipszycka)  /667

Wstęp  /669

1. Pochodzenie niewolników w Grecji klasycznej  /669

2. Sytuacja prawna niewolników  /671

3. Zajęcia niewolników  /673

4. Sprawy dyskusyjne: liczba niewolników w Atenach  /675

5. Wyzwoleńcy  /677

6. Stosunek do niewolników  /678

7. Opór niewolników przed wyzyskiem  /680

8. Sprawy dyskusyjne: formacja niewolnicza  /682

Bibliografia  /685

Spis map  /686

Spis ilustracji w tekście /687

Spis plansz  /689

Indeks /691