Historia raju

Autor: Jean Delumeau

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 356

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Uwaga - przybrudzony grzbiet

Klasyk wśród współczesnych francuskich historyków, Jean Delumeau (ur. 1923) zamierzył sobie opisanie historii tego, co przez stulecia inspirowało ludzkie marzenia: historii ziemskiego raju. Wcześniej badał strach i poczucie winy w zachodniej kulturze. Przejście do studiów nad wizjami szczęśliwości jest wbrew pozorom konsekwentne, ponieważ mieści się w sferze dla tego historyka najważniejszej: „egzystencjalnych” motywacji każących człowiekowi tworzyć kulturę. To właśnie one determinują sens tego, co człowiek robi w historii. Przedstawione tu dzieje pojmowania raju dobrze to ilustrują. Praca Delumeau dotyczy głównie średniowiecza i nowożytności. W monografii znajdziemy ogrom fascynującego materiału. Fascynującego i zadziwiającego zarazem. Umiejscowienie ziemskiego raju przez wieki wcale nie było jasne. Rajski ogród miał się znajdować na Dalekim Wschodzie, w Afryce, a w czasach odkrywania Ameryk nawet w Ameryce Południowej, by po tych wędrówkach osiąść w regionie Mezopotamii. Całe stulecia żyły wyobrażeniem Wysp Szczęśliwych i opowieściami o niezwykłym królestwie Księdza Jana gdzieś we wschodniej Azji. Dla średniowiecznych kartografów ziemski raj był jedną z części świata, jak to dokumentuje bogata ikonografia książki. Nawet jeśli od epoki oświecenia słabną te wizje i spekulacje, a poszukiwanie raju ziemskiego współcześnie zanikło, może po części zastąpione przez zdobycze cywilizacji, to prawdopodobnie nadal tkwi w nas, choć w jakiejś innej, bardziej wysublimowanej formie.

Spis treści:

Wstęp /9

Rozdział I. Mieszanina tradycji: Od Mojżesza i Homera do świętego Tomasza z Akwinu /13

"Bóg zasadził ogród w Edenie" /13
Złoty wiek, Pola Elizejskie i Wyspy Szczęśliwe /17
Chrystianizacja mitów grecko-rzymskich /23
Raj ziemski: rzeczywistość "historyczna" /29

Rozdział II. Raj jako miejsce oczekiwania /37

Apokalipsy żydowskie i chrześcijańskie /37
Jezus ponownie otworzył "raj" /44

Rozdział III. Raj ziemski a średniowieczna geografia /57

Raj ziemski istnieje jeszcze na ziemi /57
Od Księgi Jubileuszów do św. Tomasza z Akwinu /57
Od św. Tomasza z Akwinu do Krzysztofa Kolumba /67
Raj ziemski i średniowieczna kartografia /78

Rozdział IV. Królestwo Księdza Jana /95

Sukces pewnego fałszerstwa /95
Azja wokół królestwa Księdza Jana /110
Z Azji do Afryki /117

Rozdział V. Inne wyśnione krainy /127

Rajskie wyspy /127
Ameryka i raj /142

Rozdział VI. Nostalgia /151

Tęskne spojrzenie na wiek złoty i Wyspy Szczęśliwe /151
Ogród zamknięty /157
Od ogrodu zamkniętego do ogrodu otwartego /164
Kwiaty i fontanny /172

Rozdział VII. Nowa erudycja i raj ziemski /179

Raj ziemski jako centrum pewnej kultury /179
Metody i koncepcje /187
Stopniowe porzucanie średniowiecznych wierzeń /192

Rozdział VIII. Badania nad lokalizacją raju ziemskiego (XVI-XVIII wiek) /201

Zaniechanie lokalizacji fantastycznych /201
Armenia, Babilonia czy Palestyna? /207
Armenia /207
Mezopotamia /208
Ziemia Święta /217
Kilka zagadnień uzupełniających /221

Rozdział IX. Dociekania chronologiczne /225

Kiedy stworzony został raj ziemski? /225
Rozkład czynności w czasie między stworzeniem Adama a stworzeniem Ewy /228
Od stworzenia Ewy do wygnania z ziemskiego raju /231

Rozdział X. Gdy tylko człowiek otworzył oczy, ujrzał, że jest szczęśliwy /241

Doskonałość bytu /242
Władza Adama i Ewy i ich znajomość świata /252
Małżeństwo i społeczność w raju ziemskim /259

Rozdział XI. Zniknięcie czarodziejskiego ogrodu /271

Jakie pytania nasuwają się w związku ze skamielinami? /274
Pismo Święte a rozum /279
Narodziny ewolucjonizmu /282
"Stan natury"  u Rousseau i Kanta /290

Zakończenie. Inne odczytanie mitu /295

Przypisy /303
Indeks osób /347