Historia ciała w średniowieczu

Autorzy: Jacques Le Goff, Nicolas Truong

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 212

Oprawa: miękka

Format: 12,0 cm x 19,5 cm

Francuscy historycy od kilkudziesięciu lat zapełniają „lukę” w naszym obznajomieniu z dziejami, która w rzeczywistości nie jest luką, lecz samym sednem historii. Chodzi o historię życia codziennego. Setki, jeśli nie tysiące lat dominacji „wielkich narracji” o „doniosłych” wydarzeniach sprawiły, że nie potrafimy sobie uświadomić charakteru zwykłego życia w danej epoce: wiemy, jak staczano epokowe bitwy, nie wiemy, jak mieszkano. Jacques Le Goff (1924–2014), francuski klasyk historyków z tego nurtu, i młodszy o dwa pokolenia Nicolas Truong (ur. 1967) przedstawili syntezę zjawisk i zagadnień związanych z podstawowym elementem życia codziennego – z ludzkim ciałem. Skupili uwagę na średniowieczu, ponieważ dobitnie reprezentuje ono problem postrzegania historii. Uchodzi za wybitnie duchowe i może dlatego pozostaje słabo zbadane od strony życia „cielesnego”.
Autorzy wydobywają charakterystyczne dla średniowiecza zderzenie wysokiego z niskim, wszechobecne napięcie między potępieniem a kultywacją sfery materialno-zmysłowej, między „postem a karnawałem”, celibatem a miłością dworską, nagą Ewą a ubraną Maryją, ascezą a opowieściami o Krainie Pieczonych Gołąbków. Starają się pokazać, że napięcie to, bez mała sprzeczność tkwi w samej naturze chrześcijaństwa, w jego afirmacji doczesności jako dzieła Bożego i zarazem odrzucaniu jej w imię życia wiecznego. Nawet jednak w średniowieczu ciało, jak piszą autorzy, „nigdy nie daje za wygraną”.

Spis treści:

Przedmowa. Przygody ciała  /7

Wstęp. Dzieje pewnego zapomnienia   /15

1. Wielki Post i karnawał: dynamika zachodu  /37

Wielkie wyrzeczenie  /39

Tabu spermy i krwi - 41, Płciowość - szczyt deprecjacji - 43, Teoria a praktyka - 48, Korzenie represji: późna starożytność - 51, Chrystianizm, sprawca wielkiego zwrotu - 53, Kobieta, istota podporządkowana - 56, Stygmaty i samobiczowanie - 60, Chude i tłuste - 62

2. Życie i umieranie w średniowieczu  /97

Droga życia  /99

Okresy życia - 100, "Czy sypiali ze sobą?" - 102, Wreszcie pojawia się dziecko - 107, Starość szacowna i złośliwa - 112

Choroby i medycyna  /113

Chory, odrzucony i wybrany - 118, "Dobra mieszanka" a teoria czterech humorów - 119, Brat ciało - 122, Mocz i krew - 124, Pod maską Galena - 124, Granice medycyny scholastycznej - 127, Społeczeństwo opiekuńcze - 129, Otwieranie ciał - 131

Umarli i umierający - w chwale bądź w męce  /132

Brewiarz umierających - 133, Obecność umarłych - 136

3. Cywilizowane ciała  /145

Gula a gastronomia  /146

Spotkanie: dwa sposoby odżywiania się, dwie kultury - 146, Dobre maniery- 151

Reżyserowanie ciała  /152

Nagie czy ubrane? - 153, Piękno kobiece między Ewą a Maryją - 156, Kąpiel - 158, Cywilizacja gestów - 159

Ciało we wszystkich możliwych stanach  /161

Monstrualność - 162, Sport? - 164

4. Ciało jako metafora  /169

Człowiek-mikrokosmos  /170

Serce, ciało obłędu - 171, Głowa i jej funkcja kierownicza - 173, Wątroba, wielka przegrana - 175, Ręka, narząd dwuznaczny  /175

Polityczne zastosowanie metafory cielesnej  /176

Głowa czy serce? - 177, Jak oczy w głowie - 179, Państwo jest ciałem - 180, Głowa odwrócona - 183, Głowa staje na nogach - 186, Król i święty - 188, Ciało miejskie - 189

Zakończenie. Powolna historia  /191

Bibliografia  /197