Historia Rosji. Od Ruryka do Putina. Ludzie, daty, wydarzenia

Autor: Jewgienij Anisimow

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 457

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

 

Pierwsza na rynku polskim książka w popularny sposób przybliżająca historię Rosji od czasów jej powstania aż po drugą kadencję obecnego prezydenta Władimira Putina. W poruszaniu się po książce pomaga oryginalna jej konstrukcja. Otóż równolegle z prowadzeniem chronologicznego ciągu wydarzeń autor wydziela w niej działy „Ludzie”, „Daty”, „Wydarzenia”, w których prezentuje konkretne zdarzenie czy znaną postać (każdy rozdział zajmuje maksymalnie 1-3 strony. Dzięki temu książkę można czytać od każdego miejsca. Nie znajdziemy w niej suchych faktów i nijakich postaci. Autor wybiera bohaterów według własnego uznania; oprócz postaci znanych kniaź Włodzimierz, Piotr I, Katarzyna II, Stalin znajdziemy też osoby tworzące historię zza pleców wielkich władców, nierzadko kontrowersyjne (przykładowo w dziale „ZSRR podczas II wojny światowej” nic nie ma o Żukowie czy Koniewie, za to znajdziemy rozdział poświęcony gen. Własowowi). Anisimow przedstawia wydarzenia bezstronnie, nie unikając faktów spornych czy też momentów trudnych w rosyjskiej historii (pakt Ribbentrop-Mołotow, sprawa Katynia itd). Uzupełnieniem książki jest kalendarz wydarzeń z historii Rosji.

Książką pisana jest lekkim, popularnym językiem

W liście o sobie nadesłanym do redakcji autor napisał m.in.: …zawsze podziwiałem polski naród, potrafiący zachować swą niezależność mimo czterech rozbiorów (…) cieszę się, że moja książka, napisana dla Rosjan, może choć trochę pomóc w roztopieniu tej lodowej góry niezrozumienia i obcości, jaka wyrosła między naszymi narodami.

Spis treści:

Stara Ruś IX-XIII w. / 7

Ruś Kijowska (IX-XII w.)   /7

Słowianie pojawiają się w historii świata  /7 

862 – zaproszenie kniaziów wareskich   /9 

Początek dynastii Rurykowiczów. Ruryk i jego bracia   /9 

Powstanie księstwa kijowskiego   /10 

882 – połączenie północy i południa Rusi   /11 

Oleg Mądry (Wieszczy)   /11 

Rządy Igora Starego   /12 

Kniahini Olga  /14 

Książęce rządy Światosława Igorowicza   /15 

972 - śmierć kniazia Światosława /16 

Pierwsze waśnie na Rusi   /16 

980 - zdobycie władzy przez Włodzimierza Światosławowicza    /17 

Rządy Włodzimierza na Rusi   /18 

988 - Włodzimierz chrzci Ruś  /19

Włodzimierz Krasne [Jasne] Słoneczko  /22

1015 - zabójstwo kniaziów Borysa i Gleba   /22

Rządy Jarosława Mądrego    /23

Jarosław Mądry, jego skłóceni synowie i wnuki   /25

1097 – zjazd w Lubeczu   /27

Kniaź Oleg Gorysławicz   /29

Włodzimierz Monomach na kijowskim złatostole  /29

1113 – Powieść minionych lat    /30

Włodzimierz Monomach   /31

Następcy Monomacha przy władzy. Początekrozpadu starej Rusi    /32

Wzrost znaczenia Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej i Halicko-Wołyńskiej  /33

1147 – pierwszy zapis o Moskwie    /35

Losy Gorysławiczów    /36

Ruś Włodzimiersko-Suzdalska (1155-1238)   /37

1155 - powstanie księstwa włodzimiersko-suzdalskiego   /37

Kniaź Andriej Bogolubski   /38

Rządy Wsiewołoda Wielkie Gniazdowe Włodzimierzu   /39

1216 – Bitwa nad Lipicą   /40

Wzrost znaczenia i potęga Nowogrodu Wielkiego  /41

Nowogrodzianie i ich wiece    /43

1951 – odkrycie nowogrodzkich gramot brzozowych  /44

Najazd Mongołów na Ruś   /45

1237 - upadek Rusi Północno-Wschodniej    /46

Upadek kijowskiego złatostołu   /48

1243 - początek jarzma mongolsko-tatarskiego    /50

Aleksander Newski i jego bracia    /52

15 lipca 1240 – bitwa nad Newą    /52

5 kwietnia 1242 – bitwa na lodzie   /52

Śmierć Aleksandra Newskiego    /54

Ruś Moskiewska (1262-1538)    /55

Walki o władzę następców Aleksandra Newskiego   /55

Kniaź Daniel Aleksandrowicz   /56

Wojna Moskwy z Twerem    /56

1325 - przeprowadzka metropolity Piotra do Moskwy    /58

Iwan Kalita    /59

Rządy Siemiona Dumnego   /60

Lata pięćdziesiąte XIV wieku - „czarna śmierć” na Rusi   /61

Iwan II Krasny [Piękny] i metropolita Aleksy   /62

1392 - śmierć Siergija Radoneżskiego    /63

Rządy Dymitra Dońskiego   /63

Metropolita Aleksy   /65

Bitwa na Polu Kulikowym, 1380   /66

Kniaź Oleg Riazański    /68

1382 - najazd Tochtamysza i zburzenie Moskwy   /69

Dymitr Doński    /70

Rządy Wasyla I Dymitrowicza   /71

Witold i Zofia   /73

1395 - najazd Tamerlana   /74

Wasyl i Edygej    /74

1410 - poświęcenie się popa Patrykiusza   /76

Wojna domowa na Rusi Moskiewskiej   /76

1432 – zajście na uczcie weselnej Wasyla    /78

Rządy Jurija Dymitrowicza   /79

Szemiaka i jego bracia    /79

Lata ok. 1360-1430 – twórczość Andrieja Rublowa   /80

Samodzielność Cerkwi moskiewskiej   /80

Zakończenie wojny domowej     81

Wasyl II i Dymitr Szemiaka    /83

28 maja 1453 – upadek Konstantynopola    /84

Polityka zagraniczna: Kazań i Nowogród Wielki   /84

1462 – śmierć Wasyla II Ślepego    /85

Iwan III Wasylewicz    /86

Przyłączenie Nowogrodu   /87

Zrzucenie jarzma mongolsko-tatarskiego   /88

1480 – „Stanie nad Ugrą” [impas ugryjski]     /89

Przyłączenie Tweru    /91

Zofia Paleolog   /92

1485 – włoscy mistrzowie budują sobory w Moskwie    /93

Iwan III – pierwszy samodzierżca    /93

Iwan III i cerkiewnicy    /95

1505 – śmierć Iwana III     /96

Rządy Wasyla III    /97

Maksym Grek i jego otoczenie   /99

1514 – zdobycie Smoleńska    /99

Wasyl III, Salomonida i Helena Glińska    /100

1521 – najazd Tatarów    /102

Narodziny Iwana Groźnego i śmierć Wasyla III  /103

Regentka Helena Glińska    /104

Carstwo Moskiewskie (1547-1689)    /106

Epoka Iwana Groźnego    /106

Młody Iwan IV i walka stronnictw o władzę    /106

Ogłoszenie carstwa     /107

Lata 50. XVI wieku – zajęcie Powołża  /108

Metropolita Makary     /109

Reformy Rady Wybranej    /109

3 grudnia 1564 – początek opriczniny    /110

Metropolita Filip    /113

1570 – upadek Wielkiego Nowogrodu   /114

Wojna inflancka i najazdy tatarskie   /115

1572 – koniec opriczniny    /117

Żony Iwana Groźnego   /117

Zdobycie Syberii    /119

17 marca 1584 – śmierć Iwana Groźnego   /119

Borys Godunow i Smuta    /121

Car Fiodor i Borys Godunow   /121

1595 – pokój ze Szwedami    /122

Ogłoszenie patriarchatu w Rosji  /122

1591 – ostatni najazd Tatarów na Moskwę    /123

Śmierć carewicza Dymitra, Borys Godunow    /124

1598 – wybór cara Borysa Fiodorowicza    /124

Car Borys Godunow    /125

13 kwietnia 1605 – śmierć cara Borysa     /127

Rządy Dymitra Samozwańca I     /128

Car Dymitr Iwanowicz (Samozwaniec I)    /129

17 maja 1606 – zrzucenie z tronu Dymitra Samozwańca I   /130

Rządy Wasyla Szujskiego    /132

Łotr Tuszyński albo Samozwaniec II    /134

17 lipca 1610 – zrzucenie z tronu cara Wasyla    /136

Siedmiobojarszczyna, wybór Władysława na tron carski    /138

Losy dwóch ludzi: cara Wasyla Szujskiego i patriarchy Hermogena     /140

25 lipca 1611 – Szwedzi zajmują Wielki Nowogród    /141

Powołanie pierwszego pospolitego ruszenia    /141

22 lipca 1611 – zabójstwo Prokopa Lapunowa    /142

Czyn obywatelski Kuźmy Minina i drugie pospolite ruszenie   /143

26 października 1612 – poddaje się polski garnizon Kremla    /144

Pierwsi carowie dynastii Romanowów   /146

Wybór Michaiła Romanowa na cara i jego pierwsze działania    /146

Iwan Susanin – był jego bohaterski czyn?    /147

Car Michaił i patriarcha Filaret – ojciec i syn przy władzy    /148

Zakończenie Smuty, carskie wesela     / 149

Rosja powraca do Europy     /149

Rosyjskie samodzierżawie XVII w.: car z Dumą Bojarską    /151

1648 – wyprawa Siemiona Dieżniowa     /151

Rządy cara Aleksieja Michajłowicza    /152

Towarzysze cara Aleksieja; Borys Morozow i Atanazy Ordin-Naszczokin    /153

Wojny z Polską i Szwecją. Przyłączenie Ukrainy     /154

1657 – oblężenie przez Szwedów monasteru Pskowsko-Pieczerskiego    /155

Zakończenie wojny z Polską i Szwecją     /156

6 czerwca 1671 – kaźń Stieńki Razina     /157

Nikon i Awwakum – ojcowie Raskołu [rozłamu]    /158

1658 – powołanie monasteru Nowojerozolimsko-Woskriesieńskiego [Zmartwychwstania Pańskiego]   /161

Rodzina cara Aleksieja    /162

Rządy cara Fiodora   /163

1677-78 - kampanie czehryńskie   /165

Carewna Zofia i młody Piotr    /166

Bunt strzelców w 1682 roku i jego następstwa   /166

Carewna Zofia    /167

Rządy carewny Zofii    /168

Kniaź Wasyl Golicyn    /170

Cesarstwo Ros yjskie (1721-1917)   /171

Epoka Piotra Wielkiego    /171

Młodość Piotra I w Preobrażeńskim   /171

8 sierpnia 1689 – zrzucenie Zofii z tronu   /172

Piotr i cudzoziemcy     /173

Kampanie azowskie i powstanie floty rosyjskiej   /174

1697-98 – Wielkie Poselstwo. Piotr i Holandia    /175

Zdławienie buntu strzeleckiego. Rozprawa z Zofią    /175

Piotr, Jewdokia, Anna Mons    /176

Liga Północna i początek wojny północnej    /177

Powstanie nowej armii i floty     /178

Pierwsze zdobycze, założenie Sankt-Petersburga   /179

Wojna w Polsce, wycofywanie armii na Białoruś i Ukrainę   /180

Buławin i Mazepa    /181

27 czerwca 1709 – bitwa pod Połtawą i jej następstwa    /182

Wojna z Turcją. Kampania prucka    /183

30 sierpnia 1721 roku – pokój w Nystad    /184

Reformy Piotra I    /185

Powstaje przemysł rosyjski    /187

22 października 1721 – Piotr I zostaje cesarzem    /187

Imperialna ofensywa Rosji    /188

25 stycznia 1721 roku – powołanie Świętego Synodu   /189

Zmiany w życiu codziennym Rosjan    /190

27 lipca 1718 – kaźń carewicza Aleksieja    /191

Piotr i Katarzyna     /193

28 stycznia 1725 roku - śmierć Piotra Wielkiego    /194

Epoka przewrotów pałacowych (1725-62)     /195

Katarzyna I i Aleksandr Mienszykow    /195

Nowy kurs rządów / 195

6 maja 1727 – śmierć Katarzyny I / 196

Triumf i upadek Mienszykowa / 197

Piotr II i kniaziowie Dołgorukowie / 197

19 stycznia 1730 – śmierć Piotra II / 198

Zamysł wierchowników / 199

Cesarzowa Anna Iwanowna / 199

Wojna z Polską i Turcją / 200

27 czerwca 1740 – kaźń Artiemija Wołynskiego / 201

Biron i bironowszczyzna / 202

17 października 1740 – śmierć Anny Iwanowny / 202

Rządy Iwana VI i regencja Birona / 203

Biron i Münnich / 204

23 sierpnia 1740 – zwycięstwo armii rosyjskiej pod Villmanstrand / 205

Przewrót pałacowy Elżbiety Piotrownej / 205

Aleksiej Razumowski – tajemny mąż cesarzowej / 206

7 marca 1746 – śmierć Anny Leopoldowny / 207

Sałtyczycha – „potwór rodu ludzkiego” / 208

Rozkwit baroku w Rosji / 209

Elżbieta i jej ostatni faworyt Iwan Szuwałow / 209

Dwie wojny czasów Elżbiety / 210

25 grudnia 1761 – śmierć Elżbiety Piotrowny / 211

Rządy Piotra III / 212

18 lutego 1762 – manifest o „darowaniuprzywilejów i wolności wszystkim dworianom” / 213

Spisek i przewrót cesarzowej Katarzyny / 214

Epoka Katarzyny II. Paweł I / 215

6 lipca 1762 – zabójstwo Piotra III / 215

Rządy Katarzyny II / 216

1766 – Nakaz Katarzyny II / 217

Zabójstwo Iwana Antonowicza / 217

Zwycięskie wojny na południu / 218

Feldmarszałek Rumiancew i jego pochodzenie / 219

26 czerwca 1770 – zwycięstwo floty rosyjskiej pod Czesmą / 219

Aleksandr Suworow / 220

Bunt Pugaczowa / 220

Grigorij Potiomkin / 221

1785 – Żałowannyje gramoty dworiaństwu i gorodam / 222

Rozkwit sztuki w czasach Katarzyny II / 223

Gawriił Dierżawin / 224

1764 – założenie Instytutu Smolnego / 224

Ostatnie lata Katarzyny II / 225

5 listopada 1796 – śmierć Katarzyny II / 226

Paweł I / 226

Nowe porządki za Pawła I / 227

5 kwietnia 1797 – Dekret o następstwie tronu / 229

Imperatorskie wojny Pawła / 229

11 marca 1801 – spisek i zabójstwo Pawła / 230

Rosja w pierwszej połowie XIX wieku / 231

Początek rządów Aleksandra I / 231

1812 – zesłanie Michaiła Spieranskiego / 232

Aleksander I / 233

1801 – przyłączenie Gruzji do Rosji / 233

Wojny z Napoleonem / 234

Matka i siostra imperatora / 235

Wojna narodowowyzwoleńcza 1812 roku / 237

24-26 sierpnia 1812 – bitwa pod Borodino / 238

Pożar Moskwy, Francuzi wycofują się / 239

19 marca 1814 – Aleksander I wkracza do Paryża / 241

Arakczejew i osiedla wojskowe / 242

19 listopada 1825 – śmierć albo odejście Aleksandra / 243

Listopad – grudzień 1825 roku – bezkrólewie i powstanie dekabrystów / 244

13 lipca 1826 – kaźń dekabrystów / 246

Obrona starych porządków za rządów Mikołaja I / 247

Cesarzowa Aleksandra Fiodorowna i jej dzieci / 248

1830-31 – powstanie w Polsce / 249

„Wariat” Piotr Czaadajew / 250

Wojny na Wschodzie / 251Jermołow i Szamil / 252

Wojna krymska / 253

18 lutego 1855 – śmierć Mikołaja I / 254

Wielkie reformy Aleksandra II

Początek Wielkich Reform / 255

Aleksander II i jego brat Konstanty / 255

19 lutego 1861 – zniesienie prawa pańszczyźnianego i inne reformy / 257

Kanclerz Gorczakow / 258

26 sierpnia 1859 – zdobycie Gunibu. Pojmanie Szamila / 259

Rosja rusza na Wschód / 260

1867 – sprzedaż Alaski Stanom Zjednoczonym Ameryki Północnej / 261

Wojna z Turcją. Wyzwolenie Bułgarii / 261

Michaił Łoris-Mielikow / 262

Rewolucjoniści i zamach na cara / 263

Księżna Jurjewska / 263

1 marca 1881 – zabójstwo Aleksandra II / 264

„Narodowe samodzierżawie” Aleksandra III i Mikołaja II / 265

Aleksander III i jego żona / 265

Początek epoki „narodowego samodzierżawia” / 266

1891 – sojusz z Francją / 268

Aleksander III i jego śmierć / 269

Mikołaj II / 270

17 maja 1898 – tragedia na Chodynce / 271

Witte i Plehwe / 2721896 – powołanie „Sojuza bor’by” [Związku Walki] / 272

Cesarstwo Rosyjskie w epoce wojen i rewolucji XX wieku / 274

Wojna rosyjsko-japońska / 274

9 stycznia 1905 – krwawa niedziela / 274

Mikołaj i Aleksandra / 275

1906-11 – Rząd Piotra Stołypina / 276

Boom ekonomiczny i wybuch pierwszej wojny światowej / 277

Grigorij Rasputin / 278

Rewolucja ludowa 1917 roku / 279

Rząd Tymczasowy i Rada Piotrogrodzka / 281

4 kwietnia – „Tezy kwietniowe” Lenina / 282

Kiereński, Korniłow i Lenin / 283

Rosja w okresie radzieckim (1917-91) / 285

Powstanie Rosji Sowieckiej. Wojna domowa / 285

Rewolucja 25 października 1917 roku / 285

7 grudnia 1917 – powołanie CzK / 286

Polityka bolszewików w stosunkudo robotników i chłopów / 287

Liszeńcy – nowa klasa rosyjska / 2895 stycznia 1918 – Zgromadzenie Ustawodawcze / 290

„Czerwony Teror” / 291

Lenin / 292

17 lipca 1918 – rozstrzelanie carskiej rodziny / 293

Ustanowienie monopolu partyjnego /295

3 marca 1918 – „pochabny” brzeskitraktat pokojowy / 296

Wybuch wojny domowej / 296

10 marca 1918 – przejazd rządu Lenina z Piotrogrodu do Moskwy / 298

„Biali”, „czerwoni” i „zieloni” szaleńcy / 298

Maj 1918 – bunt Czechosłowaków / 300

Lew Trocki / 300

1919 – przełom w wojnie domowej / 302

Zwycięstwo czerwonych w wojnie domowej / 303

Grigorij Kotowski / 305

Marzec 1921 – powstanie kronsztadzkie / 306

Nowa Polityka Ekonomiczna (1921-29) / 309

Zwrot w stronę nowej polityki ekonomicznej / 309

Lenin i rosyjska inteligencja / 311

1922 – rozprawa z Cerkwią / 313

Powstanie ZSRR / 315

Choroba Lenina i początek walki o władzę / 317

21 stycznia 1924 – śmierć Lenina i zaostrzenie walki wewnątrzpartyjnej / 319

Stalin i walka z Trockim, Zinowjewem i Kamieniewem / 320

1925 – XIV Zjazd WKP(b), kurs na industrializację / 322

Nikołaj Bucharin / 323

Polityka zagraniczna ZSRR w latach 20. i początku 30. XX wieku / 325

1924 – „Pasmo uznawania” ZSRR i „eksport rewolucji” / 326

Stalinizm – okres przedwojenny (1929-39) / 329

Stalinowska industrializacja / 329

7 listopada 1929 – artykuł Stalina Rok wielkiego przełomu / 331

Los rosyjskiego chłopstwa w epoce kolektywizacji / 332

Pawlik Morozow / 334

1933 – głód na Ukrainie / 335

Kult jednostki / 336

Styczeń 1934 roku – „zjazd zwycięzców” / 337

Maksym Gorki / 338

Początek „Wielkiego Terroru” / 339

Tuchaczewski i inni wojskowi / 341

1936-38 – „procesy moskiewskie” / 342

Masowe represje / 344

Nikołaj Jeżow / 345

Powstanie GUŁAG-u / 346

5 grudnia 1936 – stalinowska konstytucja / 348

Społeczeństwo sowieckie / 348

ZSRR w drugiej wojnie światowej (1939-45) / 352

23 sierpnia 1939 – pakt Ribbentrop-Mołotow / 352

Ofiary i kaci Katynia / 354

Aneksja krajów nadbałtyckich i „wojna zimowa” / 355

Stalin i Hitler / 356

22 czerwca 1941 – początek wielkiej wojny ojczyźnianej / 359

Stalin na początku wojny / 360

Odwrót i bitwa pod Moskwą / 360

28 lipca 1942 – rozkaz Nr 227 / 363

Przełom w wojnie – bitwa stalingradzka / 364

Lato 1943 – bitwa pod Kurskiem / 365

Społeczeństwo po obu stronach frontu / 366

Działania wojenne drugiej połowy 1943 – do wiosny 1945 / 369

4 lutego 1945 – konferencja jałtańska / 370

Generał Własow / 371

Kapitulacja Niemiec / 372

Związek Radziecki w okresie powojennym (1945-53) / 373

5 marca 1946 – przemówienie Churchilla w Fulton. Początek zimnej wojny / 373

Odbudowa gospodarki / 374

Powojenne społeczeństwo sowieckie / 376

Sierpień 1946 – uchwała KC WKP(b) „O czasopismach ‘Zwiezda’ [Gwiazda] i ‘Leningrad’” / 377

Sprawa ,,leningradzka” i inne / 378

21 grudnia 1949 roku – 70-lecie Stalina / 379

Śmierć Stalina / 380

Chruszczowowski okres historii radzieckiej (1953-64) / 382

Walka następców o schedę po Stalinie / 382

Ławrientij Beria / 382

Luty 1956 – XX Zjazd KPZR / 384

Nikita Chruszczow / 386

Polityka rolna Chruszczowa / 387

4 października 1957 – pierwszy sputnik Ziemi / 389

Kryzys kubański i polityka Chruszczowa wobec Węgier / 390

Inteligencja i Chruszczow / 392

Październik 1964 – usunięcie Chruszczowa / 394

Rządy Breżniewa. Czasy zastoju (1964-85) / 396

Breżniew i „rządy kolektywne” / 396

Początek zastoju w gospodarce / 397

Dysydenci a władza / 398

Wkroczenie do Czechosłowacji / 400

27 grudnia – wkroczenie do Afganistanu / 401

Władza „gerontokratów” / 421

Andropow i Czernienko / 424

Epoka Gorbaczowa – rozpad ZSRR (1985-91) / 406

Michaił Gorbaczow / 406

Pierestrojka / 407

Upadek obozu socjalistycznego / 407

19 sierpnia 1991 – pucz GKCzP / 410

Gorbaczow i puczyści / 411

Rozpad ZSRR / 412

Nowa Rosja (od 1991 roku ) / 414

Rządy Jelcyna (1991-99) / 414

„Szturm rynkowy”, czyli reformy Gajdara /414

Reformatorzy i społeczeństwo / 415

4 grudnia 1993 – ostrzelanie parlamentu / 416

Jelcyn – „Prezydent wszechrusi” / 419

Druga prezydentura Jelcyna / 421

Władimir Putin przy władzy / 424

Wywyższenie Putina /424

31 października 1999 – dymisja Jelcyna / 425

Dziesięciolecie rządów Putina / 425

Historia Rosji – kalendarz wydarzeń / 433