Historia Gujany

Autor: Marcin F. Gawrycki

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 385

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Seria: Biblioteka Iberyjska

Na początku trzeba odpowiedzieć na pytanie dlaczego historia Gujany a nie Gujan. Pobieżne bowiem nawet spojrzenie na mapę polityczną powie nam, że istnieją tam dwa państwa (Gujana i Surinam) i francuska kolonia. Jednak ten podział jest jedynie następstwem europejskiej rywalizacji. Region ten został najpierw odkryty przez Hiszpanów, ale ci nie dostrzegli w nim żadnej wartości, zaś ograniczone zasoby, jakimi dysponowali, uniemożliwiały im opanowanie wszystkich ziem Nowego Świata. Obszar ten, porzucony przez wspomnianych odkrywców, stał się więc miejscem rywalizacji Holandii, Anglii i Francji, które ostatecznie utworzyły tam swoje kolonie. Ale geograficznie Gujana to obszar między rzekami Amazonki a Orinoko oraz Oceanem Atlantyckim. W jej skład wchodzą nie tylko obecna Gujana, Surinam i Gujana Francuska, ale także brazylijski stan Amapá i Gujana Wenezuelska. Tak więc pisanie o historii Gujany (a nie Gujan) wydaje mi się uzasadnione, nawet jeśli niewiele miejsca poświęcam obszarom należącym obecnie do Brazylii czy Wenezueli.

Niniejsza praca jest częścią szerszego projektu, współtworzonego z Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, pragnącego przybliżyć polskiemu Czytelnikowi historię zaniedbanego dotąd w polskiej literaturze regionu Karaibów. Do tej pory w niniejszej serii ukazały się: Historia Trynidadu i Tobago, Historia Małych Antyli, Historia wysp bezużytecznych (Tortugi, Bermudów, Providencii i San Andrés, Bahamów, Kajmanów, Turks i Caicos, La Tortuga, wysp de la Bahía, Maíz, Santanilla oraz Navassa) oraz Historia Wybrzeża Moskitów, Belize i Darién.

Spis treści:

Wstęp  /9

Rozdział I. Poszukiwanie EL Dorado  /11

Prekolumbijscy mieszkańcy Gujany  /11

Mit El Dorado  /22

Eskpedycja Waltera Raleigha  /29

Rozdział II. Europejska kolonizacja Gujany  /45

Początki osadnictwa na Dzikim Wybrzeżu  /45

Rywalizacja europejskich mocarstw w Gujanie  /52

Kolonia Surinamu  /66

Rozdział III. Gujana holenderska i francuska w XVIII wieku  /71

Stowarzyszenie Surinamu  /71

Essequibo i Demerara  /85

Bunt niewolników w Berbice  /91

Upadek holenderskiej Gujany  /101

Gujana Francuska  /105

Rozdział IV. Gujana Brytyjska w XIX wieku  /113

Powstanie Gujany Brytyjskiej  /113

Niewolnictwo w brytyjskiej kolonii i emancypacja  /121

Imigracja i kształtowanie się nowego społeczeństwa  /134

Konflikty w wieloetnicznym społeczeństwie  /138

Rozdział V. Problemy rozwojowe i konflikty graniczne /145

Problemy holenderskiego Surinamu  /145

Francuska kolonia karna  /152

Spór o granicę Gujany Brytyjskiej z Wenezuelą /160

Kwestia granicy Surinamu i Gujany Brytyjskiej  /167

Rozdział VI. Gujana Brytyjska w pierwszej połowie XX wieku  /169

Konflikty społeczne na początku XX wieku  /169

Powstanie związków zawodowych  /178

Reformy polityczne  /183

Gospodarka kolonii  /188

Rozdział VII. Problemy polityczne Gujany Brytyjskiej w drugiej połowie XX wieku  /195

Gujana podczas II wojny światowej  /195

Powstanie Ludowej Partii Postępowej  (PPP)  /198

Dojście PPP do władzy i interwencja brytyjska  /206

Dominacja PPP  /216

Rozdział VIII. Surinam i Gujana Francuska w pierwszej połowie XX wieku  /227

Surinamskie społeczeństwo i gospodarka /227

Reformy polityczne i napięcia polityczno-społeczne w Surinamie  /234

Wegetacja Gujany Francuskiej  /245

Rozdział IX. Surinam i Gujana Francuska w drugiej połowie XX wieku  /251

Wpływ II wojny światowej na Surinam  /251

Kształtowanie się nowego systemu politycznego Surinamu  /256

Życie polityczne w Surinamie w latach 1955-1973  /264

Ku surinamskiej niepodległości  /274

Gujana Francuska francuskim departamentem  /284

Rozdział X. Trudna droga do niepodległości Gujany  /291

Zamieszki w Georgetown i strajk osiemdziesięciodniowy  /291

Kwestia niepodległości Gujany  /302

Eskalacja napięcia w Georgetown  /304

Północnoamerykańskie zaangażowanie w Gujanie /310

Kwestia granic z sąsiadami  /313

Rozdział XI. Republika Kooperatywna Gujany  /317

Niepodległość i zwycięstwo PNC  /317

Ogłoszenie Republiki Kooperatywnej  /328

Eskalacja przemocy i upadek PNC  /339

Powrót do demokracji  /347

Rozdział XII. Dyktatura i powrót do demokracji w Surinamie  /353

Zamach stanu w 1980 roku  /353

Dryfowanie dyktatury  /360

Wojna domowa  /366

Upadek dyktatury i powrót do demokracji  /370

Społeczeństwo i gospodarka  /376

Bibliografia  /35781