Historia Białegostoku

Redakcja naukowa: Adam Cz. Dobroński

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 584

Okładka: twarda

Format: 17,5 cm x 24,5 cm

Takiej publikacji jeszcze nie było. „Historia Białegostoku" to pierwsze tak pełne opracowanie dziejów miasta, od momentu jego powstania aż do 2011 roku. Redaktorem naukowym prawie 700-stronicowej, bogato ilustrowanej, książki jest Adam Czesław Dobroński, a autorami poszczególnych tekstów: Daniel Boćkowski, Adam Czesław Dobroński, Marek Kietliński, Ireneusz Kryński, Andrzej Lechowski, Piotr Łapiński, Józef Maroszek, Antoni Oleksicki, Artur Pasko, Joanna Sadowska, Urszula Stankiewicz, Alina Sztachelska-Kokoczka, Jan Tęgowski i Wiesław Wróbel. To znakomita książka dla tych wszystkich, którzy interesują się historią Białegostoku, napisana przystępnym językiem, zawierająca mnóstwo faktów oraz ciekawostek z każdej epoki w dziejach miasta.

(opis wydawcy)

Postanowiliśmy, nie czekając na okrągłe rocznice i szczególne okazje, przepracować tom „Historii Białegostoku” sprzed dziewięciu lat. Generalnie został on odchudzony, ale i przybyły podrozdziały, zwłaszcza obrazujące życie codzienne miasta w kolejnych okresach czasu i z wynikami najnowszych badań. Wymieniliśmy większość zdjęć, dodaliśmy zapowiedzi do poszczególnych rozdziałów, pojawili się nowi autorzy. Trochę stara, ale w zasadzie nowa monografia z dodanymi perełkami tekstowymi i wartką narracją, uzupełnieniami (dziękujemy Państwu za wszelkie uwagi i sugestie), dopełnionym kalendarium. Gwarantujemy, że to książka solidna, ciekawa, skrojona na miarę piękniejącego, ambitnego miasta.

- prof. Adam Czesław Dobroński

Spis treści:

I. Archeologia Białegostoku (Maciej Karczewski)  /11

Archeologia odległej i bliskiej przeszłości  /12

Ostatni myśliwi i pierwsi rolnicy /14

Słowianie czy Bałtowie?  /18

Miasto i wiele wsi  /21

Archeologia niepodległej przeszłości  /25

II. Białystok i okolice w średniowieczu i wczesnej nowożytności (Jan Tęgowski, Wiesław Wróbel)  /27

Ziemia drohicka w XII - XV wieku  /31

Rozwój osadnictwa wokół Białegostoku od XIV do XVI wieku  /35

Dobra białostockie do 1547 roku  /39

III. Białystok w latach 1547-1692 (Józef Maroszek)  /47

Scheda do Bakałarzewiczach  /50

Piotr Wiesiołowski (starszy) oboźny koronny  /52

Piotr Wiesiołowski (młodszy) marszałek wielki litewski  /54

Miasto WAsilków  /55

Białystok i Dojlidy wobec inkorporacji Podlasia do Korony Polskiej  /56

Krzysztof Wiesiołowski marszałek wielki litewski  /57

Kościół białostocki Wniebowzięcia NMP  /59

Duchowieństwo białostockie  /62

Szpital-przytułek dla ubogich w Białymstoku /63

Rezydencja wielkopańska w Białymstoku /66

Białystok - królewszczyzna (1646-1661)  /68

Białystok i Tykocin nagrodą dla hetmana Stefana Czarnieckiego  /69

Dzieje majętności ziemskiej Dojlidy (1504-1698)  /71

Cerkiew Narodzenia NMP i św. Eliasza w Dojlidach (1571-1628)  /75

Początki gminy żydowskiej w Białymstoku 1661-1715 roku  /76

IV. Miasto Białystok w czasach Branickich 1708-1795  (Alina Sztachelska-Kokoczka)  /79

Jak Białystok zyskiwał cechy miejskie  /82

Zdarzenia i zwyczaje miejskie /85

Zabudowa miasta i jego mieszkańcy /110

Życie społeczne /115

V. Jan Klemens Branicki i jego miasto (Antoni Oleksicki) /119

Uwarunkowania /122

Inspiracje Jana Klemensa Branickiego  /124

Spacer po centrum  /127

Obrzeża miastoa /135

Pałac, gospodarka, polityka  /138

Wnioski  /142

VI. Białystok w latach 1796-1864 (Adam Cz. Dobroński)  /145

Białystok pod zaborem pruskim  /148

Zamknięcie epoki Branickich  /153

Włączenie do Cesarstwa Rosyjskiego  /159

Rok 1812 i jego następstwa  /163

Lata 1815-1831  /169

Podtrzymywanie polskości po 1815 roku /169

Zmiany w mieście  /172

Obraz miasta w 1825 roku  /180

Rusyfikacja i unifikacja  /182

Powstanie styczniowe  /189

Okupacja niemiecka (27 czerwca 1941 - 27 lipca 1944)  /332

Pierwsze dni wolności  /353

VII. Białystok w latach 1864-1918 (Andrzej Lechowski)  /193

Miasto /196

Konspiracja i polityka /207

Przemysł  /212

Szkoły /216

Towarzystwa  /220

Zdrowie  /224

Rozrywki  /226

W przededniu wojny  /230

Wojna 1914-1919  /234

VIII. W wolnym Białymstoku 1919-1939 (Andrzej Lechowski)  /245

Obraz miasta  /259

Białystok wielu wyznań  /275

Przemysł  /280

Szkoły  /283

Zdrowie  /289

Kultura  /290

Sport i rekreacja /301

W cieniu Warszawy, Wilna i Grodna /304

IX. Białystok w czasie II wojny światowej: wrzesień 1939 - maj 1945 (Daniel Boćkowski)  /307

Kampania polska  /310

Okupacja niemiecka (15-22 września 1939)  /314

Okupacja sowiecka (23 września 1929 - 23 czerwca 1941)  /317

Okupacja niemiecka (27 czerwca 1941 - 27 lipca 1944)  /332

Pierwsze dni wolności  /353

X. Białystok w latach 1944-1956 (Artur Pasko)  /365

Nowa władza  /368

Odbudowa i inwestycje  /371

Życie białostoczan  /380

Szkoły i uczelnie /383

Kultura i media  /387

Sport  /391

Białystok wiecujący  /393

Podziemie niepodległościowe w Białymstoku (1944-1956) (Piotr Łapiński) /399

Struktury konspiracyjne  /400

Obwód AK Białystok-misto  /400

Komenda Powiatowa NSZ Białystok-miasto  /400

Obwody PN miejski i kolejowy  /401

Obwód AKO Białystok-miasto  /402

Komenda Powiatowa NZW Białystok-miasto  /402

Obwód WiN Białystok  /402

Działalność podziemia  /403

Przeciwdziałanie aparatu represji  /404

Amnestia 1947 roku  /406

Organizacje młodzieżowe /406

XI. Białystok czasów "małej stabilizacji" i "budowy drugiej Polski"  1956-1980 (Joanna Sadowska)  /409

Specyfika i rola miasta  /413

Zabudowa i komunikacja  /416

Sytuacja gospodarcza /424

Symbole polityczne i historyczne w przestrzeni miasta  /432

Napięcie polityczne  /436

Życie białostockich Kościołów /46

Wyjątkowe wydarzenia /453

Edukacja w Białymstoku  /457

Życie kulturalne miasta, rozrywka białostoczan  /461

Sport i rekreacja /469

XII. Białystok w latach 1980-1989 (Marek Kietliński)  /473

Białystok 1980-1989  /476

Strajki w Białymstoku i początki "Solidarności  /478

Wprowadzenie stanu wojennego 13 grudnia 1981 /493

Działalność podziemnej "Solidarności"  /496

Pomoc Kościoła  /502

Próby reform odgórnych  /503

Działania władz miejskich  /505

XIII. Białostockie kalendarium wydarzeń z lat 1990-2011 (Marek Kietliński)  /527

Bibliografia  /589