Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII w.

Autor: Marek Adamczewski

Rok wydania: 2000

Liczba stron: 520

Okładka: twarda

Format: 17,5 cm x 24,5 cm

Uwaga - wgnieciony narożnik

Samorząd lokalny, funkcjonujący między innymi w postaci rad miejskich, kojarzy się zawsze ze swym zewnętrznym znamieniem, jakim jest herb. Marek Adamczewski w swej książce podjął się przedstawienia zasad, jakimi kierowano się w dawnej Rzeczypospolitej przy tworzeniu herbów miejskich. Ich różnorodność, zarówno w odniesieniu do znaków graficznych, jak i form oraz sposobów powstania, stała się przedmiotem badań Autora. Na kartach tej książki znajdzie Czytelnik ogromny materiał heraldyczny i sfragistyczny miast całej Wielkopolski.

Spis treści: 

WSTĘP /3
Podstawa źródłowa /4
Nadania dla miast /4
Pieczęcie władz administracyjnych i sądowych /5
Inne /5
Literatura /6

TERMINOLOGIA HERALDYKI MIEJSKIEJ W ŚWIETLE ŹRÓDEŁ /8
Dokument władz zwierzchnich /8
Legenda pieczęci miejskiej /21
Produkcja kancelarii miejskiej /23
Herbarze, wiersze na herb miejski, widoki miast /23

NADANIE HERBU MIEJSKIEGO W ŚWIETLE DOKUMENTÓW /25

GENEZA I TREŚCI HERBÓW MIAST MONARSZYCH /32
Geneza i treści herbów miast stołecznych /32
Geneza i treści godeł miast monarszych nie pełniących funkcji administracyjnych /48
Manifestacja władzy zwierzchniej - Orzeł /48
Manifestacja władzy zwierzchniej - Orzeł z budowlami /55
Manifestacja władzy zwierzchniej - Orzeł z innymi przedmiotami /59
Manifestacja władzy zwierzchniej - połuorzeł, głowa Orła /60
Manifestacja władzy zwierzchniej - korona /64
Manifestacja władzy zwierzchniej - korona z innymi przedmiotami /64
Manifestacja władzy zwierzchniej - herb kujawskiej linii Piastów /65
Manifestacja władzy zwierzchniej - krzyż Jagiellonów /68
Manifestacja władzy zwierzchniej - herby królów elekcyjnych - Snopek Wazów, herb Wettynów, Ciołek Stanisława Augusta /69
Manifestacja samodzielności ośrodka - budowle /70
Manifestacja samodzielności ośrodka - znak mówiący /85
Manifestacja samodzielności ośrodka - litera miasta /88
Manifestacja samodzielności ośrodka - patron, treści religijne /88
Manifestacja samodzielności ośrodka - klucze /94
Manifestacja samodzielności ośrodka - informacje topograficzne /98
Manifestacja samodzielności ośrodka - personifikacja sprawiedliwości /99
Godła o nie znanej genezie i treści /100
Podsumowanie /101

GENEZA I TREŚCI MIAST KOŚCIELNYCH /103
Miasta arcybiskupstwa gnieźnieńskiego /103
Manifestacja władzy zwierzchniej - herb kapituły /103
Manifestacja władzy zwierzchniej - herb arcybiskupa /108
Manifestacja władzy zwierzchniej - cyfra arcybiskupa /108
Manifestacja samodzielności ośrodka - budowle miejskie /109
Miasta biskupstwa płockiego /110
Manifestacja treści religijnych /110
Miasta biskupstwa poznańskiego /111
Manifestacja władzy zwierzchniej - dwa skrzyżowane klucze i miecz /111
Manifestacja władzy zwierzchniej - dwa skrzyżowane klucze /115
Manifestacja władzy zwierzchniej - klucz /115
Manifestacja władzy zwierzchniej - patron kościoła poznańskiego /117
Manifestacja władzy zwierzchniej - herb rodowy biskupa /118
Manifestacja samodzielności ośrodka - patron lokalnej społeczności /120
Miasta biskupstwa krakowskiego /124
Manifestacja władzy zwierzchniej - herb kapituły /124
Manifestacja władzy zwierzchniej - święty patron właściciela /126
Miasta biskupstwa wrocławskiego /128
Manifestacja samodzielności ośrodka - znak mówiący /128
Manifestacja samodzielności ośrodka - budowle /129
Miasta biskupstwa wrocławskiego /133
Patron właściciela i patron lokalnej społeczności /133
Klasztor benedyktynów w Lubiniu /134
Klasztor benedyktynów w Mogilnie /136
Klasztor bożogrobców z Miechowa /137
Klasztor cystersów w Bledzewie /138
Klasztor cystersów w Koronowie /140
Klasztor cystersów w Lądzie /142
Klasztor cystersów w Łeknie /143
Klasztor cystersów w Przemęcie /143
Klasztor cystersów w Sulejowie /145
Klasztor kanoników regularnych w Trzemesznie /146
Klasztor norbertanek ze Strzelna /149
Podsumowanie /150

GENEZA I TREŚCI HERBÓW MIAST PRYWATNYCH /152
Symbole monarchy i państwa /152
Manifestacje władzy zwierzchniej /156
Manifestacja władzy samorządowej /192
Mury i budowle miejskie /192
Patron miasta, symbolika religijna /201
Identyfikacja ośrodka /212
Informacja typograficzna /212
Znak mówiący /217
Znak literowy /220
Godła o nie znanej genezie /222
Godła utworzone po 1795 r. /229
Brak podstawy wnioskowania /229
Podsumowanie /230

ELEMENTY HERBU MIEJSKIEGO /231
GODŁO /231
Podziały pola (tarczy) i zaszczytne figury geometryczne /233
Zaszczytne figury pochodne od figur geometrycznych /235
Figury naturalne /236
Człowiek /236
Zwierzęta i rośliny /240
Wszechświat, powierzchnia ziemi /243
Figury sztuczne /244
TARCZA /259
Tarcze w XIV i XV w. /264
Tarcze przełomu XV i XVI w. /265
Tarcze w okresie od połowy XVI do XVIII w. /267
Tarcze renesansowe /267
Tarcze barokowe /269
Tarcze rokokowe /270
Tarcze przełomu XVIII i XIX w. /271
Trwałość i zmienność kształtów tarczy /271
BARWY /273
ELEMENTY ZEWNĘTRZNE HERBU MIEJSKIEGO /281

FUNKCJE GODŁA MIEJSKIEGO /284
Funkcja identyfikacyjna treści godła miejskiego /286
Identyfikacja miasta /286
Identyfikacja właściciela /289
Funkcja prawno-ustrojowa /292
Funkcja upamiętniająca /296
Założyciela i właściciela /296
Zdarzenie w dziejach miasta /297
Funkcja propagandowa. Propaganda władzy /297
Funkcja religijna /298

UWAGI KOŃCOWE /301

ANEKS I
KATALOG PIECZĘCI I HERBÓW MIAST WIELKOPOLSKICH DO KOŃCA XVIII w. /305

ANEKS II
HERALDYZACJA GODEŁ MIAST WIELKOPOLSKICH DO KOŃCA XVIII w. /476

ANEKS III
MIASTA WIELKOPOLSKIE DO KOŃCA XVIII w. /489

WYKAZ SKRÓTÓW /499

SPIS TABEL /501

SPIS RYCIN /503

INDEKS GEOGRAFICZNY /507