Halowe kościoły z XIV wieku na Śląsku

Autorki: Hanna Kozaczewska-Golasz, Hanna Golasz-Szołomicka

Rok wydania: 2013

Ilość stron: 318

Oprawa: twarda

Format: 21,5 cm x 30,0 cm

W XIV wieku na Śląsku wykształciły się dwa typy kościołów halowych - jeden z wydłużonym prezbiterium i wieżą usytuowaną asymetrycznie oraz drugi z prezbiterium trójnawowym halowym. Szerokie przęsła sklepień gwiaździstych w połączeniu z długimi przęsłami naw bocznych o sklepieniach pięciopodporowych stworzyły przestronne wnętrza rozdzielone wydłużonymi ośmiobocznymi filarami. Gładkie ściany z wysokimi oknami potęgowały wrażenie rozświetlonej przestrzeni kościołów, których wysokość sięgała do 25 m we Wrocławiu i ponad 27 m w Nysie.

Mimo przejścia Śląska w lenno czeskie i teoretycznych możliwości wpływów z Czech i Austrii na Śląsku działali architekci tworzący własną odmianę gotyku z wpływami pochodzącymi z różnic dzielnic i krajów, odpowiednio przetworzonymi, a nie kopiowanymi. Swoją działalność rozpoczęli w 4 ćw. XIII w. od wielkich założeń we Wrocławiu i Kamieńcu Ząbkowickim. Pojawiły się w nich nowe układy przestrzenne, konstrukcje i formy, które ukształtowały architekturę śląskich kościołów halowych w XIV w., architekturę gotyki rozwiniętego, odmiennego od europejskiego gotyku klasycznego - wyróżniające ją cechy to przestronność, asymetria i dynamika.

Spis treści:

Wstęp  /7

Rzut i bryła  /11

Konstrukcja i sklepienia  /22

Wnętrza  /30

Elewacje  /35

Detale architektoniczne i rzeźbiarskie  /47

- Filary  /47

- Żebra, wsporniki sklepienne i zworniki  /55

- Okna  /62

- Portale  /67

Kościoły halowe na tle bazylikowych  /73

Zakończenie  /81

KATALOG halowych kościołów z  XIV wieku na Śląsku

Gliwice. Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych  /93

Głogów. Kolegiata pw. Najświętszej Marii Panny  /103

Gubin. Kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny /115

Jawor. Kościół parafialny pw. św. Marcina  /120

Kamieniec Ząbkowicki. Kościół cysterski pw. Najświętszej Marii Panny  /131

Kożuchów. Kościół parafialny pw. Najświętszej Marii Panny i św. Jana Ewangelisty (obecnie Matki Bożej Gromnicznej)  /147

Namysłów. Kościół parafialny pw. śś. Piotra i Pawła (obecnie pw. śś. Apostołów Piotra i Pawła)  /160

Nysa. Kościół parafialny pw. św. Jakuba /174

Oleśnica. Kościół benedyktyński pw. Najświętszej Marii Panny (obecnie kościół prawosławny pw. Zaśnięcia Matki Boskiej)  /186

Opole. Kościół franciszkański pw. św. Trójcy  /192

Paczków. Kościół parafialny pw. Panny Marii i św. Jana Ewangelisty  /202

Ścinawa. Kościół parafialny pw. św. Krzyża Świętego (obecnie pw. Podwyższenia Krzyża Świętego)  /215

Środa Śląska. Kościół franciszkański pw. św. Krzyża  /227

Wołów. Kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca  /238

Wrocław. Kolegiata pw. św. Krzyża  /248

Wrocław. Kościół augustiański pw. Panny Mariii na Piasku (obecnie pw. Najświętszej Marii Panny na Piasku)  /268

Wrocław. Kościół franciszkański pw. św. Doroty, św. Wacława i św. Stanisława  /284

Ząbkowice Śląskie. Kościół parafialny pw. św. Anny  /298

Bibliografia  /311

Summary  /315

Zusammenfassung  /317