Granice wolności - Granice Niepodległej 1918-1922

Redakcja: Maciej Fic, Joanna Lusek, Jolanta Załęczny

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 244

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Zakończenie I wojny światowej otwierało nowy rozdział w historii Polski, powolnego, aczkolwiek systematycznego budowania Ojczyzny, kolejno poprzez powstanie wielkopolskie, powstanie sejneńskie, powstania śląskie, wojny polsko-ukraińską i polsko-sowiecką, czy wreszcie plebiscyty przeprowadzone na Warmii i Mazurach oraz na Górnym Śląsku. Wieloaspektowo rozumiana walka o Niepodległą stała się zarazem walką o wolność, mając na uwadze dwie optyki – stricte geograficzną, ale też mentalną, czy wręcz duchową.

Niniejsza publikacja będąca wynikiem współpracy trzech instytucji – Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Muzeum Niepodległości w Warszawie oraz Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach – poświęcona została problemowi odradzania się państwa polskiego, w kontekście kolejnych etapów kształtowania się granic II Rzeczypospolitej, po latach niebytu na mapie Europy. Doskonale wpisuje się w nurt badań niepodległościowych. Książka obejmuje dziesięć tekstów, ujętych w trzech częściach tematycznych: granice wolności w pamięci zbiorowej, kształtowanie się granic II Rzeczypospolitej na Wschodzie i na Zachodzie, granice wolności w edukacji historycznej. Zamierzona wieloaspektowość i interdyscyplinarność tomu pozwoliła na szerokie zaprezentowanie problematyki sukcesów i porażek tworzenia się niepodległego państwa polskiego, jak również pogłębionej refleksji nad recepcją dziedzictwa Kresów Wschodnich i Zachodnich, z perspektywy 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości oraz współczesnych implikacji tego wydarzenia, w kontekście polityki historycznej.

Spis treści:

Wstęp  /9

Część I. Granice wolności w pamięci zbiorowej  

J. Załęczny - Pamięć zbiorowa czynnikiem odrodzenia i warunkiem bytu Niepodległej  /15

A. Matuchniak-Mystkowska - Ojczyzna i naród. Elementarne pojęcia socjologii /35

Część II. Kształtowanie się granic II Rzeczypospolitej na Wschodzie i na Zachodzie

Z. Bereszyński - Kresowe przedmurze Rzeczypospolitej i wojna polsko-sowiecka 1919-1921. Próba nowego spojrzenia na ówczesne wydarzenia z uwzględnieniem nieznanych wcześniej źródeł i opracowań wydanych w Rosji postkomunistycznej  /57

N. Taylor-Terlecka - Niepodległość na lwowskim partykularzu. Widoki uliczne, impresje, nastroje  /73

K. Walczak - Alfons Parczewski i jego wkład w kształtowanie granic niepodległej Polski  /93

M. Droń - Miasto graniczne - miasto kresowe. Wokół sporu krakowskiej i śląskiej sanacji o miejsce Krakowa i Katowic na mapie Rzeczypospolitej  /103

P. Jagiełła  - Działalność Związku Przyjaciół Górnego Śląska na przykładzie ekspozytury związku w Praszce  (1920-1921)  /131

J. Lusek - Spór o polską szkołę na Górnym Śląsku (1919-1921). Na przykładzie powiatu bytomskiego  /147

Część III. Granice wolności w edukacji historycznej

M. Milewska - Wolność i niepodległość w 1918 roku jako element edukacji historycznej  /185

M. Fic - Odrodzona Niepodległa w zewnętrznej formule egzaminacyjnej z historii /201

Indeksy i streszczenia 

Indeks nazwisk  /219

Indeks nazw miejscowych  /229

Streszczenia w j. polskim i angielskim  /233