Góry Czarne Serce wszystkiego, co istnieje. Cz. 1. Zwierzęta. Ich kulturowe zastosowanie i znaczenie wśród Lakotów i Szejenów

Autor: Wacław Miś

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 377

Okładka: miękka

Format: 14,8 cm x 21,0 cm

Seria: Książki Lisów

Historia obszaru znanego dziś jako Góry Czarne jest złożona. Prehistorycznie jest on naznaczony śladami wielu zróżnicowanych kulturowo ludów, a historycznie jest utożsamiany z obecnością ponad dziesięciu różnych narodów plemiennych. Poza Szejenami i Lakotami historyczne narody, które regularnie mieszkały i/lub podróżowały w tym regionie to Arapahowie, Arikarowie i Paunisi, Komancze, Szoszoni i Ute, Wrony, Hidatsa, Kiowa, Mandanowie, Apacze z Równin oraz Ponkowie. Podobno Atsina, Czarne Stopy, a nawet Flathead, którzy mieszkali w Montanie, od czasu do czasu handlowali z plemionami, które przebywały w okolicach Gór Czarnych. Plemiona utrzymywały różne związki z Górami przez różny czas i w różnych momentach historii, a na ich przynależność duży wpływ miało odrębne środowisko regionu. Jedną z uderzających cech Gór Czarnych jest różnorodność ich krajobrazów i form życia. Ta cecha odegrała znaczącą rolę nie tylko w tym jak Indianie amerykańscy przystosowali się do tego obszaru, ale także jak myśleli o nim w kategoriach kosmologicznych.

W ciągu ostatnich dwóch stuleci Góry Czarne były domem dla ponad tysiąca różnych gatunków roślin i setek różnych gatunków fauny. Wiele gatunków, reprezentujących wszystkie strony świata osiąga swe geograficzne granice i miesza się ze sobą na terenie tych gór. Narody plemienne przybyły tam ze wszystkich stron i przyniosły ze sobą odrębne dziedzictwo kulturowe, które zrodziło się w tak różnych środowiskach jak północno-wschodnie lasy, południowo-zachodnie pustynne tradycje, południowo-wschodnie kompleksy rolnicze i północno-zachodnie kultury międzygórskie. W istocie, rdzenni mieszkańcy rozumieli Góry Czarne jako wielkie skrzyżowanie dróg, miejsce spotkań wielu różnych ludzkich i zwierzęcych narodów. 

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział 1. Ślady różnorodności: świadectwa historyczne  /15

1. Kulturowe sekwencje /15

A. Czasy paleoindiańskie  /16

B. Okres archaiczny  /17

C. Faza prehistoryczna /19

2. Hipotetyczne powiązania etnolingwistyczne /21 

Rozdział 2. Przybycie koni i handlarzy 1742-1806  /25

1. Wczesne zapisy historyczne /28

2. Wczesne zasiedlenia Gór Czarnych  /31

A. Komańcze, Szoszoni, Ute  /32

B. Apacze  /35

C. Kiowowie  /39

D. Arapahowie i Atsina  /41

E. Wrony  /44

F. Szejenowie i Sutaio  /45

G. Ponkowie i Omahowie  /50

H. Arikarowie i Paunisi   /52

I. Mandanowie i Hidatsowie  /55

J. Lakoci i Dakoci  /57

Rozdział 3. Park Narodowy Wind Cave w perspektywie regionalnej  /64

A. 1742 - 1781  /65

B. 1782 - 1806  /68

Rozdział 4. Góry Czarne jako magazyn żywności i schronienie  /72

Rozdział 5. Siedliska i miejsca pozyskiwania zwierząt  /76

1. Materiał źródłowy  /77

2. Różnorodność i zmiany fauny  /80

A. Współczesne populacje zwierząt  /80

B. Historyczne populacje zwierząt  /81

Rozdział 6. Góry Czarne w cyklicznym użytkowaniu plemiennym  /92

A. Konkretne miejsca polowań na terenach Gór Czarnych  /93

B. Przemieszczanie się zwierząt i ludzi  /97

Rozdział 7. Metody pozyskiwania zwierząt  /103

A. Kopytne /103

B. Drapieżniki  /106

C. Małe ssaki roślinożerne  /107

D. Ptaki i owady  /108

E. Płazy i gady  /110

F. Ryby, mięczaki i skorupiaki  /110

Rozdział 8. Relacje człowiek - zwierzę  /111

A. Konceptualizacja i klasyfikacja  /111

B. Partnerstwa ze zwierzętami  /117

1. Stworzenie nieba  /119
2. Stworzenia ziemi  /127
3. Stworzenia wodne /155
4. Pajatki  /158

Rozdział 9. Użytkowanie zwierząt  /162

A. Jako pożywienie  /162

B. W medycynie i higienie  /169

C. W produkcji  /172

1. Skóry, pióra i muszle  /173
2. Zęby, kości i pióra  /177
3. Rogi, kopyta i pazury  /169
4. Organy, sadło, krew i chrząstki  /181
5. Odchody  /182

D. Zastosowania symboliczne i ceremonialne  /182

1. Skóry i pióra  /182
2. Czaszki, kości i pióra  /190
3. Kopyta, rogi i pazury  /191
4. Sadło, chrząstki, organy i krew  /192
5. Odchody  /192

Dodatek  

Zwierzęta Gór Czarnych  /195

1. Ssaki  /199
2. Ptaki  /296
3. Owady i pajątki  /343
4. Gady i płazy  /353
5. Ryby, skorupiaki i mięczaki  /362

Lista zwierząt /366