Gest w średniowiecznej Europie

Autor: Jean-Claude Schmitt

Rok wydania: 2006

Liczba stron: 434 + ilustracje

Okładka: twarda

Format: 14,5 cm x 22,5 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami, brzegi stron pożółknięte

Jean-Claude Schmitt rysuje rozległą panoramę dziejów gestu, chcąc wydobyć z niebytu ten świat ludzkiej ekspresji, który z naturalnych przyczyn nie mógł być dobrze utrwalony przez słowo i zapis ikonograficzny. Zaczyna od głębokiej starożytności, dochodząc do wczesnych czasów nowożytnych, ale koncentruje się przede wszystkim na okresie średniowiecza.

Kultura średniowieczna nazywana bywa niekiedy "kulturą gestu". Gesty, najogólniej mówiąc ruchy i postawy ciała, odgrywały w średniowiecznych stosunkach społecznych ogromną rolę. Za pomocą gestu silnie zrytualizowane społeczeństwo feudalne wyrażało treści właściwe dla kultury, której obce były subtelności tekstu pisanego.

Autor,  przedstawiając znaczenie gestu w dawnych wiekach, zauważa ich niezwykle ważną, choć nie zawsze zauważaną, rolę również w społeczeństwach współczesnych: życie społeczne jest zrytualizowane, a za pomocą gestów przekazuje się częstokroć istotne społecznie treści. Gest ma niekiedy znaczenie większe niż kontakt werbalny.

Dziś, gdy szeroko pojęta problematyka komunikacji międzyludzkiej, w tym niewerbalnej, zyskuje status jednej z ważniejszych dziedzin nauk społecznych i humanistycznych, nowatorski charakter rozprawy Jeana-Claude'a Schmitta uwidacznia się w całym swoim bogactwie.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Podziękowania  /9

Wprowadzenie   /11

Rozdział 1. Starożytne dziedzictwo  /31

Nazwy gestów  /32. Opisanie ciała  /34. Moralność gestów  /36. "Actio" retoryczna  /38. Mówca i historion  /41. Kodyfikacja gestów oratora  /43. Druga retoryka   /48. Przedstawianie gestów  /50. Muzyka  /53.

Rozdział 2. Kult znaku  /57

Kościół   /58. Biblia  /60. Stworzenie  /63. Ciało w chrześcijaństwie  /67. Ascetyzm monastyczny   /73. Reguła świętego Augustyna /76. Kasjan  /76. Mistrz i święty Benedykt  /78. Retoryka chrześcijańska  /82. Od retoryki do liturgii   /85. Od muzyki do śpiewu   /88. Taniec Dawida   /90. Taniec w kościele?  /94

Rozdział 3. Ręka Boga  /97

"Renesans karoliński" /97. Definicja Remigiusza z Auxere  /99. Rękopis Terencjusza  /101. Obrazy karolińskie  /104. Rękopisy ottońskie   /114. Nowa kultura liturgiczna   /119. Przykłady: gesty suwerena  /121. Symboliczna interpretacja gestów liturgicznych  /126.Chór anielskie i taniec Chrystusa /130. Pewien wariant? Demoniczne opętanie  /133. Gest z gesta  /137.

Rozdział 4. Rozróżnienie  /141

Powrót słowa "gestus"  /141. "Różne stany, które są w Kościele"  /152. Consuetudines klasztorne  /155. Pedagogika gestów  /159. Święty Bernard  /162. Obrazy błogosławieństw i klątw   /163.

Rozdział 5. Dyscyplina nowicjuszy  /183

 Hugon do Świętego Wiktora  /184. Definicja gestu  /187. Klasyfikowanie gestów  /190. Potwór gestykulacji  194. "Republika" ciała  /200. "Jednostka", typy społeczne i "humanizm" w XII wieku  /204. Popularność i przekład "De instututione novitiorum"  /209. Od szkół do uniwersytetu   /211/

Rozdział 6. Laicy i duchowni   /219

Precewal   /219. Ryty przejścia  /221. "Contenances" - sposoby bycia  /235. Gesty króla  /241. Dyskurs medyczny   /245. Człowiek maszyna  /248. Gesty pracy   /252. Prace sezonowe  /2598

Rozdział 7. Laicy i duchowni   /265

Liczenie na palcach i signa monastyczne  /265. Słowa i gesty  /270. Rehabilitacja żonglerów?  /274. Dawid muzykujący i żonglerzy  /276. Zawód żonglera   /279. Dramaty liturgiczne  /288. Obrazy i dramaty liturgiczne  /291. Gesty kaznodziejów  /294. Retoryka obywatelska  /301.

Rozdział 8. Od modlitwy do ekstazy  /307

Orant  /307. Na kolanach i ze złożonymi rękami /314. Sposoby modlenia się /321. Piotr Kantor   /322. Święty Dominik   /329. Dekompozycja ruchu  /335. Gesty mistyczne  /336.

Rozdział 9. Skuteczność symboliczna  /343

"Magia" gestów   /343. Krytyka ordaliów  /348. Teologia sakramentalna  i gesty   /349. Msza   /353. Elementy rytu eucharystycznego  /359. Gesty konsekracji   /367. Moment przeistoczenia  /370

Wnioski  /381

Bibliografia  /391

Lista tłumaczeń polskich  /405

Indeks osób  /409

Indeks rzeczowy   /431