Garbatka - udręka, życie, raj utracony. Z historii rodu Wagów

Autorka: Elżbieta Mudrak

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 230

Okładka: twarda

Format: 14,5 cm x 24,00 cm

Autorka pokazała, jakie znaczenie miała Garbatka i znajdująca się na jej terenie działka dla trzech kobiet: jej babci, mamy i niej samej, co dobitnie akcentuje już okładkowe zdjęcie. 

Nie zapomniała przy tym o rysie historycznym miejscowości położonej na trasie Dęblin-Radom, której udokumentowana historia zaczyna się już na przełomie XIII i XIV wieku. Był też okres, że należała do Kochanowskich z pobliskiego Czarnolasu, ale od początku wieku XVI aż do roku 1819, czyli do momentu wejścia w życie dekretu supresyjnego, kasującego aż 25 klasztorów, do benedyktynów z Sieciechowa. Powstanie w roku 1885 trasy kolejowej iwanogrodzko-dąbrowskiej oraz odpowiedni klimat sprawiły, że już pod koniec tego wieku Garbatka stała się znaną miejscowością uzdrowiskową, a okres prosperity trwał aż do wybuchu II wojny światowej. Wielu ludzi, jeszcze przed poprzedzającą ją wojną, dzierżawiło w niej działki letniskowe, a po roku 1918 trend ten nasilił się, mimo relatywnie wysokich kosztów takiej dzierżawy. Jednym z nich był dziadek autorki Eugeniusz Sylwester Waga, pracujący w radomskiej fabryce broni i dobrze sytuowany. Kiedy nic nie wyszło z planów inwestycyjnego kupienia posesji w Lipnie oraz wybudowania domu w Kraśniku, wydzierżawił w sierpniu 1939 roku posesję w Garbatce, nabywając cesję dzierżawy działki. Wypędzona z mieszkania w Radomiu rodzina przeżyła tam w niewielkim domku lata wojny, tam też urodziła się w roku 1944 Alicja Małgorzata, matka Elżbiety Mudrak.

Nie ominęły ich wojenne traumy – latem 1942 roku Garbatka przeszła jedną z największych w Polsce pacyfikacji, na skutek której do obozu koncentracyjnego w Auschwitz wywieziono 800-1000 osób, z których przeżyło zaledwie 44. Powojenne zawirowania, choćby wymiana pieniędzy w roku 1950, sprawiły, że Eugeniusz Sylwester Waga nigdy nie zdołał zrealizować planów wybudowania w Garbatce domu – jedynym zyskiem jego rodziny stało się to, że na mocy dekretu o reformie rolnej dzierżawcy, którzy nie zalegali z opłatami, stali się właścicielami dzierżawionych nieruchomości. Zmarł w roku 1961, jego żona Irena aż 38 lat później, a Alicja Małgorzata w roku 2019. Dla nich obu oraz dla autorki Garbatka zawsze była miejscem szczególnym: dla babci symbolem udręki, bo na posesji nie było nie tylko bieżącej wody, ale nawet studni, dla jej urodzonej tam córki symbolem życia, a dla ich wnuczki i córki rajem utraconym, zwłaszcza kiedy w końcu trzeba było tę posesję sprzedać.

lżbieta Mudrak ukazała też związki swej rodziny z tutejszym rodem Wagów, od czasów ich wspólnego protoplasty Pawła, żyjącego na przełomie XVI i XVII stulecia. Zgłębiła do tego koleje losu postaci, która zawsze ją fascynowała, Haliny Wagi, urodzonej w roku 1912 córki jej dziadka z pierwszego małżeństwa. Po ukończeniu historii sztuki Halina osiadła we Włoszech, gdzie zmarła w roku 1998.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Podziękowania   /7

Wprowadzenie  /9

Moja pierwsza podróż  /17

Rodzina Bieleckich  /19

Siostry Bieleckie  /23

Pszczółuchna i Gienek  /36

Wagowie  /48

W przededniu wojny  /65

Garbatka  /72

Wśród garbackich willi  /82

Działka na Uroczysku   /86

Życie w okupowanym Radomiu  /93

Ziemia obiecana  /101

W nowej rzeczywistości    /114

Dwie córki   /128

Gosieńka i Sylwek  /147

Stacje Lida-Olsztyn  /157

Rozwiane marzenia  /168

Garbatka mojego dzieciństwa i młodości  /173

Elasek i Misiowiec  /192

Powroty i pożegnania  /197

Droga krzyżowa   /204

Epilog  /209

Wykaz źródeł i literatury  /212

Spis zdjęć  /219

Aneks  /224