Futerał. O urządzaniu mieszkań w PRL-u

Autorka: Agata Szydłowska

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 600

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,5 cm

W powszechnym przekonaniu wystrój mieszkań w PRL-u był monolitem. Nic bardziej mylnego – polityczne zawirowania kolejnych dekad, przemiany gospodarcze, stosunki społeczne i polityka mieszkaniowa gruntownie wpływały na wygląd mieszkań. Zniszczenia II wojny światowej i przesunięcia granic spowodowały, że polskie powojenne wnętrza tworzone były niemal od zera. Kolejne lata niosły nadzieję na poprawę i wyraźnie pokazały, że zarządzanie gospodarstwem domowym wpisywało się w nowoczesny, szeroko zakrojony projekt inżynierii społecznej. Dziś „wnętrze z PRL-u” przemieniło się w kliszę utrwalaną przez kulturę popularną: to obraz tandety i bylejakości albo zbiór pięknych, nowoczesnych przedmiotów, „ikon designu”. W obu przypadkach wyjmujemy przedmioty z kontekstu, zapominając, że powstały tyleż z fascynacji nowoczesnością, ile z dojmującego braku, ciasnoty i prowizorki. 

Badaczka Agata Szydłowska wykonała tytaniczną pracę, poszukując odpowiedzi na pytanie: jak tak naprawdę urządzano się w PRL-u? Błyskotliwie łączy historię społeczną, opowieść o przemianach politycznych i kulturowych z bogactwem materiałów i świadectw. 

 Futerał nie jest książką o straszno-śmiesznej krainie bareizmów i rozklekotanej meblościanki ani o szczytowym okresie dizajnu – to nowatorska opowieść o mieszkaniu jako jednym z centralnych obiektów zmartwień, troski, zabiegów, dumy, snobizmów i zaradności pokoleń Polek i Polaków. I tak jak dla Waltera Benjamina dom jest „futerałem dla człowieka prywatnego”, tak dla Szydłowskiej jest też jednym z kluczy do odczytywania polskiej historii XX wieku.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp   /7

Część pierwsza

Po wojnie

Mieszkania wprost fantastyczne   /15

Na zachodzie zmiany   /47

Urządzić świat na nowo  /58

Domki i bloki   /71

Część druga

Stalinizm

Dom produkcyjny   /83

Sztuka kształtująca  /101

Lipa warszawska  /121

W suterenie, królikarni, sklepie   /139

Tacy różni mniej władni   /151

Część trzecia

Odwilż

Cztery metry kwadratowe swoich murów   /167

Chcemy być nowocześni   /179

Bitwa o gust   /203

Filister z moderny   /231

Część czwarta

"Mała stabilizacja"

Wielofunkcyjne i rozkładane   /249

Emancypacja kuchni   /279

Nowe radio, sama rozkosz   /303

Kadź natryskowa  /327

Czarna izba, biała izba   /342

Domek polski   /358

Część piąta

Wielka płyta

Druga Polska   /381

Lucia de Luxe  /402

Typowo  /411

Pewna światłość   /438

Część szósta

Przytulność i luksus

Łuki Karwowskiego   /463

Orient i Skandynawia  /480

Serwantka z wolutami   /502

Własnym przemysłem   /516

Do łóżeczka  /533

Bibliografia  /545

Źródła ilustracji   /559

Przypisy   /563