For the Well-being of Mankind. Fundacja Rockefellera – od filantropii naukowej do polityki wiedzy

Autorka: Renata Nowaczewska

Rok wydania: 2025

Liczba stron:  552

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Niniejsza publikacja stanowi pierwszą na polskim rynku wydawniczym syntetyczną prezentację historii powstania, funkcjonowania i efektów działalności przez pierwsze 50 lat Fundacji Rockefellera. Jako jedna z pierwszych o tak dużym zasięgu, Fundacja Rockefellera dokonała przełomu w dziedzinie filantropii amerykańskiej zarówno w kraju, jak i za granicą. Jej wsparcie finansowe pozostawiło trwały ślad w niemal każdej dziedzinie, czyniąc życie współczesnych ludzi zdrowszym, bezpieczniejszym, otwartym na świat i innych oraz podnoszącym jakość życia. Wizja założyciela oraz całej rodziny Rockefellerów, realizowana z pasją przez najlepszych przedstawicieli swoich dziedzin pracowników Fundacji Rockefellera, zmieniła oblicze życia wielu ludzi na każdym kontynencie. 

Przezwyciężając wiele przeciwności i stając w obliczu krytyki i ataków, Fundacja umożliwiła dokonanie wielu przełomowych odkryć naukowych w dziedzinach takich jak medycyna, chemia, fizyka i wiele innych. Wsparła również rozwój nauk humanistycznych i społecznych, podnosząc poziom edukacji medycznej i opieki zdrowotnej w wielu krajach.

W niniejszej monografii autorka opowiada o amerykańskiej tradycji dobroczynności oraz o systemie wartości, który ukształtował wielu filantropów amerykańskich, w tym rodzinę Rockefellerów. Przedstawia historię kształtowania się organizacji, proces doboru kadry, testowania różnych metod alokacji środków oraz poszukiwania najskuteczniejszych partnerów organizacyjnych i obiecujących stypendystów. Jest to także opowieść o odwadze popełniania błędów i o ewolucji myślenia, postaw i działań programowych fundacji wobec problemów społecznych, zmieniających się relacji społecznych oraz wyzwań wewnętrznych i zewnętrznych. 

Osią przemiany filozofii Fundacji Rockefellera było przejście od tradycyjnej filantropii naukowej, która koncentrowała się atakowaniu przyczyn problemów społecznych poprzez wiedzę ekspercką, po politykę wiedzy, czyli ułatwiania dostępu do wiedzy dla wszystkich dzięki edukacji.

Celem autorki tej monografii jest wreszcie przybliżenie polskiemu czytelnikowi świata prywatnej filantropii w Stanach Zjednoczonych Ameryki, procesu samoorganizacji sektora pozarządowego oraz globalnego zasięgu wielu inicjatyw propagujących otwarty dostęp do wiedzy i międzynarodową współpracę, aby promować ogólnoludzkie dobro.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Spis skrótów /9

Wstęp  /11

1. Filantropia i fundacje w Stanach Zjednoczonych - źródła, wartości i motywacje /55

1.1. Podstawy dobroczynności i filantropii w USA  /55

1.1.1. Religia /56

1.1.2. Humanizm, etyka /58

1.1.3. Zmiany społeczne a filantropia naukowa /62

1.1.4. Wpływ różnorodności kulturowej na filantropię /67

1.2. Rozwój filantropii w Stanach Zjednoczonych Ameryki /69

1.2.1. Krótka historia /69

1.2.2. Podstawy społeczne a motywacje filantropów /74

1.2.3. Rola filantropa /82

1.3. Metody działania fundacji i ich rola /85

1.3.1. Zarzuty stawiane fundacjom /97

1.4. Fundacje w krzyżowym ogniu krytyki /101

1.4.1. Fundacje a demaskatorzy /101

Komisja Walsha /106

Krytyka nie zawsze konstruktywna /109

1.4.2. Fundacje wrogiem publicznym /116

Komisja Coxa /121

Komisja Reece`a /125

Komisja Patmana /131

Debata publiczna /136

2. Rockefellerowie - dynastia amerykańskich Medyceuszy /149

2.1. John D. Rockefeller Senior. Karzeł czy gigant? /149

2.2. John D. Rockefeller Junior. Mały syn wielkiego ojca? /158

2.2.1. Abby Aldrich Rockefeller /174

2.3. John D. Rockefeller III. "Ostatni" w rodzinie filantrop (1906-1978)  /177 

2.4. Pozostali Rockefellerowie trzeciego pokolenia /184

2.4.1. Nelson (1908-1979) /185

2.4.2. Laurance (1910-2004) /190

2.4.3. Winthrop (1912-1973) /193

2.4.4. David (1915-2017)  /197

2.5. Czwarte pokolenie i co dalej?  /205

3. W "sieci" Rockefellerów /211

3.1. Instytucje powołane przez rodzinę /211

3.1.1. Rockefeller Institute for Medical Research  /212

3.1.2. Od Rockefeller Sanitaty Commission do International Health Division /216

China Medical Board /223

3.1.3. General Education Board /229

3.1.4. International Education Board /237

3.1.5. Laura Spelman Rockefeller Memorial /242

3.1.6. Rockefeller Brothers Fund /250

3.2. Organizacje partnerskie /254

3.2.1. Social Science Research Council /255

3.2.2. American Council of Learned Societies /264

3.2.3. National Research Council /268

3.2.4. American Library Association /273

3.2.5. Institute of International Education /277

4. Fundacja Rockefellera - od nauki do wiedzy /283

4.1. Trudne początki działalności /283

4.2. Korporacyjne zarządzanie i ludzie z wizją /292

4.2.1. Przecieranie szlaków, czyli principia, struktura i metody, 1913-1928 /293

4.2.2. Nadchodzi nowe, 1929-1938  /306

4.2.3. Fundacja wychodzi naprzeciw wymagającym czasom,1939-1945/319

Refugee scholars - program ratowania naukowców /324

Fundacja działa nadal, czyli business as usual /335

5. "Dokąd zmierzasz Dorotko?", czyli Fundacja Rockefellera podąża nowymi drogami /353

5.1. Nowe dziedziny /354

5.1.1. Nauki społeczne /359

5.1.2. Nauki humanistyczne /366

5.1.3. Stosunki międzynarodowe /378

5.1.4. Studia regionalne /391

5.2. Nowe sposoby funkcjonowania /400

5.2.1. Fellowships /401

Procedury i przeszkody /410

5.2.2. Grant-in-aid /416

5.2.3. Granty celowe - podsumowanie wartości darowizn /420

Odrzucone aplikacje /423

5.2.4. Kodeks pracowników Fundacji Rockefellera  /425

5.3. Czas na zmiany /428

Zakończenie /437

Aneksy /447

Bibliografia  /489

Indeks nazwisk /539

Spis ilustracji /551

Streszczenie /553

Summary /554