Ewangelickie budownictwo kościelne w Prusach Zachodnich

Autor: Piotr Birecki

Rok wydania: 2014

Ilość stron: 474

Oprawa: miękka

Format: 15,5 cm x 22,5 cm

Książka jest pierwszą publikacją na temat architektury i wyposażenia ponad 350 kościołów protestanckich wzniesionych na terenie dawnego zaboru pruskiego oraz roli mecenatu państwa w dziedzinie architektury na tym terenie. Jest to nie tylko szkic historii reformacji XIX wieku i teorii budownictwa ewangelickiego w Prusach Zachodnich, ale przede wszystkim dzieje inwestycji kościelnych, w większości przypadków odtworzone po raz pierwszy. Autor rekonstruuje procesy inwestycji, identyfikuje architektów, rzeźbiarzy, malarzy i witrażowników biorących udział w budowie setek kościołów i kaplic. Przedstawia też historię wielu nieistniejących już ołtarzy, ambon, chrzcielnic, dzwonów, organów i złotnictwa kościelnego (ujawnia m.in. inspirację sztuką bizantyjską czy twórczością Albrechta Durera).

Monografię kończy temat związków pomiędzy państwem pruskim a Kościołem unijnym, który stał się silnym narzędziem cesarskiego wpływu politycznego na społeczeństwo Niemiec. Poznajemy proces budowania Ewangelickiej Rzeszy Narodu  Niemieckiego przez cesarza Wilhelma II, skupiającego w swym ręku władzę polityczną i religijną.

Spis treści:

Wprowadzenie  /7

1. Dzieje Kościoła Ewangelicko-Unijnego w Prusach Zachodnich 1772-1920  /21

1.1. Zjednoczenie Prus Zachodnich i Wschodnich oraz scalenie dwóch odrębnych struktur Ewangelickiego Kościoła Unijnego /31

1.2. Prowincja Prusy Zachodnie odzyskuje niezależność  /41

2. Podstawy teoretyczne ewangelickiego budownictwa kościelnego w Prusach Zachodnich  /49

3. Budownictwo kościelne w diecezji gdańskiej i kwidzyńskiej w XIX i na początku XX wieku  /77

3.1. Adaptacje zamków i kościołów poklasztornych na świątynie ewangelickie  /77

3.2. Projekty K.F. Schinkla, F.A. Stulera i A. Sollera w Prusach Zachodnich  /84

3.3. Stylistyka budowli kościelnych  /106

3.4. Typologia świątyń ewangelickich w Prusach Zachodnich na przykładzie wybranych realizacji  /120

3.5. Finansowanie budowy  /165

3.6. Architekci /183

4. Wyposażenie wnętrz kościołów ewangelickich w Prusach Zachodnich  /193

4.1. Ołtarze /202

4.2. Ambony /213

4.3. Chrzcielnice  /215

4.4. Organy  /217

4.5. Obrazy tablicowe i sztalugowe  /229

4.6. Polichromie, witraże, mozaiki  /232

4.6.1. Polichromie  /232

4.6.2. Witraże  /237

4.6.3. Mozaiki  /241

4.7. Naczynia liturgiczne i aparaty ołtarzowe  /243

4.8. Dzwony i pozostałe wyposażenie  /248

5. Budownictwo ewangelickie przełomu XIX i XX wieku pod patronatem pary cesarskiej  /261

5.1. Powstanie i działalność Evangelischer Kirchenbauverein /262

5.2. Architektura stołecznego Berlina  /269

5.2.1. Budownictwo kościelne Berlina w latach 1800-1861  /269

5.2.2. Budownictwo kościelne Berlina w latach 1861-1918  /271

5.3. Berlińscy architekci i ich realizacje w Prusach Zachodnich  /273

5.4. Kościoły garnizonowe w Prusach  /293

6. Architektura ewangelicka Prus Zachodnich przykładem związku tronu z ołtarzem  /297

Podsumowanie  /311

Ilustracje  /325

Aneks. Pieczęcie parafii terenów Prus Zachodnich  /409

Bibliografia  /421

Spis ilustracji  /437

Źródła ilustracji  /441

Summary  /443

Indeks osobowy  /447

Indeks geograficzny  /465