Europa Wschodnia w zderzeniu cywilizacji. Historia, problemy narodowościowe i stosunki międzynarodowe w koncepcjach pluralizmu

Autor: Oleg Łatyszonek

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 343

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Seria: Prace Centrum Badań Struktur Demograficznych i Gospodarczych Przednowoczesnej Europy Środkowo-Wschodniej Tom XII

Przedmiotem moich badań zaprezentowanych w niniejszej monografii jest cywilizacyjna przynależność Europy Wschodniej w pracach wybitnych teoretyków wielości cywilizacji, sposób przedstawienia przez nich jej historii oraz problemów narodowościowych, a zwłaszcza problemu odrębności Ukraińców i Białorusinów od Rosjan (negowanej zarówno przez większość bohaterów mojej rozprawy, jak i współczesnych rosyjskich polityków. Podobne rozważania wymagały rzecz jasna osadzenia w syntetycznym przedstawieniu poszczególnych koncepcji wielości cywilizacji. Ponieważ w zasadzie każdy z interesujących mnie myślicieli nadał swojemu dziełu charakter nie tylko badawczy, lecz także postulatywny, rozpatruję także problemy polityki międzynarodowej widziane ich oczami i  propozycje nowego ładu w Europie i na świecie.

(fragment Wstępu)

Spis treści: 

Wstęp  /9

1. Nikołaj Danilewski i jego teoria pluralizmu cywilizacyjnego  /19

1.1. Życie i dzieło  /19

1.2. "Dlaczego Europa jest wroga wobec Rosji?"  /21

1.3. Typ kulturowo-historyczny  /22

1.4. Okres cywilizcji  /26

1.5. Romano-germański typ kulturowo-historyczny  /30

1.6. Słowiański typ kulturowo-historyczny  /32

1.7. Naród i jego państwo  /39

1.8. Związek Wszechsłowiański i walka o panowanie nad światem  /44

2. Bizantynizm Konstantina Leontjewa  /53

2.1. Życie i dzieło  /53

2.2. Prawosławie, nie Słowiańszczyzna  /54

2.3. Naród i państwo  /59

2.4. Wobec zachodnich kresów  /60

2.5. Wielki Związek Wschodnio-Prawosławny kontra Wszech-Ameryka  /63

3. Zmierzch Zachodu i rosyjska jutrzenka według Oswalda Spenglera  /69

3.1. Życie i dzieło  /69

3.2. Wielkie kultury  /70

3.3. Język, "rasa", naród i państwo  /80

3.4. Wielka kultura rosyjska  /83

3.5. Prasymbol "rosyjskiej" duszy  /103

3.6. Zachód wobec "białej" i "kolorowej" rewolucji  /110

4. Wschodnioeuropejski Turan według Feliska Konecznego  /119

4.1. Życie i dzieło  /119

4.2. Wielość cywilizacji  /121

4.3. Prawa dziejowe  /129

4.4. Poczucie narodowe  /132

4.5. Koneczny jako badacz historii i cywilizacji Europy Wschodniej  /137

4.6. Wobec nowoczesnych ruchów narodowych Litwinów i Ukraińców  /148

4.7. Łacińsko-słowiańskie Trójmorze  /155

5. Cywilizacja chrześcijaństwa wschodniego i jej "rosyjskie: odgałęzienie według Arnolda J. Toynbeego  /161

5.1. Życie i dzieło  /161

5.2. Losy cywilizacji  /162

5.3. Naród i państwo parafialne  /173

5.4. Państwo uniwersalne głównego trzonu chrześcijaństwa wschodniego  /177

5.5. Cywilizacyjne dzieje Europy Wschodniej według Toynbeego  /178

5.6. Nowy Ład Światowy  /191

5.7. Wyjątkowość cywilizacji zachodniej  /199

6. Radziecki eurazjatyzm Lwa Gumilowa  /207

6.1. Życie i dzieło  /207

6.2. Teoria etnogenezy  /209

6.3. Impuls pasjonarny XIII w. i proces etnogenezy w Europie Wschodniej  /219

6.4. Radziecka Eurazja Lwa Lumilowa  /233

7. Zderzenie cywilizacji według Samuela P. Huntingtona  /241

7.1. Życie i dzieło  /241

7.2. Zderzenie cywilizacji  /242

7.3. "Blok rosyjski" w Nowym Ładzie Światowym  /248

8. Perspektywy cywilizacji wschodnioeuropejskiej  /271

8.1. Dezintegracja polityczna  /272

8.2. Kryzys demograficzny  /272

8.3. Unicestwienie chłopstwa  /274

8.4. Krach "rosyjskiego świata"  /278

8.5. Kosmizm i transhumanizm we współczesnej Rosji  /282

Zakończenie  /285

Literatura  /299

Indeks nazwisk  /313

Indeks nazw geograficznych i etnicznych /321

Spis ilustracji  /331

Pезюме /333

Summary  /339