Eucharystia w tradycji biblijnej. Zapowiedzi - ustanowienie - ku teologii

Wśród wielu publikacji, które traktują jednocześnie o Biblii i Eucharystii, nie ma takiej pozycji jak ta ks. prof. Mariusza Rosika. Dzięki tak dobrze napisanej książce można pełniej rozpoznać znaczenie donio­słej prawdy wyrażonej także w Pierwszej Modlitwie Eucharystycznej, mówiącej o darach złożonych przez Abla oraz ofiarach składanych przez Abrahama i Mel­chizedeka jako zapowiedzi doskonałej Ofiary Chrystusa. Kanon Rzymski – przez wyliczenie tylko tych trzech osób Starego Testamentu – przypomina wszystkie postacie, wydarzenia, miejsca i czasy święte, zwiastujące Eucharystię i jej ustanowienie przez Chrystusa, a także odkrywające swój rzeczy­wisty sens dopiero w świetle Jego życia, śmierci i zmartwychwstania, których owocem i darem dla Kościoła jest Eucharystia.

ks. prof. dr hab. Artur Malina, Uniwersytet Śląski, Katowice

  

Monografia jest monumentalna, i to nie tylko z powodu swej objętości. Budzi ona w czytelniku respekt, który trzeba pokonać, by odkryć bogactwo, różnorodność i głębię zawartych w niej tre­ści. Lekkość narracji, literacki język, liczne dygresje poszerzające horyzont myślenia sprawiają, że dyskurs naukowy jest podporządkowany wprowadzeniu czytelnika w osobiste doświadczenie Eu­charystii. O szczególnej wartości monografii ks. prof. M. Rosika stanowi ukazanie żydowskiego tła Eucharystii. Zwykle jest ono sprowadzane do Starego Testamentu. Wrocławski biblista nie ogranicza się jednak tylko do relektury starotestamentalnych zapowiedzi Eucharystii, lecz sięga również do bo­gatej pozabiblijnej tradycji judaizmu, która pozwala jeszcze lepiej zrozumieć nowość Paschy Jezusa celebrowanej w tym sakramencie.

ks. prof. dr hab. Wojciech Pikor, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń

Spis treści:

Wstęp / 9

Wprowadzenie / 15

Żydowska tożsamość Jezusa / 17

Jezus a judaizm / 24

Źródła / 41

Stan badań / 53

W kwestii metodologii / 61

Zapowiedzi / 65

Przedświątynny kult ofiarniczy / 67

Ofiara Abla / 68

Ofiara Melchizedeka / 90

Ofiara Abrahama / 129

Pascha Izraela  / 147

Pierwsza Pascha Izraela i nakaz jej powtarzania / 150

Mojżesz i nowy Mojżesz / 163

Exodus i nowy exodus / 188

Baranek Boży / 210

Woda ze skały / 235

Krew przymierza / 250

Chleb z nieba i nowy chleb z nieba / 259

Manna jako chleb z nieba w Pięcioksięgu / 260

Manna jako chleb z nieba u Proroków i w Pismach / 276

Mowa eucharystyczna / 288

Manna w Pierwszym Liście do Koryntian / 329

Manna w Liście do Hebrajczyków / 334

Manna w Apokalipsie / 336

Świątynny kult ofiarniczy  / 341

Świątynia i nowa świątynia / 342

Kapłaństwo starotestamentowe i nowe kapłaństwo / 410

Ofiary świątynne / 427

Ofiara i uczta todah / 444

Chleby obecności / 453

Zrywanie kłosów w szabat / 467

Zapowiedzi Nowego Przymierza / 477

Nowe przymierze u Jeremiasza – zapowiedź druga (Jr 31, 31–34) / 486

Nowe przymierze u Ezechiela – zapowiedź druga (Ez 16, 59–63) / 509

Nowe przymierze u Ezechiela – zapowiedź trzecia (Ez 36, 24–28) / 513

Nowe przymierze u Ozeasza (Oz 2, 4–25) / 517

Uczta mesjańska w Nowej Ziemi Obiecanej  / 523

Nowa Ziemia Obiecana / 524

Idea uczty w starożytnym Izraelu / 529

Uczta mesjańska w zapowiedziach Starego Testamentu / 539

Uczta mesjańska w literaturze międzytestamentalnej / 548

Uczta mesjańska w zapowiedziach Nowego Testamentu / 557

Chleb – rozmnożenia i symbolika eucharystyczna / 583

Rozmnożenia chleba w Księgach Królewskich / 584

Rozmnożenia chleba w Ewangeliach / 588

Sectio panis w Ewangelii Marka / 611

Godzina Jezusa / 657

Najmłodszy z apostołów / 658

Judaistyczne tło motywu „godziny” / 660

Występowanie motywu „godziny” w czwartej Ewangelii / 662

Nowe wino / 663

Nowy kult / 666

Nowe słuchanie Boga / 671

Nowy chleb / 676

Męka i śmierć / 681

Ustanowienie / 689

Seder / 691

Wybranie i ofiarowanie baranka / 692

Pokropienie drzwi krwią baranka / 697

Przebieg wieczerzy paschalnej / 698

Spór o datę i paschalny charakter   / 717

Hipoteza odmiennego liczenia godzin dnia i jej modyfikacje / 721

Hipoteza harmonistyczna / 723

Hipoteza antycypacji / 724

Hipoteza przeniesienia daty święta / 728

Hipoteza dwóch kalendarzy – esseńska / 729

Hipoteza saducejska / 739

Hipoteza kalendarza egipskiego / 740

Hipoteza Paschy Jezusa / 742

Hipoteza filologiczna / 744

Hipoteza uczty todah / 751

Hipoteza wieczerzy pożegnalnej / 752

Nowa propozycja: Pascha Jezusa w czasie Paschy żydowskiej / 754

Paschalny charakter ostatniej wieczerzy / 755

Tradycja antiocheńska i jerozolimska / 775

Kontekst poprzedzający: polecenie przygotowania Paschy / 777

Specyfika tradycji antiocheńskiej / 782

Specyfika tradycji jerozolimskiej / 802

Zasadniczy przekaz obydwu tradycji /813

Novum / 821

Krąg biesiadników / 822

Kwestia baranka paschalnego / 825

Nowe znaczenie chleba i wina / 830

Jeden kielich / 839

Idea pamiętania / 842

Pominięcie czwartego kielicha / 855

Czwarty kielich   / 859

Hahn o czwartym kielichu ostatniej wieczerzy / 861

Słabe punkty hipotezy S. Hahna / 862

Propozycja odmiennej interpretacji / 867

Ku teologii  / 875

Od zapowiedzi eucharystii ku eschatologicznej pełni / 877

Od zapowiedzi Eucharystii do ich realizacji / 879

Od realizacji zapowiedzi Eucharystii ku eschatologicznej pełni / 905

Eucharystia pierwszego kościoła impulsem dla teologii   / 915

Łamanie chleba w drodze do Emaus / 917

Łamanie chleba we wspólnocie jerozolimskiej / 923

Łamanie chleba w Troadzie i w drodze na Maltę / 927

Łamanie chleba we wspólnocie korynckiej / 930

Od soboty ku niedzieli / 943

Ofiara i uczta Nowego Przymierza / 955

Przymierze synajskie i nowe przymierze / 956

Eucharystia jako ofiara / 965

Eucharystia jako uczta / 977

Antycypacja uczty mesjańskiej / 983

Eucharystia niebiańska / 985

Obecność i przyjście / 1007

Zjednoczenie w miłości / 1016

Zakończenie / 1039

Wykaz skrótów / 1045

Bibliografia  /1055

Indeks autorów  / 1117