Etos gniewu. Antykomunistyczne organizacje młodzieżowe w Warszawie (1944 - 1989)

Autor: Bartłomiej Noszczak

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 960

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Książka odtwarza genezę, strukturę, program, liczebność, formy aktywności i skuteczność antykomunistycznych organizacji młodzieżowych działających w Warszawie w latach 1944-1989. Przybliża kolejne etapy rozwoju tej formy konspiracji, określa jej skalę i najważniejsze cechy - w tym te, które decydowały o jej lokalnej specyfice i znaczeniu na „drodze Polaków do wolności”. Etos gniewu… jest pierwszą próbą opisania podziemia młodzieżowego na przykładzie jednego miasta w całym okresie Polski Ludowej. Przywraca pamięci historycznej kilkaset zapomnianych lub w ogóle nieznanych nazwisk małoletnich kontestatorów i wprowadza do obiegu naukowego nieznane dotychczas fakty związane z dziejami Warszawy w XX wieku. Opowiada o idealizmie, ideowości i patriotyzmie niepokornych nastolatków. Nie unika zarazem kontrowersyjnych problemów związanych z młodzieżową konspiracją; prowokuje pytania i otwiera pole do dyskusji o tym ciekawym, chociaż nadal mało poznanym, zjawisku w powojennej historii Polski. 

(opis wydawcy)

Spis treści: 

Wprowadzenie /9
1. Problematyka, cele badawcze oraz ramy chronologiczne i terytorialne pracy  /9
2. Problemy i zastrzeżenia metodologiczne  10/
3. Kategoryzacja pojęć opozycji i oporu społecznego  /18
4. Stan badań nad historią antykomunistycznej konspiracji młodzieżowej w Polsce  w latach 1944–1989  /22
5. Baza źródłowa  /26
6. Układ książki  /32
Rozdział I. Zarys polityki komunistycznego aparatu władzy w Polsce prowadzonej wobec młodzieży w latach 1944–1989  /37
1. Podmioty administracji państwowej odpowiedzialne za politykę wobec młodzieży  /39
2. Najważniejsze założenia polityki wobec młodzieży  /45
3. Organizacje młodzieżowe  /49
3.1. Powszechna Organizacja „Służba Polsce” (1948–1955)  /49
3.2. Związek Młodzieży Polskiej (1948–1957) /52
3.3. Związek Młodzieży Socjalistycznej (1957–1976)  /62
3.4. Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej (1976–1989/1990)  /69
4. Polityka wobec harcerstwa  /79
5. Szkoła jako narzędzie indoktrynacji młodzieży  /93
6. Główne kierunki działania tajnej policji politycznej wobec młodzieżowej konspiracji  antykomunistycznej  /109
Rozdział II. Antykomunistyczne organizacje młodzieżowe w Warszawie (1944–1989)  /147
1. Początki (1944–1948) /149
1.1. Armia Krajowa (Harcerze Armii Krajowej)  /149
1.2. Tajna Armia Polska /178
1.3. Młodzieżowa Organizacja Antykomunistyczna  /185
1.4. Młodzieżowy Ruch Oporu (Ruch Oporu Armii Krajowej)  /192
1.5. Narodowy Związek Młodzieży Polskiej (Narodowe Zjednoczenie Młodzieży  Polskiej)  /195
1.6. Młodzież Armii Krajowej /198
1.7. Polska Partia Monarchistyczna/Armia Narodowa  /203
1.8. Oddziały Pomocnicze Armii Krajowej  /213
1.9. Korpus Przysposobienia Rycerskiego  /217
2. Okres burzy i naporu (1948–1954)  /221
2.1. Krąg Starszoharcerski  /221
2.2. ZHP Drużyna Harcerska im. Waszyngtona w Polsce  /224
2.3. Walcząca Armia Krajowa/Walcząca Armia Krajowa „Burza”  /241
2.4. „Skorpion” /248
2.5. „Garstka”  /253
2.6. Związek Młodzieży Polskiej Walczącej  /259
2.7. Związek Młodzieży Polskiej II  /262
2.8. [Organizacja bez nazwy]  /265
2.9. Zastęp „Rysie”/Zastęp „Orły”/Podziemna Organizacja ZHP „Orlęta” 267/
2.10. Grupa Terrorystyczno-Dywersyjna „Mściciel”/317
2.11. Gwardia Walk Narodowowyzwoleńczych /320
2.12. Młoda Gwardia przeciwko Komunistom  /328
2.13. Przyszłość Polski 335 /
2.14. Młoda Armia Krajowa „Burza”  /349
2.15. Orlęta Warszawy  /362
2.16. Klub Wykolejeńców  /371
2.17. Młoda Armia Krajowa/Podziemna Organizacja Białego Orła  /393
2.18. Związek Walczącej Młodzieży  /400
2.19. Młoda Gwardia przeciwko Komunistom  /405
2.20. Klub Sprawiedliwych  /410
2.21. Partyzanckie Siły Zbrojne-„Batalion Śmierci” /411
2.22. Niepodległość („Nie”)  /412
2.23. Młodzieżowa Zbrojna Służba Ojczyźnie /415
2.24. Wolni Duchem/Burza  /418
2.25. Młodzieżowa Organizacja Wyzwolenia Narodowego  /419
2.26. Polonia/Wolność  /430
2.27. Młoda Gwardia  /438
2.28. Szkolna Armia Podziemna /439
2.29. Tajna Organizacja Walki z Komunizmem „Mściciel”/Tajna Organizacja  Antykomunistyczna „Mściciel” /440
2.30. Nowa Armia Krajowa  /447
2.31. Młodzieżowa Organizacja Antykomunistyczna  /457
2.32. SMOK.B  /462
2.33. Związek Młodzieży Niepodległej/„Orlęta” /464
2.34. Oddział Śmierci  /466
2.35. Szkolne Koło Narodowych Sił Zbrojnych  /470
2.36. Młoda Gwardia/Młodzież Walczy  /474
2.37. Zew Lasu/Ruch Oporu Armii Krajowej  /476
2.38. Czarni Skauci  /491
2.39. Polska Walczy  /492
2.40. Nowa Polska  /495
2.41. Polska Podziemna  /501
3. Regres (1954–1956)  /505
3.1. Walka Młodych  /505
3.2. Podziemna Organizacja Młodzieżowa  /505
4. Mała (de)stabilizacja (1956–1970)  /511
4.1. Młodzieżowa Armia Krajowa  /511
4.2. Antykomunistyczny Związek Wolnych Polaków  /517
4.3. Grupa Sabotażowa  /532
4.4. Związek Walki z Socjalizmem/Związek Walki z Sowietami  /536
4.5. [Organizacja bez nazwy]  /544
4.6. Wolność i Sprawiedliwość  /545
4.7. Związek Wolnej Młodzieży Polskiej /548
4.8. Organizacja Wolna Polska  /555
5. Zastój (1970–1980)  /559
5.1. Wolność i Niezawisłość  /559
6. Renesans kontestacji (1980–1989)  /565
6.1. Młodzieżowa Organizacja Polski Niepodległej  /565
6.2. Konfederacja Młodzieży Polskiej „Piłsudczycy”  /573
6.3. Młodzieżowy Komitet Oporu  /594
6.4. Federacja Młodzieży Walczącej  /597
6.4.1. Okoliczności powstania /597
6.4.2. Program  /601
6.4.3. Rozbudowa organizacji  /603
6.4.4. Formy aktywności  /615
6.4.5. Regres, podziały, unifikacja  /641
6.4.6. Działania tajnej policji politycznej wobec warszawskiej FMW  /658
6.5. Międzyszkolny Komitet Solidarności  /684
6.6. Konfederacja Młodzieży Polskiej /705
6.7. Wolna Polska  /719
Podsumowanie  /729
1. Geneza antykomunistycznej konspiracji młodzieżowej w Warszawie  /729
2. Przekrój społeczny – płeć, wiek, pochodzenie i wykształcenie członków konspiracji  młodzieżowej  /741
3. Werbunek, wielkość, struktura i zasady funkcjonowania organizacji  konspiracyjnych  /745
4. Liczebność, dynamika rozwoju i długotrwałość działania struktur podziemnych /754
5. Założenia programowe młodzieżowej konspiracji oraz sposoby ich realizacji  /761
6. Kontrowersje związane z młodzieżową konspiracją  /771
7. Konspiracja młodzieżowa w Warszawie w latach 1939–1944 i 1944–1956  – podobieństwa i różnice /775
8. Antykomunistyczna konspiracja młodzieżowa w Warszawie na tle tego zjawiska  w Gdańsku, Krakowie, Lublinie i Łodzi (1944–1956)  /778
9. Antykomunistyczna konspiracja młodzieżowa w Warszawie w latach czterdziestych– pięćdziesiątych i osiemdziesiątych – studium porównawcze  /785
10. Geografia konspiracji  /797
11. Specyfika działania policji politycznej wobec antykomunistycznej konspiracji  młodzieżowej w Warszawie  /799
12. Znaczenie antykomunistycznej konspiracji młodzieżowej w Warszawie  /814
Wykaz skrótów  /821
Bibliografia  /829
Indeks osób /847
Indeks miejsc  /883