Elity w państwie polsko-litewskim. Między obowiązkami, przywilejami a prawem Rzeczypospolitej XVI - XVIII wieku

Redakcja naukowa: Aleksandra Barwicka-Makuła, Anna Kalinowska, Adam Perłakowski, Dariusz Rolnik, Filip Wolański

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 440

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Pierwsza część monografii skupia się na kwestiach związanych z definiowaniem, postrzeganiem oraz z różnymi przejawami praktycznej aktywności elit w dawnej Rzeczypospolitej. 

Część druga obejmuje rozdziały, w których poszczególni autorzy podjęli się zbadania elit kościelnych, urzędniczych i wojskowych - niektóre teksty łączą większą liczbę elementów poddawanych analizie, w innych posłużono się studium przypadku. 

Ostatnia część poświęcona została procesom i zagadnieniom szczegółowym funkcjonowania elit w państwie polsko-litewsim - odnajdziemy tu rozważania nad rolą konfliktów politycznych, prezentację działalności fundacyjnej, ukazanie przykładowych modeli karier przedstawicieli elity, omówienie zjawisk przeplatania się wpływów pomiędzy różnymi grupami elitarnymi, a mikrograficzny przyczynek pokazuje znaczenie relacji prywatnych między monarchą i członkami elity magnackiej.

(na podstawie recenzji prof. dr. hab. M. Zwierzykowskiego )

Spis treści:

Wstęp  /9

I. Elity Rzeczypospolitej Obojga Narodów: definicje, postrzeganie, praktyka

U. Augustyniak - Elity władzy, wpływu i prestiżu w nowożytnej Rzeczypospolitej oraz ich wzajemne relacje - problemy dyskusyjne  /17

E. Opaliński - Elity władzy w okresie rokoszu Zebrzydowskiego (1606-1608)  /35

D. Gregorowicz - Obraz elit Rzeczypospolitej w dyskursie dyplomatycznym Stolicy Apostolskiej (1660-1670)  /52

A. Skrzypietz - Damy polskie wobec elekcji w 1669 roku w przekazach wysłanników cudzoziemskich  /70

J. Dygdała - Elita władzy? Uczestnicy konferencji króla Stanisława Leszczyńskiego w latach 1707-1709 (narady zauszników czy początki Tajnego Gabinetu?)  /90

U. Kosińska - "Aby zrozumieli potrzebę protekcji Waszego Imperatorskiego Wieliczestwa dla siebie..." - metody uzależniania polskich elit przez dyplomachę rosyjską w dobie bezkrólewia 1733 roku  /115

J. Czubaty - Elita polityczna Litwy w początkach XIX wieku w świetle memoriału Stanisława Ursyna Niemcewicza  /142

II. Elity kościelne, urzędnicze i wojskowe

A. Pawłowska-Kubik - Na bocznym tore wydarzeń. O politycznych wyborach Stanisława Sędziwoja Czarnkowskiego i ich konsekwencjach  /157

M. A. Pieńkowski - Sum ego rex et esse volo. Kompozycja stronnictwa Zygmunta III w Koronie w latach 1587-1592  /174

M. Franz - Stan badań nad urzędem regimentowskim w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII wieku  /195

M. Nagielski - Kadra wyższych oficerów koronnych zaciągu cudzoziemskiego jako elita dowódcza za Jana Kazimierza Wazy (1648-1668)  /210

W. Filipczak - Senatorowie w elicie politycznej województwa sandomierskiego w latach 1777-1786  /235

D. Nawrot - Elity z czasów Rzeczypospolitej we władzach napoleońskiej Litwy w 1812 roku  /263

III. Funkcjonowanie elit w Rzeczypospolitej Obojga Narodów

K. Bobiatyński - Konflikt między Pacami a Leszczyńskimi. Przyczynek do historii stosunków między magnaterią litewską i koronną w latach siedemdziesiątych XVII wieku  /281

J. Szpak - Magnateria wobec sanktuarium i klasztoru na Jasnej Górze w XVII i XVIII wieku  /302

D. Rychel-Mantur - Mieroszewscy w służbie Rzeczypospolitej Obojga Narodów między XVII a XVIII wiekiem - wybrane przykłady  /321

M. Czeppe - Elity finansowe a elity towarzyskie i elity władzy. Tepperowie  /335

A. Goszczyński - Szyfrowana wiadomość Władysława Zygmunta Wazy do Jana Stanisława Sapiehy z lipca 1618 roku. Wokół relacji prywatnych królewicza z przedstawicielami młodego pokolenia magnacko-szlacheckiej elity w czasie wyprawy moskiewskiej z lat 1617-1618  /356

Bibliografia  /369

Wykaz skrótów  /416

Indeks osób  /419