Ecclesia semper reformanda. Kryzysy i reformy średniowiecznego Kościoła

Redakcja: Justyna Zarzycka

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 534

Okładka: twarda

Format: 16,00 cm x 23,00 cm

(Uwagi: okładka przybrudzona)

„Ecclesia semper reformanda – jedna z najbardziej znanych intuicji ostatniego soboru: Kościół zawsze potrzebuje/domaga się reformy. Zapewne. Ale czy zawsze jest ona podejmowana? Czy zawsze Kościół świadom jest tego obowiązku? Czy zawsze ma odwagę patrzeć na siebie ostro i krytycznie – starannie rozróżniając w sobie to, co Boskie i niezmienne od tego, co ludzkie, zmienne, a nierzadko słabe, dalece niedoskonałe i po prostu grzeszne? Historyk – to jasne – nie jest od tego, by stawiać Kościołowi takie czy inne postulaty. Nie jest też jego zadaniem katalogowanie (tym bardziej definiowanie) znamion, przymiotów i cech Kościoła – to rzecz teologa. Kiedy jednak teolog dokonuje takiego opisu, opatrując go przy tym kwalifikacją czasową (semper! semper reformanda…) – historyk nie może oprzeć się pokusie, by nie powiedzieć: Sprawdzam!”. Tymi słowy do lektury niniejszego zbioru wprowadza i zachęca nas bp Grzegorz Ryś, jeden z autorów i redaktorów tomu. Ponad 30 uznanych historyków podjęło powyższe wyzwanie publikując tu studia uporządkowane w trzech działach tematycznych – Kościół powszechny, Kościół lokalny (polski) oraz wspólnoty zakonne wobec kryzysów i reform. Wolumin zawiera w większości refleksje oparte na analizie tekstów źródłowych, nie eksploatuje problematyki mającej wcześniej bogatą literaturę, lecz stanowi doskonałe uzupełnienie i pogłębienie wiedzy, stara się też stawiać inspirujące postulaty badawcze.

Spis treści:

Wykaz skrótów /9

Bp Grzegorze Ryś. Słowo wstępne /11

Kościół powszechny wobec kryzysów i reform

Stanisław Adamiak. Grzegorz Wielki wobec kryzysu duchowieństwa /17

 Dariusz A. Sikorski. Jedna czy dwie reformy Kościoła karolińskiego? /27

Jerzy Strzelczyk. Hildegardy troski i starania o naprawę Kościoła /43

Beata Spieralska. Reforma katechezy laikatu? Średniowieczne kaznodziejstwo w językach wernakularnych na przykładzie kazań Maurycego de Sully /57

Antoni Barciak. Postulaty reformy eklezjalnej w dobie soboru lyońskiego II. Propozycja biskupa ołomunieckiego Brunona z Schauenburga /71

Jan Grzeszczak. Ad Terre Sancte recuperationem, czyli o tym, jak przezwyciężyć kryzys krucjat. Propozycja Piotra Dubois /81

Patrycja Gąsiorowska. Święte kobiety związane z ruchem franciszkańskim wobec kryzysów eklezjalnych od XIII do początku XVI wieku /97

Henryk Anzulewicz. Oportet nos quaerere wiam competentem fidei. Alberta Wielkiego teoria i praktyka w przezwyciężaniu kryzysów /117

Anna Waśko. Reforma Kościoła i społeczeństwa chrześcijańskiego w „Revelationes” św. Brygidy szwedzkiej /183

Paweł F. Nowakowski. Kryzys w kryzysie, czyli wewnętrzne problemy husytyzmu /183

Adam Poznański. Reakcja Kościoła na kryzys ortodoksji w średniowieczu. Piotra Zwickera traktat „Cum dormirent hominies” /195

Marek Daniel Kowalski. Reformy skarbowości papieskiej na soborach w Konstancji i w Bazylei /211

Agnieszka Kijewska. Mikołaj z Kuzy – filozof i reformator /227

Kościół lokalny wobec kryzysów i reform

 Jacek Zinkiewicz. Wilhelm Zdobywca – reformator Kościoła anglosaskiego? /249

 Mieszko Maksymilian Grynicz. Aktywność reformatorska arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława z Bogorii na przykładzie jego działalności ustawodawczej /273

Tadeusz Gałuszka OP. Kryzys diecezji krakowskiej w pierwszej połowie XIV wieku? Z badań nad „Tractatus contra beghardos” Henryka Harrera /285

Elżbieta Knapek. Piotr Wysz wobec kryzysu w Kościele /301

Bp Grzegorz Ryś. Stanisław ze Skarbimierza o Kościele w dobie kryzysu /311

Krzysztof Ożóg. Pierwsi Jagiellonowie wobec kryzysu w Kościele /317

Tomasz Graff. Prałaci kapituły krakowskiej wobec kryzysu Kościoła /337

Wojciech Świeboda. Neofici w Polsce i na Litwie w dobie kryzysu Kościoła na przełomie XIV i XV wieku /357

Elżbieta Piwowarczyk. Mieszczanie krakowscy wobec kryzysu i reformy – wnioski badawcze w zakresie donacji na dzieła pobożne w piętnastowiecznym Krakowie /373

Beata Wojciechowska. Refleksje o grzechu i pokucie w wybranych dziełach Jakuba z Paradyża (1381-1465), dotyczących reformy Kościoła /395

Wiktor Szymborski. Nadania odpustów w średniowiecznej Polsce – jako element przezwyciężenia kryzysów w Kościele /405

Leszek Zygner. Późnośredniowieczne synody narzędziem reformy Kościoła /423

Sylwia Konarska-Zimnicka. „Nie szata zdobi człowieka”. Polskie statuty synodalne w walce o skromność ubioru duchownych /443

Wspólnoty zakonne wobec kryzysów i reform

Marek Derwich. „Monachi semper reformandi”. Kilka uwag o reformie i kryzysie w dziejach monastycyzmu średniowiecznego /467

Michał Tomasz Gronowski OSB. Kluniackie metamorfozy: idea reformy, kryzys i odnowa (X-XII wiek)  /471

Krzysztof Kaczmarek. Kryzys życia zakonnego w późnym średniowieczu w świetle wykazów i ksiąg święceń /497

Anna Zajchowska. Formatio-deformatio-reformatio. O reformie obserwanckiej Zakonu Braci Kaznodziejów w świetle traktatu „De(de)formatione et reformatione” Henryka Bitterfelda /507

Rafał Kubicki. Próby reformy konwentu gdańskiego dominikanów na tle reformy innych klasztorów mendykanckich Prus Królewskich w XV wieku /515