Dzieje rodu Zubrów. Wspomnienia z Olch, Szlacheckiego Kąta, Pacykowa i Kotuzowa

W ostatnim ćwierćwieczu ukazało się bardzo dużo wydawnictw wspomnieniowych, opisujących doświadczenia Polaków przesiedlonych po II wojnie światowej na Ziemie Zachodnie z dawnych wschodnich kresów Rzeczypospolitej. Coraz częściej pojawiają się także publikacje mające charakter rodowych genealogii – pisane zarówno przez przedstawicieli tych rodów, jak i zawodowych historyków. Z rzadka jednak mamy do czynienia z publikacjami łączącymi oba te rodzaje pisarstwa. Książkę Romana Zubera bez wątpienia można uznać za udane połączenie pisarstwa wspomnieniowego i monografii rodu (...). Na szczególną uwagę zasługuje fragment poświęcony opisowi życia w Ladzkiem Szlacheckim w okresie dwudziestolecia międzywojennego i II wojny światowej. Ta część utrzymana jest w konwencji wspomnień. Autor przedstawia tu z pewnością wyidealizowany, ale zarazem ciekawy obraz życia rodzinnego, charakteryzującego się atmosferą miłości i ciepła. W ten beztroski świat dzieciństwa z wielką brutalnością wdziera się trudna historia polityczna: czasy okupacji radzieckiej, niemieckiej i znów radzieckiej, czystki etniczne i wreszcie przesiedlenia na Ziemie Zachodnie. Trudno nie oprzeć się wrażeniu, że te dramatyczne wydarzenia dzieją się jakby obok głównego wątku opowieści, czyli opisu losów bliższej i dalszej rodziny. Uważny czytelnik odnajdzie tam jednak wiele – choć może nie wypowiedzianych wprost – ogólniejszych spostrzeżeń, charakteryzujących sytuację Polaków na Kresach Wschodnich (fragment Przedmowy).

Spis treści:

Przedmowa /5

Wprowadzenie /13

Protoplaści rodu /21

Linia wołyńsko-podolska /27

1. Potomkowie Marcina Zubra /33

Zubrowie w Szczeniowie Wielkim /33

Rodzinne spory majątkowe /36

2. Potomkowie Jakuba Zubra /39

Maciej Żubr i Joanna Pasławska /40

Potomkowie Mateusza Żubra /48

3. Starania o potwierdzenie szlachectwa /56

Linia galicyjska /63

1.Potomkowie Stafana Zubra, założyciela linii galicyjskiej /64

2. Wywiedzenie się Zubrów ze szlachectwa /73

3. Kolejne pokolenia Zubrów /78

3.1. Gałąź żółtaniecka /79

Potomkowie Michała Żubra /80

Potomkowie Jakuba Żubra /81

Fakty i domysły o Józefie Wincentym Żubrze /82

Rodzina i potomkowie Felicjana Jana Żubra /87

Potomkowie Jana z Dukli Izajasza Żubra /89

3.2. Gałąź Mikołaja Zubra /99

Potomkowie Marianny Zubrówny /100

Potomkowie Agnieszki Zubrówny /101

Potomkowie Teresy Zubrówny /101

Potomkowie Franciszka Zubra /103

3.3 Zuberowie ze Szlacheckiego Kąta /103

Potomkowie Michała i Antoniny Zuberów /103

Potomkowie Jana Zubera /105

3.4. Pacykowska gałąź Zuberów /108

3.5. Zuberowie z Olch /114

Potomkowie Andrzeja Zubra /116 

Potomkowie Jana Zubera /120

Pierwsze małżeństwo Jana Zubera /120

Kasia z Pacykowa /121

Moja rodzina w Ladzkiem Szlacheckim /122

Okres międzywojenny /126

II wojna światowa /137

Niemcy w Ladzkiem /142

Bastialstwa banderowców /146

Dalsze losy mojego rodzeństwa /149

Zdolności Zubrów /164

Aneks /165