Dzieje Kawalerii Polskiej w okresie dwudziestolecia międzywojennego i II wojny światowej

Autor: Zygmunt Srzednicki

Redakcja: Teresa Kołakowska-Bajtlik, Tadeusz Skoczek

Rok wydania: 2024

Liczba stron: tom I - 732 , tom II - 390 + il.

Okładka: twarda  

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Dwutomowe, bardzo obszerne dzieło „Dzieje kawalerii polskiej w okresie dwudziestolecia międzywojennego i II wojny światowej” Zygmunta Srzednickiego jest owocem fascynacji Autora ułanami oraz wyrazem miłości do Ojczyzny, którą opuścił w latach sześćdziesiątych XX wieku i do której nigdy nie wrócił.

Zygmunt Srzednicki, wnuk powstańca z 1863 roku, urodził się na Syberii, gdzie została zesłana jego rodzina za udział w powstaniu styczniowym. Jako kilkuletnie dziecko wrócił wraz z najbliższymi do kraju po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Jego rodzina aktywnie uczestniczyła w odbudowie kraju po ponad stuletniej niewoli.[...]

Pierwszy tom zawiera drobiazgowe informacje o wkładzie polskiej kawalerii w walkę o utrwalenie niepodległości Polski. Omówione zostały szlaki bojowe wszystkich jednostek, losy bitew i potyczek, liczebność oddziałów oraz zmiany nazw i reorganizacje, postaci dowódców i ich losy… słowem, szeroka panorama polskiej rzeczywistości historycznej z perspektywy kawalerii.

W drugim tomie zamieszczone zostały biogramy kawalerzystów, którzy kierowali poszczególnymi formacjami, a także opisane dalsze ich losy po zakończeniu II wojny światowej. Wielu z nich pozostawało do końca życia na emigracji. Georges Srzednicki, korzystając z dostępnych źródeł, w licznych przypadkach wzbogacał manuskrypt informacjami o wydarzeniach, które rozegrały się po śmierci Autora. Jest to więc w pewnym sensie unikatowa publikacja, być może pomocna potomkom opisywanych postaci, poszukującym informacji o losach przodków.

(opis wydawcy)

Spis treści Tom I:

Wstęp wydawcy /5

Wkład kawalerii w walkę o utrwalenie niepodległości Polski i odzyskanie jej historycznych granic w latach 1918–1921 /7
Wyprawa kijowska /28
Walki odwrotowe z konną armią Budionnego  /34
Walki odwrotowe /39
Bitwa Warszawska  /52
Pościg za armią konną Budionnego na południe od Polesia, zagon na Korosteń  /58
Pościg na północy, walki o Suwalszczyznę, bitwa nad Niemnem, zagon na Białoruś  /62
Zdobycie Wilna, Litwa Środkowa  /67

Organizacja jazdy po zakończeniu działań wojennych od 1918 do końca 1920 roku  /71

Kawaleria Polska w okresie międzywojennym – od 1922 do września 1939  /79
Szkolenie Kadr Oficerów Kawalerii i Artylerii Konnej /94
Sport jeździecki w Kawalerii Polskiej  /99
Doniosłe dla niektórych Pułków Kawalerii i Dywizjonów Artylerii Konnej wydarzenia z okresu międzywojennego /102
Odzyskanie Zaolzia  /105
W przededniu II wojny światowej  /106

Kawaleria Polska w kampanii wrześniowej 1939 roku  /113

Dziedzictwo tradycji kawaleryjskich w sformowanych od 1940 roku zmotoryzowanych pułkach Wojska Polskiego /155

Zaszczytne wyróżnienie Pułków Kawalerii i Jednostek Artylerii Konnej za działalność bojową we wrześniu 1939 roku i w dalszych walkach wojny 1940–1945  /163

Historia formowania Jazdy w Polsce pod zaborami, w okresie pierwszej wojny światowej 1914–1918 /165
Zabór austriacki  /165
Zabór rosyjski /169
Jazda I Polskiego Korpusu na Wschodzie /173
Jazda II Polskiego Korpusu na Wschodzie /177
Jazda III Polskiego Korpusu na Wschodzie /180
Kawaleria 4 Dywizji Strzelców Polskich gen. Lucjana Żeligowskiego na Kubaniu /183
Kawaleria 5 Dywizji Syberyjskiej płk. Waleriana Czumy /185
Zabór pruski  /186

Dzieje polskich pułków Kawalerii od odzyskania niepodległości przez Rzeczpospolitą Polską do jej utraty we wrześniu 1939 roku. Walki wybranych pułków o odzyskanie niepodległości w latach wojny 1940–1945 /187
1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego /187
2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich /200
3 Pułk Szwoleżerów Mazowieckich im. płk. Jana Kozietulskiego /208
1 Pułk Ułanów Krechowieckich im. płk. Bolesława Mościckiego /214
2 Pułk Ułanów Grochowskich im. gen. Józefa Dwernickiego /230
3 Pułk Ułanów Śląskich, zwany początkowo „Dziećmi Warszawy” /239
4 Pułk Ułanów Zaniemeńskich /250
5 Pułk Ułanów Zasławskich /258
6 Pułk Ułanów Kaniowskich /268
Pułk Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego /276
8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego /294
9 Pułk Ułanów Małopolskich /312
10 Pułk Ułanów Litewskich /330
11 Pułk Ułanów Legionowych im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza  /343
12 Pułk Ułanów Podolskich  /353
13 Pułk Ułanów Wileńskich /372
14 Pułk Ułanów Jazłowieckich /385
15 Pułk Ułanów Poznańskich /402
16 Pułk Ułanów Wielkopolskich im. gen. Gustawa Orlicz-Dreszera  /419
17 Pułk Ułanów Wielkopolskich im. Króla Bolesława Chrobrego /432
18 Pułk Ułanów Pomorskich /442
19 Pułk Ułanów Wołyńskich im. gen. Edmunda Różyckiego /448
20 Pułk Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego /461
21 Pułk Ułanów Nadwiślańskich /469
22 Pułk Ułanów Podkarpackich (nieoficjalnie im. Księcia Jeremiego Wiśniowieckiego) /476
23 Pułk Ułanów Grodzieńskich /482
1 Pułk Grodzieńskich Ułanów /482
III Dywizjon 3 Pułku Strzelców Konnych /485
23 Pułk Nadniemeńskich Ułanów /487
Pułk Obrony Wilna alias Jazda rtm. Dąbrowskiego /488
211 Ochotniczy Pułk Ułanów Nadniemeńskich /488
24 Pułk Ułanów im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego /496
25 Pułk Ułanów Wielkopolskich /503
26 Pułk Ułanów im. Hetmana Wielkiego Litewskiego Jana Karola Chodkiewicza /513
27 Pułk Ułanów im. Króla Stefana Batorego /518

Jazda dywizyjna w okresie 1918–1922, Pułki Dragonów, potem Strzelców Konnych /525
Formowanie Armii Polskiej we Francji /526
Formacje Jazdy Dywizyjnej na terenach Polski, od 1919 roku /529
I Dywizjon 1 Pułku Strzelców Konnych  /529
II Dywizjon 1 Pułku Dragonów, następnie 1 Pułku Strzelców Konnych  /532
III Dywizjon 1 Pułku Dragonów, następnie 1 Pułku Strzelców Konnych  /533
IV Dywizjon Wołyński 1 Pułku Dragonów, następnie 1 Pułku Strzelców Konnych /536
I Dywizjon 2 Pułku Strzelców Konnych /537
2 Szwadron 2 Pułku Dragonów, następnie 2 Pułku Strzelców Konnych, nazywany potem 2 Szwadronem „A” 2 Pułku Strzelców Konnych /539
II Dywizjon 2 Pułku Strzelców Konnych /541
III Dywizjon 2 Pułku Strzelców Konnych /543
I Dywizjon 3 Pułku Strzelców Konnych /547
II Dywizjon 3 Pułku Strzelców Konnych /549
III Dywizjon 3 Pułku Strzelców Konnych /550
III Dywizjon „bis” 3 Pułku Strzelców Konnych  /551
IV Dywizjon 3 Pułku Strzelców Konnych  /552
7 i 8 szwadron 3 Pułku Strzelców Konnych  /552
Dywizjon „A” 3 Pułku Strzelców Konnych  /553
Dywizjony 4 Pułku Dragonów Kresowych, następnie 4 Pułku Strzelców Konnych /554
I Dywizjon 4 Pułku Dragonów Kresowych, następnie 4 Pułku Strzelców Konnych /555
II Dywizjon 4 Pułku Dragonów Kresowych, następnie 4 Pułku Strzelców Konnych /557
III Dywizjon 4 Pułku Dragonów Kresowych, następnie 4 Pułku Strzelców Konnych /560
IV Dywizjon 4 Pułku Strzelców Konnych /562
V Dywizjon Syberyjski 4 Pułku Strzelców Konnych /565
I Dywizjon 5 Pułku Strzelców Konnych /566
5 i 6 szwadron 5 Pułku Strzelców Konnych /568

Genealogia Pułków Strzelców Konnych w latach 1918–1923/1924  /569
1 Pułk Strzelców Konnych (uprzednio, od czerwca do 1 października 1919 roku, 1 Pułk Dragonów) /571
2 Pułk Strzelców Konnych /572
3 Pułk Strzelców Konnych /574
4 Pułk Strzelców Konnych /575
5 Pułk Strzelców Konnych /577
6 Pułk Strzelców Konnych /578
7 Pułk Strzelców Konnych /579
8 Pułk Strzelców Konnych /580
9 Pułk Strzelców Konnych  /581
10 Pułk Strzelców Konnych /581

Pułki Strzelców Konnych jako kawaleria liniowa, od 1923 do października 1939 /583
1 Pułk Strzelców Konnych – nieoficjalnie im. Wielkiego Cesarza Napoleona I  /583
2 Pułk Strzelców Konnych /585
3 Pułk Strzelców Konnych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego /589
4 Pułk Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej /592
5 Pułk Strzelców Konnych /597
6 Pułk Strzelców Konnych im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego /599
7 Pułk Strzelców Konnych Wielkopolskich /604
8 Pułk Strzelców Konnych /607
9 Pułk Strzelców Konnych im. gen. Kazimierza Pułaskiego /611
10 Pułk Strzelców Konnych /.615
Tatarski Pułk Ułanów im. płk. Mustafy Achmatowicza  /621

Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza w kampanii wrześniowej 1939 roku /639
1 Pułk Kawalerii KOP „Feliks”  /640
Przebieg wydarzeń dla pozostałych Dywizjonów i Szwadronów konnych KOP  /645

Pułk Ułanów Karpackich w działaniach bojowych lat 1940–1945  /649

Działalność formacji kawaleryjskich, początkowo Związku Walki Zbrojnej, potem Armii Krajowej, na terenach okupowanych przez Niemcy i Sowiety /657

Zarys dziejów polskiej Artylerii Konnej, od jej zarania do dni walki o utrzymanie niepodległości Rzeczypospolitej, we wrześniu 1939 /665
Formowanie pierwszych jednostek artyleryjskich pod zaborami, w okresie I wojny światowej /665
Zabór austriacki /665
Zabór rosyjski /665

• I Polski Korpus na wschodzie /665
• II Polski Korpus na wschodzie  /666
• III Polski Korpus na Wschodzie /667

Artyleria Konna w wojskach niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej, od listopada 1918 do października 1939 roku /668
1 Dywizjon Artylerii Konnej im. gen. Józefa Bema /.673
2 Dywizjon Artylerii Konnej im. gen. Józefa Sowińskiego /674
3 Dywizjon Artylerii Konnej im. płk. Włodzimierza Potockiego /679
4 Dywizjon Artylerii Konnej /683
5 Dywizjon Artylerii Konnej /689
6 Dywizjon Artylerii Konnej im. gen. Romana Sołtyka /693
7 Dywizjon Artylerii Konnej Wielkopolski /697
8 DAK, przemianowany z dniem 1 czerwca 1921 na 9 Dywizjon Artylerii Konnej  /705
9 DAK, przemianowany z dniem 1 czerwca 1921 na 8 DAK, a w 1927, ostatecznie, na 14 Dywizjon Artylerii Konnej  /710
10 Dywizjon Artylerii Konnej  /714
11 Dywizjon Artylerii Konnej  /715
12 Dywizjon Artylerii Konnej  /718
13 Dywizjon Artylerii Konnej  /719

Jednostki bojowe noszące nazwę Artylerii Konnej, sformowane poza granicami Rzeczypospolitej, po utracie jej niepodległości w 1939 roku  /723

• Karpacki Dywizjon Artylerii Konnej /723
• 7 Pułk Artylerii Konnej /725

Spis treści Tomu II:

Dowódcy broni jezdnych, Kawalerii i Artylerii Konnej w niepodległej Polsce /5

I. Generałowie
A. Dowodzący wielkimi jednostkami Kawalerii Polskiej w okresie wojen 1918–1920, którzy przeszli do wojsk polskich mając stopień generałów z armii zaborczych,
zostali zweryfikowani w tej randze, względnie uzyskali awans na generałów za działalność bojową do 1921 roku /5
a) Generałowie broni  /5
b) Generałowie dywizji /7
c) Generałowie brygady /15
B. Awansowani na generałów w okresie międzywojennym, od roku 1921 do października 1939 /19
a) Generałowie broni  /19
b) Generałowie dywizji  /21
c) Generałowie brygady  /26
C. Awansowani na generałów po październiku 1939, przez Naczelne Dowództwo Wojsk Polskich na Zachodzie, względnie przez Rząd RP w Londynie  /43
a) Generałowie dywizji  /43
b) Generałowie brygady  /47

II. Brygadierzy

A. Dowodzący Brygadami Jazdy Polskiej w okresie wojen 1918–1920  /71
B. Dowodzący Brygadami Kawalerii Polskiej w okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej  /82

• Pełniący obowiązki dowódców, względnie dowódcy sformowanych dorywczo Brygad Kawalerii  /87

C. Dowodzący Brygadami Pancernymi (względnie zastępcy dowódcy Dywizji Pancernych) na Zachodzie, w okresie 1940–1947, w dalszym przebiegu II wojny światowej /97
D. Dowódcy Brygad Kawalerii Armii Krajowej na terenach Polski, pod okupacją niemiecką i sowiecką  /101

Szefowie Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych, od końca 1919 do końca września 1939 roku /105

Zastępcy szefów Departamentu Kawalerii /107

Sławni kawalerzyści z okresu I wojny światowej – organizatorzy Pułków Kawalerii i zagończycy /109

Oficerowie sztabowi i wyżsi Kawalerii Polskiej /121
I. Od zarania niepodległości Rzeczypospolitej w 1918 do jej utraty we wrześniu 1939 roku  /121
A. Pułkownicy /121

• Pułkownicy tytularni lub wyłącznie z prawem do tytułu /187

B. Podpułkownicy /190
C. Majorowie  /257

Oficerowie cudzoziemscy lub cudzoziemskiego pochodzenia w Kawalerii Polskiej /371

Wykaz skrótów  /387