Dzieje Kamienia Pomorskiego. Tom I. Do 1945 roku

Redakcja: Radosław Gaziński  

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 608

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Poznanie przeszłości własnej „małej ojczyzny” to nie tylko hasło, to realna potrzeba ludzi myślących, odczuwających więzi z tym, co minione, miejscem i ludźmi, kultywowaniem pamięci o nich. (…) Monografia dziejów Kamienia Pomorskiego jest niezwykle interesującym dziełem, wypełnia odczuwalną lukę w polskiej historiografii. (…) Tom został przygotowany przez grono wybitnych znawców dziejów Pomorza.

(z recenzji dra hab. Dariusza Główki, prof. IAE PAN)

Oddajemy w Państwa ręce pierwszy tom Dziejów Kamienia Pomorskiego kończący się na 1945 roku. Autorzy w przekazywanej Państwu monografii nie zajmowali się wyłącznie samym miastem, ale całym kamieńskim ośrodkiem osadniczym obejmującym miasto, osiedle katedralne oraz trzy wiki: miejski, katedralny i tzw. urzędowy. (…) Monografia zawiera bogaty, najczęściej niepublikowany materiał ilustracyjny i została napisana na podstawie wielu źródeł archiwalnych, zebranych przez autorów podczas kwerend w archiwach polskich i niemieckich. Źródła archiwalne uzupełnia bogata literatura przedmiotu zebrana w zamykającej pracę bibliografii. (…)
W imieniu zespołu autorskiego życzę Państwu przyjemnej i pouczającej lektury oraz chwili skupienia i zadumy nad dziejami Państwa małej ojczyzny.

(ze Wstępu prof. dra hab. Radosława Gazińskiego)

Spis treści:

Wstęp  /9

Rozdział 1. Zanim Kamień zbudowano (Marian Rębkowski)   /11
1.1. Środowisko naturalne i jego przemiany  /12
1.2. Osadnictwo pradziejowe  /15

Rozdział 2. Kamień we wczesnym średniowieczu (Marian Rębkowski)  /25
2.1. Źródła do poznania najdawniejszej przeszłości Kamienia  /25
2.2. Powstanie Kamienia  /28
2.3. Okres świetności  /45
2.3.1. Siedziba książąt pomorskich  /45
2.3.2. Centrum religijne Pomorza  /54
2.3.3. Miasto książęce  /67

Rozdział 3. Kamień Pomorski w średniowieczu (1274–ok. 1523) (Rafał Simiński)  /75
3.1. Przestrzeń miejska  /75
3.2. Zaludnienie, społeczeństwo miasta  /84
3.2.1. Ludność miasta i jej pochodzenie  /84
3.2.2. Struktura społeczna  /95
3.3. Ustrój, władze miejskie  /97
3.3.1. Przywileje miasta  /97
3.3.2. Okoliczności wydania dokumentu lokacyjnego i jego treść  /102
3.3.3. Władze miasta  /109
3.4. Kościół i opieka nad ubogimi  /131
3.5. Klasztor dominikanów  /144
3.5.1. Początki funkcjonowania klasztoru  /144
3.5.2. Podstawy ekonomiczne  /146
3.5.3. Funkcjonowanie klasztoru w strukturach zakonu i skład osobowy konwentu  /155
3.6. Gospodarka  /165
3.6.1. Rolnictwo i rybołówstwo  /165
3.6.2. Rzemiosło  /174
3.6.3. Handel  /180
3.7. Aspekty średniowiecznej codzienności  /183
3.7.1. Znaczenie polityczne miasta  /183
3.7.2. Mieszczanie wobec wizyt w mieście biskupów i książąt  /187
3.7.3. Spory i klęski żywiołowe /189

Rozdział 4. Kamień Pomorski w czasach nowożytnych (ok. 1523–1806) (Radosław Gaziński)  /197
4.1. Czasy książęce (ok. 1523–1637/1648)  /197
4.1.1. Przestrzeń miejska  /197
4.1.2. Zaludnienie, społeczeństwo miasta  /200
4.1.2.1. Ludność miasta /200
4.1.2.2. Struktura społeczna  /202
4.1.3. Ustrój, władze miejskie, finanse  /203
4.1.4. Kościół (Radosław Pawlik)  /206
4.1.5. Opieka nad ubogimi, szpitale, zdrowie  /220
4.1.6. Gospodarka  /222
4.1.6.1. Rolnictwo i rybołówstwo  /222
4.1.6.2. Rzemiosło  /225
4.1.6.3. Handel  /230
4.1.7. Życie codzienne i wydarzenia niezwykłe  /235
4.1.8. Wojna trzydziestoletnia  /240
4.2. Pod zarządem Szwecji (1648/1653–1676/1679)  /249
4.2.1. Przestrzeń miejska  /249
4.2.2. Sytuacja ekonomiczna i demograficzna  /251
4.2.3. Ustrój, władze miejskie, finanse  /252
4.2.4. Próby reformy życia gospodarczego  /254
4.3. W państwie brandenbursko-pruskim (1676/1679–1805)  /255
4.3.1. Okoliczności przejęcia miasta przez Brandenburgię  /255
4.3.2. Przestrzeń miejska  /259
4.3.3. Zaludnienie, społeczeństwo miasta  /264
4.3.3.1. Ludność miasta  /264
4.3.3.2. Struktura społeczna  /266
4.3.4. Ustrój, władze miejskie, finanse, administracja państwowa  /267
4.3.5. Kościół (Radosław Pawlik)  /279
4.3.6. Opieka nad ubogimi, szpitale, zdrowie  /287
4.3.7. Gospodarka  /292
4.3.7.1. Rolnictwo i rybołówstwo  /292
4.3.7.2. Rzemiosło  /295
4.3.7.3. Handel  /299
4.3.8. Szkoła miejska  /306
4.3.9. Życie codzienne i wydarzenia niezwykłe  /308

Rozdział 5. Kamień Pomorski w czasach najnowszych (1808–1945) (Paweł Gut)  /315
5.1. Przestrzeń miejska  /315
5.2. Społeczeństwo  /338
5.2.1. Demografia  /338
5.2.2. Struktury społeczne  /341
5.3. Ustrój  /344
5.3.1. Administracja miejska i finanse  /344
5.3.2. Administracja powiatowa, sądowa i inne instytucje publiczne  /370
5.4. Kościół  /376
5.5. Gospodarka  /384
5.5.1. Rolnictwo, rybołówstwo, leśnictwo, łowiectwo  /384
5.5.2. Rzemiosło  /389
5.5.3. Przemysł  /396
5.5.4. Handel  /400
5.5.5. Komunikacja i transport  /406
5.5.5.1. Komunikacja i transport lądowy  /406
5.5.5.2. Komunikacja i transport wodny  /410
5.6. Oświata  /417
5.6.1. Szkolnictwo powszechne  /417
5.6.2. Szkolnictwo zawodowe  /425
5.6.3. Seminarium nauczycielskie  /427
5.7. Opieka społeczna, zdrowie  /431
5.8. Uzdrowisko  /439
5.9. Kultura, sport, turystyka  /441
5.10. Barwy codzienności  /447
5.10.1. Działalność społeczna i polityczna  /447
5.10.2. Życie codzienne  /455
5.11. Lata II wojny światowej i zdobycie miasta przez Armię Czerwoną 5 marca 1945 roku  /460

Rozdział 6. Kapituła, osiedle katedralne i wik kapitulny (1175/1176–1810) (Radosław Pawlik)  /463
6.1. Przestrzeń  /463
6.1.1. Osiedle katedralne  /463
6.1.2. Wik kapitulny  /491
6.2. Ludność  /496
6.2.1. Mieszkańcy osiedla katedralnego  /496
6.2.2. Ludność wiku kapitulnego  /499
6.3. Ustrój, organizacja wewnętrzna i funkcje kapituły  /502
6.3.1. Fundacja kapituły  /502
6.3.2. Statuty  /503
6.3.3. Struktura wewnętrzna  /506
6.3.3.1. Droga do kapituły  /506
6.3.3.2. Prebendy. Liczba i typy  /510
6.3.3.3. Godności kapitulne – prałatury  /513
6.3.3.4. Urzędnicy kapituły  /517
6.3.4. Rezydencja  /520
6.3.5. Posiedzenia kapituły  /522
6.3.6. Funkcje kapituły  /524
6.3.6.1. Służba Boża w katedrze  /524
6.3.6.1.1. Okres przedreformacyjny  /524
6.3.6.1.2. Od reformacji do kasacji kapituły  /526
6.3.6.2. Udział w zarządzie diecezją  /531
6.4. Opieka nad ubogimi  /539
6.4.1. Pomoc biednym  /539
6.4.2. Przytułek św. Jana  /540
6.4.3. Fundacja dla panien szlacheckich  /543
6.5. Szkoła katedralna  /547 
6.5.1. Okres przedreformacyjny  /547
6.5.2. Od reformacji do kasacji kapituły  /550
6.6. Gospodarka  /559
6.6.1. Rolnictwo  /559
6.6.2. Rzemiosło  /564
6.6.3. Handel  /567
6.7. Wybrane aspekty życia codziennego  /568

Bibliografia  /577
Spis ilustracji  /601
Autorzy  /607