Dynastia Piastów mazowieckich. Studia nad dziejami politycznymi Mazowsza, inytytulacją i genealogią książąt

Autor: Janusz Grabowski

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 778

Okładka: miękka

Format: 15,5 cm x 23,00 cm

W 2016 r. minęła 490 rocznica wygaśnięcia w linii męskiej Piastów mazowieckich. 10 III 1526 r. w Warszawie zmarł w wieku 24 lat Janusz III, syn Konrada III Rudego, ostatni książę piastowski, władający ziemią czeską, warszawską, ciechanowską, zakroczymską, wiską, wyszogrodzką, nurską, łomżyńską i różańską. Od połowy XIII w. do 1526 r. na Mazowszu książęcym panowało wielu przedstawicieli tej gałęzi Piastów, potomków Konrada I Mazowieckiego. Wśród książąt było wielu wyróżniających się władców, m.in.: Siemowit III Trojdenowic, jego synowie Janusz I i Siemowit IV oraz prawnuk Bolesław IV. Niektórzy z nich pretendowali do objęcia tronu w Polsce. Ważną rolę w kontaktach z sąsiadami odegrały córki książąt mazowieckich, zwłaszcza Cymbarka Siemowitówna, matka cesarza Fryderyka III Habsburga. Opracowanie poświęcone dynastii Piastów mazowieckich (poł. XIII-1526 r.) stanowi ważny wkład w badania dotyczące dziejów politycznych Mazowsza i podziałów terytorialnych tej dzielnicy. Omawia również szczegółowo zagadnienia dotyczące imiennictwa i tytulatury książąt oraz prezentuje najnowsze ustalenia dotyczące genealogii Piastów mazowieckich. Cennym dopełnieniem pracy jest aneks źródłowy, który zawiera edycję różnych dokumentów i rękopisów, dotyczących dziejów dynastii i działalności książąt mazowieckich.

Spis treści:

Wprowadzenie /11

Cel i zakres pracy /12

Stan badań /14

Baza źródłowa /22

Rozdział I. Dzieje polityczne Mazowsza (połowa XIII w.–1526 r.) /33

Dzieje Mazowsza w latach 1248–1381 /35

Dzieje Mazowsze Zachodniego w latach 1381–1462  /99

Dzieje Mazowsza Wschodniego w latach 1381–1471 /142

Dzieje Mazowsza w latach 1471–1526 /176

Rozdział II. Intytulacja książąt mazowieckich (XIII–XVI w.)  /213

Stan badań nad intytulacją  /214

Treść intytulacji  /222

Imię wystawcy  /225

Imiennictwo Piastów mazowieckich /226

Tytuły, określenia i epitety władców mazowieckich  /248

Formuła Dei gracia   /265

Tytulatura książąt mazowieckich (XIII–XVI w.)  /268

Tytulatura książąt mazowieckich w latach 1248–1381  /268

Siemowit I /268

Perejasława /270

Konrad II  /271

Bolesław II  /272

Siemowit II  /275

Trojden I /278

Wacław /280

Bolesław III /282

Bolesław Jerzy II  /284

Kazimierz I  /286

Siemowit III /288

Henryk /297

Tytulatura książąt Mazowsza Zachodniego w latach 1374/81–1462 /298

Siemowit IV /298

Synowie niedzielni Siemowita IV  /319

Aleksandra, żona Siemowita IV /320

Siemowit V  /321

Aleksander  /326

Kazimierz II /328

Trojden II /331

Włodzisław I  /331

Anna, żona Włodzisława I  /336

Siemowit VI i Włodzisław II  /338

Siemowit VI  /340

Włodzisław II /341

Katarzyna, córka Siemowita IV, żona Michała Bolesława  /342

Tytulatura książąt Mazowsza Wschodniego w latach 1374-1526  /345

Janusz I /345

Janusz, syn Janusza I  /355

Bolesław, syn Janusza I  /356

Bolesław IV   /359

Anna, żona Bolesława Januszowica  /359

Barbara, żona Bolesława IV  /361

Synowie niedzielni Bolesława IV  /363

Konrad III Rudy  /366

Kazimierz III  /370

Bolesław V  /374

Janusz II  /379

Anna, żona Konrada III   /382

Stanisław i Janusz III    /384

Stanisław Konradowic  /385

Janusz III /386

Anna, córka Konrada III  /387

Tytulatura książęca a lista świadków  /391

Tytulatura mazowiecka na dokumentach i na pieczęciach królewskich /402 Podsumowanie /408

Rozdział III. Genealogia Piastów Mazowieckich  /413

Uzupełnienia i rozważania na marginesie Rodowodu Piastów mazowieckich Kazimierza Jasińskiego /415

Stan badań do 1997 r.  /415

Wkład Kazimierza Jasińskiego w badania nad genealogią Piastów mazowieckich /418

Stan badań po 1997 r.  /422

Podstawa źródłowa i konstrukcja opracowania  /424

Rodowód pierwszych Piastów. Uwagi i uzupełnienia  /431

Kazimierz II (Sprawiedliwy)  /431

Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich /432

Konrad I /432

Bolesław I  /433

Rodowód Piastów mazowieckich   /435

Konrad II  /435

Siemowit II  /435

Trojden I /437

Wacław /438

Bolesław III /441

Bolesław Jerzy II   /442

Siemowit III  /443

Kazimierz I  /444

Janusz I Stary /450

Siemowit IV /451

N. syn Siemowita III [Stanisław Siemowit]  /451

Henryk  /453

Janusz Januszowic  /454

Bolesław Januszowic  /456

Konrad Januszowic /461

Siemowit V  /462

Jadwiga /464

Eufemia /465

Kazimierz II  /466

Włodzisław I  /467

Maria  /473

Małgorzata  /474

Włodzisław II  /476

Konrad, syn Bolesława Januszowica  /477

Bolesław IV  /479

Janusz Bolesławowic [I]   /479

Konrad III Rudy  /479

Kazimierz III  /487

Bolesław V  /488

Janusz II  /493

Stanisław /493

N. (Wojciech?), syn Konrada III Rudego  /495

Hieronim (Jarosz)  /496

N. (córka Konrada III?)  /501

Zofia /501

Anna /502

Stanisław /506

Janusz III  /507

Sylwetki Piastów mazowieckich  /509

Aneksy

Aneks I. Dokumenty i zapiski źródłowe   /533

Aneks II. Katalog tytulatury książąt mazowieckich (poł. XIII w –1526 r.) /591

Aneks III. Tytulatura na dokumentach książąt mazowieckich i w legendzie na pieczęciach większych  /603

Aneks IV. Związki małżeńskie Piastów i Piastówien mazowieckich z rodami europejskim  /605

Aneks V. Data zgonu oraz miejsca pochówków Piastów mazowieckich  /607

Aneks VI. Spis chronologiczny władców mazowieckich z uwzględnieniem ich władztwa terytorialnego  /613

Wykaz skrótów  /619

Bibliografia /623

Summary  /667

Indeks osób i miejscowości  /671

Spis ilustracji  /721