Drogi do niepodległości narodów Europy Wschodniej 1914 - 1921

Redakcja: Dorota Michaluk 

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 454

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Uwaga! Nieznaczne przetarcie i zagięcie na okładce

Publikacja wydana wspólnie z Archiwum Głównym Akt Dawnych.

Druga połowa XIX wieku była widownią wielu procesów społecznych i narodowościowych zachodzących na ziemiach Europy Wschodniej. Ich intensyfikacja nastąpiła u schyłku Wielkiej Wojny, gdy jasne się stało, że powrót do poprzedniego ładu ustrojowego nie jest już możliwy. Do głosu dochodzić zaczęli socjaliści, domagający się demokratyzacji życia publicznego, ustanowienia reppublikańskiej formy rządów, zagwarantowania potrzeb socjalnych. Wielu z nich zaangażowanych było jednocześnie w życie narodowe, które w zależności od czynników zewnętrznych rozwijało się w różnym tempie na terenie Cesarstwa Rosjskiego i w Autro-Węgrzech już od xIX wieku. Narody nierosyjskie w państwie Romanowów zabiegały o prawa kulturalne i oświatowe: od 1905 roku wysuwano postulaty autonomii Litwy i Białorusi. Zwiększenia udziału w życiu politycznym domagali się słowiańscy mieszkańcy państwa Habsburgów. Owe narodowe potrzeby uaktywniały się już przed wojną i stały się jedną z przyczyn jej wybuchu. Jednak kolejne cztery wojenne lata spowodowały narastanie tendencji separatystycznych i przyspieszenie rozpadu wieloetnicznych monarchii. W ich miejsce podjęto próby tworzenia państw narodowych...

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Dorota Michaluk - Wstęp  /9

Mariusz Wołos, Krzysztof Kloc - Fenomen polskiej niepodległości w 1918 roku. Szczęśliwy zbieg okoliczności czy efekt skutecznego dążenia Polaków do odzyskania własnego państwa?  /13

Janusz Mierzwa - Wkład Galicji w niepodległość Polski  /25

Alicja Nowak - Społeczeństwo polskie w raportach wywiadu Austro-Węgier 1915-1918  /39

Grzegorz Zackiewicz - Wątki rosyjskie w drukach ulotnych polskich niepodległościowych socjalistów z lat 1914-1921 /59

Norbert D. Tomaszewski - Droga do niepodległości Polski w pamiętnikach Józefa Włodka i w innych niepublikowanych źródłach ze zbiorów Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu  /83

Jewgienija Nazarowa - Problem narodowy jako czynnik rozpadu Imperium Rosyjskiego. Łotwa i Estonia na drodze do niepodległości w latach 1914-1917  /101

Tatjana Kuznecova - Wewnętrzne przesłanki utworzenia państwa łotewskiego: "rosyjskość" w życiu Łotyszy na przełomie XIX-XX wieku  /125

Rimantas Miknys - Sprawa państwowości Litwy wobec rewolucji w Rosji w 1917 roku  /137

Tomasz Błaszczak - Wewnętrzne i zewnętrzne determinanty litewskiej niepodległości w latach 1917-1923  /163

Dorota Michaluk - Proklamacja niepodległości Białorusi 25 marca 1918 roku. Czynniki wewnętrzne i zewnętrzne  /181

Dariusz Tarasiuk - Problematyka narodowa na łamach czasopisma "Biełaruski Szlach" z 1918 roku /211

Andrej Czarniakiewicz - Struktura i funkcjonowanie instytucji kurierów dyplomatycznych rządów Białoruskiej Republiki Ludowej w latach 1918-1919 / 221

Andrej Bucza - Marzenie o uznaniu. Współpraca pomiędzy Białoruską Republiką Ludową i Czechosłowacją w latach 1918-1921 /237

Walancina Miatlickaja - Homelszczyzna i białoruski ruch narodowy w latach 1917-1920. Wydarzenia i osoby  /253

Piotr Cichoracki - Wojsko Polskie a ludność cywilna na zapleczu północnego odcinka Frontu Wschodniego w latach 1919-1920  /273

Mikalai Miazga - Problem państwowości białoruskiej w polityce Rosji Radzieckiej podczas wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919-1920  /287

Roman Wysocki - Wielka Wojna a naród. Ukraińcy na drodze do proklamacji niepodległości w 1918 roku  /313

Michał Klimecki - Dramat narodu. Uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne ukraińskiej niepodległości 1918-1921 /331

Ałła Kyrydon - Władza i Cerkiew prawosławna w czasie rewolucji ukraińskiej. Kwestia współdziałania (lata 1917-1919)  /353

Maciej Krotofil - Organizacja polskich i ukraińskich sił zbrojnych w latach 1917-1921: podobieństwa i różnice z perspektywy stu lat  /369

Mariusz Korzeniowski - Ukraińska droga do niepodległości w świetle publikacji "Dziennika Kijowskiego" z lat 1917-1918  /389

Serhiy Troyan, Ałła Kyrydon - W poszukiwaniu porozumienia ukraińsko-polskiego: realizacja projektów państwowych po Wielkiej Wojnie w świetle koncepcji Jana Stanisława Łosia  /405

Anna Wardzińska - W walce o równouprawnienie. Kwestia żydowska w publicystyce Teofila Merunowicza  /421

Noty o autorach /449