Dramaturgia praktyczna. Polska sztuka aktorska XIX wieku w piśmiennictwie teatralnym swej epoki

Autor: Dariusz Kosiński

Rok wydania: 2005

Liczba stron: 407

Okładka: miękka

Format: 16,00 cm x 23,00 cm

Uwagi - okładka z przetarciami, brzegi stron zabrudzone

Termin Dramaturgia praktyczna, zapożyczony od Emila Derynga, oznacza zbiór praktycznych zasad i rad przydatnych w rozwiązywaniu codziennych problemów pracy aktorskiej. Kosiński podejmuje próbę zrekonstruowania ogólnych reguł kształtujących obraz polskiego aktorstwa w XIX wieku. Przedmiotem analizy są świadectwa pisane epoki – przede wszystkim recenzje oraz podręczniki sztuki aktorskiej pochodzące z trzech wówczas najważniejszych ośrodków polskiego życia kulturalnego – Warszawy, Krakowa i Lwowa. Zachowując układ diachroniczny, praca przedstawia w sześciu częściach dziewiętnastowieczne sądy na temat przebiegu procesu pracy nad rolą, począwszy od wymagań związanych z predyspozycjami do wykonywania zawodu, a na sposobach scenicznego użycia głosu, mimiki, charakteryzacji, kostiumu kończąc. Plastyczny język Autora, anegdotyczny ton narracji oraz stare fotografie aktorów – sław tamtej epoki – sprawiają, że publikacja Kosińskiego jest lekturą nie tylko dla teatrologów, lecz wszystkich pragnących zagłębić się w klimat ówczesnego barwnego świata artystycznego. Książka stanowi kontynuację poszukiwań badawczych, których filozoficzne podstawy zostały sformułowane w pozycji z 2003 roku „Sztuka aktorska w polskim piśmiennictwie teatralnym XIX wieku” – główne problemy. Autor konsekwentnie pozostaje w kręgu światopoglądu teatralnego epoki, która go fascynuje, widząc w sztuce aktorskiej XIX wieku odrębną „wielką konwencję”.

Spis treści:

Uwagi wstępne /9

Część I

Wymagania podstawowe /17

Rozdział I

Warunki powierzchowności /19

Uroda jako wabik  /24

Urok i wdzięk /27

Wyobrażanie siły /29

Zwierciadło duszy i lampa oblicza /33

Wiek /34

Rozdział II

Głos /37

Rozdział III

Cechy osobowości /42

Talent /42

Między wrażliwością, intuicją a temperamentem /47

Inteligencja /54

Walory towarzyskie /57

Część II

Praca nad sobą /63

Rozdział I

Talent i praca /65

Rozdział II

Obserwacja /76

Naśladowanie dobrych wzorów /78

Rozdział III

Wykształcenie /87

Szalbierze-nieucy i balast wiedzy /87

"Program kształcenia" /91

Szkoła /96

Na scenie /101

Część III

Repertuar aktorski /109

Rozdział I

Specjalizacja i wszechstronność /110

Do wszystkiego - do niczego /110

Tekst repertuaru /117

Wielkość w rozmaitości /119

Rozdział II

Jakie role  /124

Arcydzieła czy szkice /125

Role łatwe - role trudne /130

Rozdział III

Emploi /135

Definicje, geneza /135

Podział i hierarchia /138

Kochankowie /145

"Naiwne" /156

Role salonowe /165

Charakterystyczni /171

Część IV

Praca nad rolą /181

Etapy procesu - model wzorcowy /181

Analiza roli /184

Analiza postaci /187

Faza kreacyjna - zdobycie idei postaci /191

Szczegóły /197

Uczenie się tekstu /202

Próby /204

Gra - dopracowywanie na scenie /210

Warunki pracy nad rolą /215

Część V

Środki wyrazu /219

Wymowa sceniczna /221

Czystość i poprawność /221

Dobra dykcja i słyszalność /225

Źródło dobrej wymowy /227

Słowo żywe, czyli o sile modulacji /229

Głos naturalny, głos średni /235

W walce z "jednotonnością" /240

Stopniowanie /242

Akcent logiczny i uczuciowy /246

Tempo /249

Muzyka i sens, czyli jak deklamować wiersze /251

Zasady szczegółowe /255

Rozdział II

Mimika /260

W poszukiwaniu definicji /261

W poszukiwaniu źródła /263

Mimika "słowna" /267

Emancypacja mimiki /270

Od kodu do indywidualnego poczucia /275

Walory podstawowe /281

Umiar /285

Mimika twarzy /288

Oczy /289

Estetyka gestu, ruchu i pozy /292

Specyficzne zalety i wady poruszeń /296

Rozdział III

Charakterystyka i kostium /299

"Łatwy realizm zewnętrznej charakterystyki" /299

Pierwsze wrażenie /302

Uzewnętrznienie wewnętrznego /308

Nie zacierać i nie szpecić /310

Kostium /312

Część VI

Patrząc z widowni /315

Rozdział I

Uczucie sceniczne /317

Siła sugestywna /317

Zapał /319

Serdeczne odczucie /325

Rozdział II

Między wyrazistością a subtelnością /329

Nic do ukrycia /330

Zagrożenie manierą /335

Cieniowanie /337

Rozdział II

Szlachetne umiarkowanie /348

Wróg numer jeden /349

Stosowny szafunek /352

Hamulec i tłumik /356

Gra na efekt /360

Nie taki efekt straszny /364

Krakowska szkoła "gry skoncentrowanej" /371

Zamiast zakończenia /387

Bibliografia /391

Wykaz ilustracji /399

Indeks osobowy /401