Dolny Śląsk Monografia historyczna

Redakcja: Wojciech Wrzesiński

Rok wydania: 2009

Liczba stron: 915

Okładka: twarda

Format: 17,5 cm x 24,5 cm

DOLNY ŚLĄSK. MONOGRAFIA HISTORYCZNA jest pierwszą kompletną historią regionu, który w przybliżeniu swoimi granicami obejmuje dzisiejsze województwo dolnośląskie. Nie jest to jednak statyczna opowieść o dziejach terytorium wykreślonego na mapie administracyjnej - głównymi bohaterami książki są Dolnoślązacy. Autorzy publikacji dążyli przede wszystkim do ukazania dynamicznego charakteru zjawisk, które decydowały o wyodrębnianiu się Dolnego Śląska z szerszych wspólnot - politycznych, gospodarczych, kulturowych... Książka została napisana z myślą o tych mieszkańcach regionu, którzy pragną w pełni korzystać z otaczającego ich dziedzictwa kulturowego. Może jednak z powodzeniem służyć także tym wszystkim, którzy chcieliby poznać i zrozumieć specyfikę dolnośląskiej tożsamości. Dzieło swe powstanie zawdzięcza trosce profesora Wojciecha Wrzesińskiego, wieloletniego dyrektora Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego. Poszczególne rozdziały przygotowali pod jego redakcją pracownicy tegoż Instytutu. Dolnoślązacy, piszący o Dolnoślązakach…

Spis treści:

Wojciech Wrzesiński - Wstęp  /9

CZĘŚĆ I. Kształtowanie się regionu (do 1526 roku) (W. Mrozowicz, S. Rosik, M.L. Wójcik )

I.  Najdawniejsze dzieje Dolnego Śląska (do roku 1138) - S. Rosik /15

U źródeł regionalnej tożsamości: krajobraz i ludy a nazwa Dolnego Śląska  /15

Dziedzictwo pradziejów  ./17

Ziemie Dolnego Śląska w dobie plemiennej  /24

Przynależność państwowa ziem dolnośląskich we wczesnym średniowieczu  /33

Duchowe oblicze krainy - między pogaństwem a chrześcijaństwem  /37

Polityczne i militarne znaczenie krainy w państwie Piastów (do 1138 roku)  /42

Przeminął świat Ślężan i Dziadoszan  /49

Pół drogi: już Śląsk, jeszcze nie Dolny  /53

II. Dolny Śląsk w latach 1138-1326  - M. L. Wójcik  /55

Dzieje polityczne  /55

Gospodarka i społeczeństwo w dobie przemian  /73

Dzieje Kościoła i życie religijne   /84

III. Dolny Śląsk w latach 1327-1526  - W. Mrozowicz  /105

Dzieje polityczno-społeczne  /105

Życie wewnętrzne i ustrój Dolnego Śląska  /126

Kultura umysłowa i artystyczna Dolnego Śląska  /134

Źródła    /142

Ilustracje  /163

CZĘŚĆ II. Dolny Śląsk w latach 1526-1805 ( M. Goliński, L. Harc, J. Maroń, P. Wiszewski)

I. Ludzie, przyroda i gospodarka na Dolnym Śląsku (1526-1618) - M. Goliński  /189

"Niebezpieczeństwo tureckie" i liczby, potencjał społeczności dolnośląskiej  /189

Osadnictwo i ekologia  /198

Pytanie o miejsce Dolnego Śląska na gospodarczej mapie Europy  /207

II. Dolny Śląsk w czasach habsburskich i pruskich - J. Maroń  /226

Czasy Habsburgów  /226

Czasy pruskie  /240

III. Nowożytne dzieje chrześcijaństwa na Dolnym Śląsku (1526-1806) - P. Wiszewski  /261

Reforma  /261

Kościół rzymski w dobie ekspansji reformy  /268

Wyznania reformowane w dobie rozkwitu  /272

Rekatolizacja  /281

IV. Dolnoślązacy w szkole, bibliotece, teatrze... czasów nowożytnych L. Harc  /296

Szkolnictwo i nauka  /296

Kultura i sztuka  /316

Źródła  /337

Ilustracje  /351

CZĘŚĆ III. Dolny Śląsk w latach 1806-1918 (T. Kulak)

I. W dobie wojen napoleońskich 1806-1815  /377

Działania wojsk napoleońskich na Śląsku 1806-1808  /377

Reformy Steina-Hardenberga  /381

Dolny Śląsk w okresie pruskiej wojny wyzwoleńczej  /388

Ziemia śląska w postanowieniach kongresu wiedeńskiego  /391

II. Dolny Śląsk w latach 1815-1870  /393

W nowym układzie administracyjnym  /393

Problemy demograficzne i narodowościowe Dolnego Śląska  /398

Problemy gospodarczej rejencji wrocławskiej i legnickiej  /402

Społeczno-polityczne uwarunkowania wydarzeń Wiosny Ludów  /408

Ożywienie polityczne lat 1848-1849  /412

Dolny Śląsk w systemie konstytucyjnym Prus (od 1850 r.)  /415

Sprawy dolnośląskiego szkolnictwa i oświaty /419

Stowarzyszenia naukowe, kulturalne i życie towarzyskie  /422

III. Dolny Śląsk w Rzeszy Niemieckiej (1871-1918)  /425

Ewolucja struktur prawno-politycznych  /425

Lata walki z Kościołem katolickim (Kulturkampf)  /429

Rozwój przemysłu i rolnictwa. Unowocześnienie komunikacji i transportu  /430

Społeczne skutki industrializacji. Ucieczka ludności ze Wschodu (Ostflucht)  /438

Zagadnienia demograficzne i narodowościowe. Polacy na Dolnym Śląsku  /442

Modernizacyjne zmiany w szkolnictwie na poziomie podstawowym i średnim  /449

Rozwój nauki, sztuki i kultury  /451

Cywilizacyjne przemiany na Dolnym Śląsku i w życiu jego mieszkańców  /457

Polityczne i społeczne problemy w okresie I wojny światowej (1914-1918)  /463

Wojenne trudności codziennego życia  /468

Wobec militarnej klęski cesarskich Niemiec  /471

Źródła  /473

Ilustracje /477

CZĘŚĆ IV. Dolny Śląsk w latach 1918-1945 (J. Nowosielska-Sobel, G. Sobel)

I. Zmiany terytorialne, administracyjne i demograficzne po I wojnie światowej  /507

II. Życie polityczne  /509

Czasy rewolucji  /509

Siły prawicowe po rewolucji i pucz Kappa-Luttwitza  /519

Dolny Śląsk a polskie i czeskie aspiracje terytorialne  /522

Dolnośląska prawica w rzeczywistości politycznej lat 20. i na początku lat 30.  /527

Dolnośląska lewica w rzeczywistości politycznej lat 20. i na początku lat 30.  /537

Lata dyktatury nazistowskiej  /543

III. Przemiany gospodarcze  /552

IV. Wieś dolnośląska  /562

V. Opieka zdrowotna i społeczna  /565

VI. Stosunki wyznaniowe /568

VII. Oświata i życie kulturalne  /571

VIII. Architektura i budownictwo  /579

IX. Sport i turystyka  /582

X. W dobie II wojny światowej  /586

Źródła  /592

Ilustracje  /597

CZĘŚĆ V. Dolny Śląsk w latach 1945-2005 (Ł. Kamiński, M. Ruchniewicz, J. Tyszkiewicz)

I. Lata 1945-1948 - M. Ruchniewicz / 625

Dolny Śląsk u progu nowej epoki  /625

Kształtowanie się administracji polskiej  /627

Migracje powojenne i nowa struktura narodowościowa. Trudności życia codziennego  /636

Życie polityczne i społeczne  /658

Odbudowa gospodarki Dolnego Śląska  /670

II. Lata 1949-1955  - J. Tyszkiewicz  /675

Stalinizacja życia politycznego i społecznego  /675

Problemy gospodarcze  /696  

Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej na Dolnym Śląsku w latach 1945-1956  /710

III. Lata 1956-2005  - Ł. Kamiński, J. Tyszkiewicz  /715

Odwilż, czas odbudowy i rozwoju (1956-1970)  /715

Od stabilizacji do kryzysu (1971-1980)   /736

"Solidarność", stan wojenny i upadek komunizmu (1980-1989)  /744

Armia Radziecka w latach 1957-1993  /762

Dolny Śląsk po 1898 roku  /764

Źródła  /772

Ilustracje  /795

History of Lower Silesia.Outline of the subject - W. Wrzesiński  /831

Kalendarium  /841

Bibliografia  /853

Tablice genealogiczne śląskich rodów panujących /869

Biskupi wrocławscy  /875

Arcybiskupi wrocławscy  /876

Indeks osobowy  /877

Indeks geograficzny  /893

Spis ilustracji  /9003

Spis map  /916