Dolny Śląsk 1936-1956. Szybki rozwój i nieudana odbudowa. Wpływ wiedzy na produkcję przemysłową

Autor: Yaman Kouli

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 316

Oprawa: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Seria: Biblioteka Humanisty

Spis treści:

Do końca lat 40. XX wieku celem polskiej polityki przesiedleńczej było możliwie szybkie wysiedlenie ludności niemieckiej, jednak po 1950 roku zaczęto nakłaniać Niemców do pozostawania. Wydaje się, że stały za tym głównie przyczyny gospodarcze, a nie – jak do tej pory uważano – polityczne.

Choć w latach 50. i 60. XX wieku wiele krajów Europy i świata przeżyło wzrost gospodarczy, tzw. Ziemie Odzyskane takiego „cudu gospodarczego” nie doświadczyły. Próbowano to wyjaśniać, wskazując m.in. na zniszczenie przemysłu w wyniku działań wojennych i demontaży, braki kapitałowe i niedobór siły roboczej, względy polityczne czy poczucie pewnej tymczasowości polskiej administracji na tych terenach, co prowadziło do mniejszego zaangażowania polskiej ludności napływowej w ich zagospodarowanie. Jednak liczne przykłady pokazują, że choć katastrofy naturalne czy wojny mogą w krótkiej perspektywie paraliżować gospodarkę, później jest to kompensowane ponadprzeciętnym wzrostem.

Specyficznym rysem powojennej historii Dolnego Śląska były bez wątpienia przesiedlenia. Autor wskazuje, że wraz z utratą pracującej tam wcześniej ludności zabrakło głównego elementu pozwalającego na wykorzystanie potencjału przemysłowego i przeprowadzenie jego pomyślnej rekonstrukcji, tj. wiedzy istotnej dla procesu produkcyjnego.

Spis treści:

Przedmowa do wydania polskiego  /9

I. Wprowadzenie  /11

II. Związek pomiędzy wiedzą naukową i produkcją przemysłową  /21

1. Problematyka  /21

2. Wiedza jako problem teorii gospodarki  /23

3. Wiedza - główny czynnik produkcji przemysłowej?  /25

3.1. Zarys modelu - trzy formy wiedzy  /25

3.2. O możliwości przechowywania wiedzy  /32

3.3. Skutki braku możliwości magazynowania sieci wiedzy  /35

4. Czy Dolny Śląsk jest przypadkiem szczególnym? Model sieci wiedzy i "cud gospodarczy"  /37

4.1. Teza rekonstrukcyjna  /39

4.2. Hipoteza konwergencji  /42

III. Czy Dolny Śląsk był rozwiniętym regionem przemysłowym? Przemysł Dolnego Śląska i jego rozwój od 1936 roku do końca wojny  /47

1. Dlaczego Dolny Śląsk?  /47

2. Przykład "technologicznego zacofania"? - znaczenie gospodarcze Dolnego Śląska w Rzeszy Niemieckiej  /53

2.1. Stan badań i źródeł  /53

2.2. Rozmieszczenie geograficzne przemysłu Dolnego Śląska  /54

2.3. Znaczenie Dolnego Śląska dla niemieckiego przemysłu  /60

2.4. Kwalifikacje i wykształcenie zatrudnionych w przemyśle na Dolnym Śląsku  /65

3. Rozwój dolnośląskiego potencjału przemysłowego do 1944 roku  /73

3.1. Rozwój pojedynczych gałęzi przemysłu do 1944 roku na podstawie liczby zatrudnionych  /75

3.2. 1936-1939: dolnośląska industrializacja?  /82

3.3. 1939:1942: przemysł Dolnego Śląska w pierwszej połowie wojny  /89

3.4. 1942-1945: Dolny Śląsk podczas wojny totalnej  /94

4. Lata 1943-1944: Dolny Śląsk i niemieckie tereny wschodnie w polityce zbrojeniowej Speera  /

4.1. Praktyka przenoszenia zakładów  /

4.2. Motyw, zakres i skutki przenoszenia zakładów produkcyjnych  /

5. Kapitał materialny i kapitał niematerialny na Dolnym Śląsku w okresie przed końcem drugiej wojny śwatowej  /

5.1. Potencjał produkcyjny w 1944 roku  /

5.2. Nowy sposób produkcji?   /

6. Zawężona perspektywa - skutki nadmiernego akcentowania roli zniszczeń i demontaży  /

IV. "Nowy" przemysł ... - rozwój produkcji przemysłowej na Dolnym Śląsku po zakończeniu wojny  /

1. Stan badań i źródła  /

2. "Twierdza Dolny Śląsk"? - legenda "godziny zero"  /

2.1. Zniszczenia wojenne  /

2.2. Demontaże przeprowadzane przez Wehrmacht i Armię Czerwoną  /

2.3. Bilans  /

3. 1945-1956: "polonizacja" gospodarki na ziemiach włączonych do Polski po 1945 roku i polityka gospodarcza do 1956 roku  /

3.1. Umocnienie polskiej władzy państwowej  /

3.2. Administracja na tak zwanych "Ziemiach Odzyskanych"  latach 1945-1949  /

3.3. Grupy operacyjne i przejmowanie gospodarki niemieckiej (1945-1946)  /

3.4. Powatanie gospodarki planowej 1947-1949: plan trzyletni  /

3.5. Bilans wstępny - w jakim stopniu powiodło się przejęcie przemysłu?  /

3.6. Plan sześcioletni 1950-1955  /

4. Bilans  /

4.1. Stan przemysłu dolnośląskiego w 1956 roku  /

4.2. Czy na Dolnym Śląsku doszło do procesu rekonstrukcji?  /

V. Z "nowymi" pracownikami - "spuścizna" wysiedlenia i jego konsekwencje  /

1. Nowa perspektywa  /

2. Podstawy decyzji w zakresie polityki gospodarczej na ziemiach przyznanych Polsce w 1945 roku  /

2.1. Jaki obraz nowych ziem miały podmioty odpowiedzialne?  /

2.2. Rola instytutów badawczych  /

3. Wysiedlenie i zasiedlenie terenów przyłączonych do Polski w 1945 roki  /

3.1. Stan badań nad wysiedleniem  /

3.2. Początek wysiedleń  /

3.3. Zasiedlenie ziem przyznanych Polsce w 1945 roku  /

3.4. Odbudowa mimo "spakowanych walizek" - czy nowe tereny były tymczasowe?  /223

4. "Na tropie wiedzy"  /230

4.1. "Tabula rasa et fabrica vacua" - system kształcenia zawodowego na Dolnym Śląsku po 1945 roku  /231

4.2. Asymetria interesów ministerstw i dyrekcji firm  /238

4.3. Następstwa braku "komplementarnej" wiedzy  /250

4.4. Przymusowo wysiedleni w Republice Federalnej  /260

V. "Wiedza i produkcja poindustrialna": wyniki studium   /273

1. Nowa interpretacja rozwoju przemysłowego Dolnego Śląska po drugiej wojnie światowej  /273

2. Motywy i skutki wypędzeń  /276

3. Wiedza, praca oparta na wiedzy i produkcja poindustrialna /279

4. Skutki wysiedleń  /281

VII. Dodatek  /285

1. Lista skrótów  /285

2. Konkordacja nazw miejscowości dolnośląskich  /286

3. Lista znanych zakładów przeniesionych na Dolny Śląsk  /288

3.1. Zakłady przeniesione na Dolny Śląsk, które nie podjęły produkcji (Stan z 1 października 1943 roku)  /288

3.2. Zakłady zbrojeniowe prowadzące negocjacje w związku z przeniesieniem na Dolny Śląsk (stan z 1 października 1943 roku)  /294

4. Wykaz tabel, ilustracji i diagramów  /295

4.1. Tabele  /295

4.2. Ilustracje i diagramy  /296

VIII. Bibliografia  /297

1. Źródła  /297

1.1. Źródła publikowane  /297

1.2. Źródła niepublikowane  /298

2. Literatura  /298