Dobry władca. Studium antropologiczne o Franciszku Józefie I

Autorka: Renata Hołda

Rok wydania: 2006

Liczba stron: 198

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Seria: Prace naukowe UŚ w Katowicach nr 2579

Uwagi - tył okładki z lekkimi zatarciami, brzegi stron nieznacznie przykurzone

Autorka stawia hipotezę, że wciąż żywe zauroczenie Austro-Węgrami i cesarzem Franciszkiem Józefem I stanowi rezultat przemyślanej i doskonale zrealizowanej, państwowej akcji propagandowej. Dostarcza faktów na poparcie tej tezy, pokazuje sposoby budowania mitów przez działania propagandowe, a jednocześnie ujawnia moc i trwałość owych mitów we współczesnym świecie. Ma na celu zrekonstruowanie propagandowych działań dziewiętnastowiecznej polityki austriackiej, zmierzającej do zjednoczenia wokół dynastii  habsburskiej i osoby panującego  różnojęzycznych „ludów”. Analiza materiału źródłowego doprowadziła do  wniosków, potwierdzających postawioną na wstępie tezę o politycznej genezie legendy Franciszka Józefa – dobrego władcy. Książka składa się z 5 rozdziałów: 1. Dynastia i polityka. Uniwersalistyczne aspiracje Habsburgów a zagadnienia propagandy; 2. „Najdostojniejszy z Habsburgów”. Sylwetka cesarza Franciszka Józefa I w galicyjskich podręcznikach szkolnych lat 1852-1917; 3. Propagandowy aspekt poezji ku czci cesarza Franciszka Józefa I oraz jej rola w powstaniu legendy dobrego władcy; 4. Portret Najjaśniejszego Pana. Wizerunki cesarza Franciszka Józefa I w służbie propagandy i reklamy; 5.„O dobrym Cesarzu”. Opowieści ludowe o Franciszku Józefie I jako adaptacja propagandowych treści w polskim folklorze.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp   /7

1. Dynastia i polityka. Uniwersalistyczne aspiracje Habsburgów a zagadnienia propagandy   /19

1.1. Propaganda   /19

1.1.1. Problemy terminologiczne   /19

1.1.2. Klasyfikacja propagandy w ujęciu współczesnym   /23

1.2. Habsburgowie - polityka dynastii, polityka propagandy   /24

1.2.1. Początki propagandy, Propaganda "dworska"   /24

1.2.2. Habsburska propaganda dynastyczna i jej twórcy   /26

1.3. Determinanty polityki austriackiej 1848-1916   /35

1.3.1. Problem narodowościowy   /37

1.3.2. Kwestia chłopska i sprawa polska   /44

1.4. Działania propagandowe administracji Franciszka Józefa  /47

2. "Najdostojniejszy z Habsburgów". Sylwetka cesarza Franciszka Józefa I w galicyjskich podręcznikach szkolnych z lat 1852-1917   /55

2.1. Pozaszkolne cele edukacji galicyjskiej  /55

2.2. "Czytankowy" wizerunek członków dynastii   /59

2.3. Postać Franciszka Józefa I w galicyjskich podręcznikach  /66

3. Propagandowy aspekt poezji ku czci cesarza Franciszka Józefa I oraz jej rola w powstaniu legendy dobrego władcy   /85

3.1. Polityczna poezja okolicznościowa w Polsce. Tradycje. Rozwój. Definicje   /85

3.2. Kreacja Franciszka Józefa w utworach panegirycznych z epoki   /89

3.2.1. Charakterystyka ogólna poezji okolicznościowej, dotyczącej cesarza   /90

3.2.2. "Dumą drżą serca popiołów". Propagandowy aspekt utworów   /95

3.3. Ideał władcy, wzór człowieka - podsumowanie   /113

4. Portret Najjaśniejszego Pana. Wizerunki cesarza Franciszka Józefa I w służbie propagandy i reklamy   /115

4.1. Specyfika dworskiego malarstwa portretowego i jego funkcje perswazyjne  /116

4.2. Ikonograficzne przedstawienia Franciszka Józefa   /119

4.2.1. Cesarskie portrety   /124

4.2.2. I wojna światowa i dewaluacja wartości monarchistycznych   /131

4.2.3. Próba typologii Józefa I jako współczesny znak reklamowy   /136

5. "O dobrym Cesarzu". Opowieść ludowe o Franciszku Józefie I, jako adaptacja propagandowa treści o polskim folklorze   /141

5.1. Charakterystyka materiałów folklorystycznych dotyczących cesarza Franciszka Józefa I   /141

5.1.1. Źródła informacji oraz ich społeczna percepcja w warunkach wiejskich   /143

5.1.2."Do cesarza pójdę". Franciszek Józef we wspomnieniach pamiętnikarzy polskich chłopskiego pochodzenia  /152

5.2. Tradycyjne motywy folklorystyczne w opowieściach ludowych na temat Franciszka Józefa   /154

5.2.1. Królewski wędrowiec  /154

5.2.2. Zniesienie pańszczyzny   /157

5.2.3. Z wizytą u cesarza Franciszka Józefa   /161

Zakończenie   /173

Bibliografia  /177

Summary   /195

Zusammenfassung   /197