Diabeł w legendzie. Wyobrażenie diabła antropomorficznego w średniowiecznej literaturze niderlandzkiej

Autor: Małgorzata Dowlaszewicz

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 154

Okładka: miękka

Format: 16,00 cm x 23.5 cm

Od dziesięcioleci badacze różnych dyscyplin nauk humanistycznych zajmują się problemami średniowiecznej duchowości i teologii, a tematyka demonologii wydaje się jedną z najpopularniejszych. Jednym z powodów tego zainteresowania jest fakt, iż nie jest to jedynie motyw literacki czy artystyczny, ale przede wszystkim historyczny, mający wpływ na jedną z najstraszliwszych części historii chrześcijaństwa w Europie - epoki polowań na czarownice. Demonologia jest zjawiskiem złożonym, obecnym we wszystkich przejawach ekspresji twórczej, i doczekała się niezliczonych analiz. Publikacje poświęcone drobnemu wycinkowi tej problematyki są przede wszystkim egzemplifikacją dzieł teoretycznych oraz uzupełnieniem obrazu demonologii średniowiecznej (ze wstępu).

Spis treści:

Wstęp /9

1. Stan badań /11

2. Diabeł antropomorficzny /15

3.  Źródła /18

4. Metoda analizy /23

I. Diabeł jako czarny człowiek /27

1. Mieszkańcy Afryki w średniowiecznej Europie /27

2. Diabeł jako czarny człowiek w późnośredniowiecznych legendach i exemplach /31

3. Motyw czerni wskazujący na obecność diabła /38

4. Czarny w innych typach tekstów /40

5. Recepcja wcześniejszych wyobrażeń czarnego jako diabła /42

II. Diabeł jako piękna kobieta /49

1. Płeć diabła /49

2. Diabeł kuszący mężczyzn - legendy i exempla /52

3. Recepcja wcześniejszych wyobrażeń diabła jako kobiety /62

III. Diabeł jako twórca idealny /71

1. Średniowieczny ideał piękna /71

2. Nierozpoznawalność diabła - diabeł jako człowiek w idealny w legendach i exemplach /74

3. Ułomność diabła przedstawiana w dramatach i innych wybranych tekstach późnego średniowiecza /88

4. Recepcja wcześniejszych wyobrażeń diabła antropomorficznego /93

IV. Sposoby rozpoznawania diabła /97

1. Diabeł rozpoznany przez człowieka /97

2. "Niezawodne" metody rozpoznania diabła /102

3. Rozpoznanie diabła za wstawiennictwem Matki Bożej /107

V. Podsumowanie /113

Bibliografia /117

Aneks /125

Załącznik 1: Legenda aurea (Złota legenda) /126

Załącznik 2: Der Byen Boeck (Księga pszczół) /134