Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej

Autor: Cezary Kuklo

Rok wydania: 2009

Liczba stron: 534

Okładka: twarda

Format: 20,5 cm x 29,5 cm

Seria: Nauki pomocnicze historii

Praca stanowi wyczerpujące wprowadzenie do badań społeczno–demograficznych przydatne studentom jako przystępny podręcznik, badaczom pogłębiającym studia z tego zakresu oraz miłośnikom historii zafascynowanym tą tematyką. Książka jest zarazem przystępnym wykładem metod badawczych stosowanych we współczesnej światowej nauce demografii historycznej umożliwiających ich szersze niż dotąd zastosowanie w studiach nad rodziną staropolską.

Spis treści: 

Od Wydawcy /7

Przedmowa /9

1. Demografia historyczna — od nauki pomocniczej historii do samodzielności /13

1.1. Przedmiot i charakter demografii historycznej /13
1.2. Prekursorzy badań historyczno–demograficznych /17
1.2.1. Prace arytmetyków politycznych /17
1.2.2. Pierwsze tablice wymieralności /20
1.3. Pionierzy polskiej myśli demograficznej /22
1.4. Demografia historyczna na progu XXI wieku /25
1.4.1. Współczesna orientacja nauki europejskiej /25
1.4.2. Powojenny dorobek polskiej demografii przesz³oœci (1945–2007) /36

2. Źródła do badań szacunków stanu zaludnienia i ruchu naturalnego ludności do końca XVIII wieku /51

2.1. Spisy ludności /51
2.1.1. Spisy państwowe /52
2.1.1.1. Spis ludności z 1789 roku /52
2.1.1.2. Spisy cywilno–wojskowe z lat 1790–1792 /53
2.1.1.3. Spis Żydów z 1764–1765 roku /61
2.1.1.4. Spisy ludności na ziemiach Rzeczypospolitej pod panowaniem zaborców do końca XVIII wieku /64
2.1.2. Spisy kościelne /66
2.1.2.1. Spisy diecezjalne /66
2.1.2.2. Spisy parafialne wiernych — status animarum /69
2.1.2.3. Spisy spowiednicze i komunikujących /72
2.2. Źródła skarbowe — rejestry łanowego, podymnego i pogłównego /75
2.3. Rejestracja metrykalna /91
2.3.1. Kościół katolicki /91
2.3.2. Kościoły protestanckie i wschodnie /97
2.3.3. Ludność żydowska /97
2.3.4. Metryki w państwach zaborczych do końca XVIII wieku /97
2.3.5. Elementy treści /99
2.3.6. Czynniki żródłotwórcze /102

3. Metody badań stanu i ruchu naturalnego ludności /130

3.1. Eksploatacja ksiąg status animarum i spisów ludności /130
3.1.1. Struktura ludności według płci, wieku i stanu cywilnego /130
3.1.2. Cykl życia rodziny i jednostki /142
3.1.3. Typologia rodzinnych gospodarstw domowych /149
3.2. Eksploatacja ksiąg metrykalnych i akt stanu cywilnego /156
3.2.1. Metoda agregatywna /156
3.2.2. Metoda rekonstrukcji rodzin /174
3.2.3. Metoda projekcji odwróconej /195
3.3. Techniki komputerowej /197

4. Stosunki ludnościowe /210

4.1. Rozwój liczebny i rozmieszczenie ludności. Gęstość zaludnienia /210
4.2. Struktura społeczna, etniczna i wyznaniowa /220
4.3. Podział ludności na miejską i wiejską. Proces urbanizacji /224
4.4. Ludność według płci, wieku i stanu cywilnego /236
4.5. Ruch naturalny ludności /243
4.6. Kryzysy demograficzne /249
4.6.1. Prokreacja a kryzys? /257
4.7. Migracje /261

5. Małżeństwa /270

5.1. Małżeństwo w religii żydowskiej /270
5.2. Małżeństwo u chrześcijan /271
5.2.1. Nierozerwalność ślubu kościelnego? /274
5.3. Małżeńskość? /276
5.3.1. Częstotliwość celibatu definitywnego /276
5.3.2. Wiek nowożeńców /277
5.3.3. Stan cywilny nowożeńców i częstotliwość małżeństw powtórnych /284
5.3.4. Trwanie małżeństwa i okres wdowieństwa /285
5.4. Wybór małżonka /287
5.4.1. Determinanty wyboru: rodzice i strategie rodzinne /287
5.4.2. Związki homogeniczne i endogamiczne /291
5.4.3. Przymus parafialny i dyspensy /293
5.4.4. Małżeństwa mieszane /295
5.5. Sezonowość małżeństw /298
5.6. Świadkowie ślubów /303

6. Urodzenia /305

6.1. Dawać życie /305
6.1.1. Urodzenia w doktrynie Kościoła /305
6.1.2. Urodzenia tradycyjne: baby położne i akuszerki /306
6.2. Umieralność okołoporodowa kobiet /312
6.3. Urodzenia mnogie i martwe. Sezonowość urodzeń /313
6.4. Chrzest i wywody /314
6.4.1. Sakrament chrztu /314
6.4.2. Czas chrztu /317
6.4.3. Rodzice chrzestni /320
6.4.4. Wywody /324
6.4.5. Imiona /325
6.5. Niemowlęta /328
6.6. Mamki /329

7. Rodzina /332

7.1. Płodność małżeńska /332
7.1.1. Płodność naturalna /333
7.1.2. Płodność kontrolowana i jej przyczyny /342
7.1.3. Poczęcia przedmałżeńskie /347
7.1.4. Sezonowość poczęć /351
7.2. Struktury rodzinne /354
7.2.1. Definicje rodziny i typologia form rodzinnych /354
7.2.2. Staropolska geografia form rodzinnych /356
7.2.3. Wielkość gospodarstwa rodzinnego /359
7.2.4. Cykl życia jednostki /362
7.3. Stosunki w obrębie rodziny /369
7.3.1. Rodzice i dzieci /369
7.3.2. Czy było dzieciństwo? /371
7.3.3. Rodzina i edukacja dzieci /374
7.3.4. Miejsce ludzi starych /376
7.3.5. Szpitale /379
7.4. Rodzina niedokończona /384
7.4.1. Rozmiary urodzeń pozamałżeńskich /384
7.4.2. Dzieciobójstwo /390
7.5. Dzieci porzucone /392
7.5.1. Szpitale dzieci podrzutków /392
7.5.2. Skala zjawiska /394
7.5.3. Dlaczego porzucano? /397
7.5.4. Umieralność podrzutków /398

8. Zgony /401

8.1. Miary umieralności /401
8.1.1. Umieralność dzieci /402
8.1.2. Umieralność dorosłych /406
8.1.3. Sezonowość zgonów /409
8.1.4. Przyczyny zgonów /414
8.2. Przeciętne trwanie życia ludzkiego /416
8.3. Żyć z myślą o śmierci /418
8.3.1. Lęk przed śmierci /418
8.3.2. Śmierć w nauce Kościoła /420
8.3.3. Testament — środkiem przygotowania się na śmierć /422
8.3.4. Ceremoniał śmierci i pogrzebu /425
8.3.5. Termin pogrzebu /428

Wykaz skrótów /431

Bibliografia /433

Słownik łacińsko–polski /479

Indeks osób /497

Indeks nazw geograficznych i administracyjnych /511

Spis tabel /519

Spis wykresów /523

Spis ilustracji /525

Mapy /527