Dawniej niż wczoraj

Autor: Teresa Karśnicka-Kozłowska

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 355

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Dawniej niż wczoraj - to niewątpliwy rarytas na naszym rynku wydawniczym, bo styl przepiękny, wytworny i miejscami świadomie archaicznie stylizowany, penetrujący z perspektywy czasu wyblakłe strony zapisków pamiętnikarskich własnych i swej matki Wandy, obejmujący lata 1916-1945. Był to niewątpliwie najważniejszy okres w dziejach XX-wiecznej Polski, bo to przecież odzyskanie niepodległości, odbudowa potencjału kulturalnego i gospodarczego, a potem kataklizm wojny i powstanie niesuwerennej PRL. 

Ale nie o wielkich kartach historii jest ta opowieść, ale o ludzkiej prywatności i bezpiecznym, ciepłym azylu rodzinnego domu, o cudach dziecięcego świata, niesamowitościach i humorystycznych epizodach, słowem o baśniowej aurze dobrego dzieciństwa. Ale też o jej brutalnym podeptaniu i wtrąceniu w piekło chaosu, osierocenia i upadku hołubionych wartości. To kopalnia wiedzy o fascynującym i urodziwym, bo widzianym jednostronnie, z dziecięcej, naiwnej perspektywy, świecie, który odszedł w niebyt. Opowieść zachowuje (zapewne świadomie) niewinność spojrzenia na ten ,,arkadyjski świat", a emocjonalny, często emfatyczny, stosunek do ludzi i zjawisk, cechujący narrację, sprawia wrażenie, że jest to pamiętnik pensjonarki (w dobrym znaczeniu słowa), a nie opowieść kobiety w jesieni życia. Całość książki dopełnia konfrontacja sielskiej przeszłości z lichotą i szarością czasów komunistycznych, przetykanych odnotowanymi zrywami narodowej nadziei, a potem upadku komunizmu i otwarcia nowych, lepszych perspektyw dla Polski. Jej nadzieja na powrót do ,,rodzinnego gniazda" i odbudowy, choćby symbolicznej, ziemiańskiego etosu, nie doczekała się ziszczenia za jej życia...

Antoni Kozłowski

Spis treści:

Wstęp  /7

Gniazda rodzinne

Siemkowice /13

Karszew /59

Najbliżsi

Mama  /125

Ojciec /170

Stryj Toluś  /191

Dziadkowie po mieczu /202

Dziadkowie po kądzieli  /217

Koniec naszego świata

Początek końca świata /241

Świat się skończył   /254

Ziele na kraterze /267

Życie dopisuje dalsze rozdziały 

Nasze losy rozproszone /273

Blaski i cienie /288

Czas wydziedziczony /299

Czas nadziei /319

Historia prawem kaduka pisana /329

Post scriptum

Żywot kobiety zacnej /333

Indeks nazwisk /342

Drzewo genealogiczne. Linia Tomasza /355