DIABLI Z CZUBAMI Niemcy oczami polskich chłopów w XIX i na początku XX wieku

Autorka: Elwira Wilczyńska

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 290

Okładka: twarda

Format: 15,5 cm x 21,5 cm

Autorka oferuje nam dostęp do świata wyobrażeń, pieczołowicie odtwarzając ślady wielosetletniej tradycji radzenia sobie z odmiennością sąsiadów. Wartość książki polega z jednej strony na zapoznaniu czytelnika ze źródłami, których nie znają nawet zawodowi historycy, od kalendarzy i twórczości ludowej po przysłowia. (…)
Drugi walor książki to stworzenie bazy porównawczej, przygotowanej w trakcie badania codzienności stosunków w Polsce zachodniej i centralnej, a przydatnej także w badaniach innych regionów: Prus Wschodnich i Pomorza Gdańskiego, Śląska Górnego, Opolskiego i Cieszyńskiego, obu Galicji i Wołynia, wreszcie powstałej w latach 1918–1919 Łotwy (...).
Wilczyńska wydobywa ze źródeł to, czego w raportach urzędowych i opiniach inteligentów na ogół brakuje: codzienność, przetrawioną tak, by jakoś pasowała do polskich chłopów obrazu własnego. Świetna lektura nie tylko dla historyków.
Z przedmowy prof. dr. hab. Włodzimierza Borodzieja

Książka nagrodzona w X edycji konkursu Fundacji na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa „Polska wieś – dziedzictwo i przyszłość” w kategorii prace naukowe, popularnonaukowe i inne nienależące do tych dwóch kategorii, ale prezentujące szczególnie inspirujące i innowacyjne spojrzenie na problematykę rozwoju wsi.

Spis treści:

Przedmowa (W. Borodziej)  /7

Wstęp  /12

Rozdział I. Swoistość wyobrażeń o Niemcach na tle chłopskiego stereotypu obcego  /24

Obcy jako istota diabelska  /31

Niemiec jako diabeł  /35

Odmienność religijna Niemców a diaboliczność ich ludowego wizerunku  /38

Niemiec jako żołnierz  /52

Niemiec jako bogacz  /58

Rozdział II. Niemcy na wsi polskiej XIX i początku X wieku w świetle źródeł folklorystycznych  /74

Diabeł jako Niemiec  /74

Niemiec jako zwolennik nauki Marcina Lutra  /85

Niemcy jako sąsiedzi  /96

Niemiec jako pan i czarownik  /107

Niemiec jako pracodawca w folklorze emigrantów  /112

Rozdział III. Niemcy na wsi polskiej XIX i początku XX wieku w świetle źródeł etnograficznych  /118

Płaszczyzny kontaktu polskich chłopów z Niemcami  /118

Odmienność językowa Niemców  /131

Strój jako wyznacznik obcości i źródło inspiracji  /138

Obcość religijna Niemców  /145

Małżeństwa mieszane  /153

Niemiecka gospodarność  /157

Rozdział IV. Niemcy na wsi polskiej XIX i początku XX wieku w świetle egodokumentów - chłopskich i pamiętników  /168

Specyfika pamiętników chłopskich jako źródła historycznego  /168

Niemcy w pamiętnikach chłopskich  /182

Wizerunek Niemca a doświadczenie emigracji  /183

Nauka języka niemieckiego oraz wpływ jego znajomości na ocenę Niemców  /211

Niemcy we wspomnieniach z okresu I wojny światowej   /220

Odmienność religijna  /233

Zakończenie  /246

Bibliografia  /250

- Wykaz źródeł  /250

- Literatura przedmiotu  /257

Nota bibliograficzna  /279

Indeks nazwisk  /280