Czerniaków 1944

Czerniaków, częściowo opanowany w pierwszej dekadzie sierpnia 1944 roku przez oddziały AK, które weszły w skład V Zgrupowania „Kryska”, był jedną z ważniejszych dzielnic powstańczej Warszawy. Na jego obszarze powstańcy kontrolowali brzeg Wisły, co miało wielkie znaczenie dla ewentualnego udzielenia pomocy powstaniu przez nadchodzącą ze wschodu sowiecką Armię Czerwoną oraz podległe jej dywizje 1. Armii Wojska Polskiego gen. Zygmunta Berlinga.

Na początku września powstańcze dowództwo skierowało na Czerniaków Zgrupowanie „Radosław” ppłk. Jana Mazurkiewicza, dobrze uzbrojone, ale wykrwawione w walkach na Woli i Starym Mieście. Wsparte przez miejscowej siły AK odpierało ono coraz silniejsze natarcia Niemców. Desant „berlingowców” z 3. Dywizji Piechoty nastąpił w dniach 16-18 września, ale pod niemieckim ogniem udało się przeprawić tylko ok. 1250 żołnierzy, i to bez ciężkiego uzbrojenia. Przyczółek czerniakowski stał się areną krwawych walk i ostatecznie upadł 23 września. Tylko niewielka część sił 1. AWP i powstańców zdołała się ewakuować za Wisłę albo odejść kanałami na Mokotów. W trakcie likwidacji przyczółka Niemcy dopuszczali się licznych mordów na polskich jeńcach, rannych i cywilach. Szymon Nowak w sposób popularny opisuje te dramatyczne wydarzenia, nie unikając kwestii politycznych.

Spis treści:

Wstęp  /5

Rozdział I. Godzina "W" i pierwsze walki na Czerniakowie  /9

Siły obu stron i plany AK  /9

Nieudane natarcia. Pod komendą kapitana "Sępa"  /13

Zwycięski bój z czołgami na ul. Solec  /17

Rozdział II. Zgrupowanie "Kryska"  /21

Rozdział III. Stalin a powstanie  /28

Rozdział IV. Przybywa "Radosław"  /38

Rozdział V. Niemcy: zdążyć przed Sowietami  /45

Rozdział VI. Zwiad zza Wisły  /56

Dylematy ppłk. "Radosława"  /56

Śmierć "Andrzeja Morro"  /60

Nareszcie połączenie  /65

Rozdział VII. Sytuacja przed bitwą. Uzbrojenie  /70

Berlingowcy  /76

Rozdział VIII. Przeprawa na lewy brzeg Wisły  /81

Rozdział IX. Bitwa o przyczółek czerniakowski  /96

Rozdział X. Desant pomiędzy mostami  /115

Rozdział XI. Odwrót "Radosława" /127

Rozdział XII. Walka o przetrwanie  /134

Rozdział XIII. Ostatni dzień obrony  /146

Rozdział XIV. Przebicie kpt. "Jerzego"  /157

Rozdział XV. Upadek przyczółka  /164

Rozdział XVI. Podsumowanie walk na Czerniakowie  /173

Rozdział XVII. Próby desantowe na innych kierunkach  /179

Zakończenie  /183

Aneksy  /188

1. Ordre de Bataille - powstańcy  /188

2. Ordre de Bataille - Niemcy  /208

3. Ordre de Bataille - berlingowcy  /216

IV. Zrzuty  /219

V. Rozkazy, meldunki, raporty  /222

Bibliografia   /257

Indeks osób  /263

Indeks geograficzny  /279