Cuiavia Christiana. U progu chrześcijaństwa i Kościoła na Kujawach w X-XII wieku

Autor: Marcin Danielewski

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 304

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 14,0 cm x 17,0 cm

Seria: Archeologia Nr 59

"Autor umiejętnie wykorzystał rezultaty dociekań historyków nad początkami organizacji kościelnej na Kujawach i kultury religijnej ludności regionu, zestawiając je z wnioskami, jakich dostarcza analiza zabytków archeologicznych oraz najnowszy stan badań w odniesieniu do cmentarzysk szkieletowych i chronologii najstarszych kościołów. Książka dra Marcina Danielewskiego dobrze wpisuje się w dyskusję nad przebiegiem chrystianizacji ziem polskich po 966 r."

(Prof. dr hab. Krzysztof Polek)

Spis treści:

Wstęp /11

1. Cele pracy /11

2. Chronologia i geografia /13

3. Stan badań /15

4. Struktura pracy /18

Rozdział I. Cmentarzyska i obrządek pogrzebowy na Kujawach /21

1. Cmentarzyska w dotychczasowych badaniach naukowych /21

1.1. Wstęp /21

1.2. Historia badań nad cmentarzyskami kujawskimi /23

1.3. Konkluzje /38

2. Tempo chrystianizacji a zmiana obrządku pogrzebowego i chronologia pierwszych cmentarzysk szkieletowych /38

2.1. Wstęp /38

2.2. Cechy chrześcijańskiego obrządku pogrzebowego /40

2.2.1. Kremacja a inhumacja /43

2.2.2. Cmentarzyska przykościelne /49

2.2.3. Pogańskie obrzędy pogrzebowe (tryzny) i dary grobowe /54

2.2.4. Inne zjawiska związane z obrzędowością pogrzebową /58

2.3 Obrządek szkieletowy na terenie władztwa Piastów w drugiej połowie X i na początku XI wieku /64

2.4. Konkluzje /68

3. Cmentarzyska kujawskie w X-XII wieku w świetle najnowszych badań nad konwersją religijną władztwa Piastów /69

3.1. Wstęp /69

3.2. Najstarsze cmentarzyska szkieletowe na Kujawach /70

3.3. Nekropole/groby ciałopalne /76

3.4. Najstarsze cmentarzyska przykościelne /82

3.5. Dary grobowe /89

3.6. Tryzny /98

3.7. Wyposażenie osobiste związane ze strefą kultu chrześcijańskiego i pogańskiego /99

3.8. Wyposażenie grobowe /106

3.9. Orientacja pochówków /111

3.10. Pochówki z układem ciał na plecach i z rękami skrzyżowanymi na miednicy /119

3.11. Konkluzje /122

Rozdział II. Organizacja kościelna na Kujawach w X-XII wieku /127

1. Diecezja kujawska /127

1.1 Wstęp /127

1.2. Dotychczasowe badania nad organizacją diecezjalną na Kujawach - hipotezy i podstawa źródłowa /129

1.3. Konkluzje /166

2. W kręgu archidiakonatów, dekanatów i wczesnych parafii /168

2.1. Wstęp /168

2.2. Archidiakonaty i dekanaty /169

2.3. Wczesne parafie w świetle badań historycznych (historia, historia sztuki, archeologia) /170

2.4. Konkluzje /193

Rozdział III. Pierwsze kościoły i najstarsze wspólnoty zakonne na Kujawach /195

1. Wstęp /195

2. Wiek X-XI /197

2.1. Kruszwica - kościół pw. św. Wita /197

2.2. Kruszwica - kolegiata pw. św. Piotra /200

2.3. Włocławek - kościół pw. św. Jana /201

2.4. Parchanie, Piotrków Kujawski, Radziejów /204

3. Wiek XII /208

3.1. Kruszwica - kolegiata pw. św. Piotra /208

3.2. Krusza Zamkowa /210

3.3. Stary Brześć i kościół pw. św. Piotra /211

3.4. Strzelno - rotunda pw. św. Prokopa (Krzyża) i kościół pw. Świętej Trójcy i Najświętszej Maryi Panny /213

3.5. Inowrocław - kościół pw. św. Imienia Najświętszej Marii Panny /216

3.6. Kościelec - kościół pw. św. Małgorzaty /219

3.7. Ostrowąs - kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny /222

3.8. Włocławek - kościół pw. św. Jana /224

3.9. Włocławek - katedra pw. św. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny /227

3.10. Gniewkowo - kaplica /229

3.11. Kowal /232

3.12. Bydgoszcz, Ludzisko, Ostrowo nad Gopłem, Choceń /233

3.13. Kościelna Wieś, Lubanie, Łabiszyn /235

3.14. Chalno, Dźwierzchno, Płonkowo /239

3.15. Inne domniemane kościoły z XII wieku /242

4. Konkluzje /248

Zakończenie /251

Mapa: Rozmieszczenie kościołów i cmentarzysk na Kujawach w X-XII wieku /257

Bibliografia /259

Wykaz skrótów bibliograficznych /287

Indeks osób /289

Indeks nazw miejscowych /299

Summary: Cuiavia Christiana. On the threshold od Christianity and the Church in Kuyavia in the 10th-12th centuries /303